عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Hamideti’den Darfur barışını başlatma sözü

Muhammed Hamdan Daklu (Hamideti) (SUNA)
Muhammed Hamdan Daklu (Hamideti) (SUNA)
TT
TT

Hamideti’den Darfur barışını başlatma sözü

Muhammed Hamdan Daklu (Hamideti) (SUNA)
Muhammed Hamdan Daklu (Hamideti) (SUNA)

Sudan Hızlı Destek Kuvvetleri Komutanı ve Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Orgeneral Muhammed Hamdan Daklu (Hamideti), devletin prestijini dayatmak, uzlaşmaları sonuçlandırmak ve yerinden edilenleri kendi bölgelerine geri göndermek sözü verdi. Ayrıca Batı Darfur eyaletinin ev sahipliğinde düzenlenen Barış Festivali’ni, devletin üç yıldır devam eden çatışmalardan ‘kurtulmasının’ başlangıcı ve tüm sorunlu bölgede hoşgörü ve bağışlama ruhunu yaymak için bir mesaj olarak değerlendi.
SUNA haber ajansına göre Hamideti, isim vermeden barışın sağlanmasına ve bir gerçeklik haline getirilmesine katkıda bulunanların övgüyü hakkettiğini belirterek, devlet oluşumlarının diaspora ve nefreti kabul etmediğini, uzlaşma ve hoşgörü ruhunun hakim olduğunu dile getirdi.
Hamideti, Sudan'ın ‘isyan’ olarak adlandırdığı durum yüzünden çok acı çektiğini, hükümetinin Darfur bölgesinde kabile uzlaşmalarını sağladıktan sonra devletin prestijini dayatmaya kararlı olduğunu ve yerinden edilmişleri kişileri kendi köy ve bölgelerine geri döndürmek için çalıştığını vurguladı.
Güney Sudan'ın başkenti Cuba'da Sudan hükümeti ile aralarında Darfur hareketlerinin de yer aldığı isyancı hareketler arasında imzalanan barış anlaşması, 2003 yılından bu yana Sudan ordusu ve silahlı güçler arasında bir savaşa sahne olan Darfur bölgesindeki çatışmaları durdurmayı başaramadı. Birleşmiş Milletler’e (BM) göre iki milyondan fazla kişi ülkeyi terk ederken, ülke içinde yerlerinden edilmiş kişiler ve mülteciler arasından yaklaşık 300 bin kişi yaşamını yitirdi.
Uluslararası Ceza Mahkemesi, azledilen Sudan Devlet Başkanı Ömer el-Beşir de dahil olmak üzere üst düzey yetkilileri savaş suçları, insanlığa karşı işlenmiş suçlar ve etnik temizlik suçları işlemekle itham etti ve hakkında tutuklama emri çıkardı. Ancak geçiş hükümeti, Beşir ve yardımcılarını mahkemeye teslim etmedi.
Diğer yandan son üç yılda bölgede yüzlerce cana mal olan ve binlerce kişiyi yerinden eden kabile ve sivil çatışmalar patlak verdi. Raporlar, devletteki partilerin siyasi kazanımlar elde etmek amacıyla bu çatışmaları körüklediğine işaret ediyor. Bunlardan en sonuncusu, Darfurlu aktivistlerin Hızlı Destek Güçlerini arkalarında olmakla suçladığı Batı Darfur olaylarıydı.
Geçtiğimiz haziran ayından bu yana Darfur'da ikamet eden Hamideti, üç ay kalabileceğini ve bölgede güvenliği sağlamadan, uzlaşmaları sağlamadan ve yerinden edilenleri köylerine geri göndermeden önce Hartum'daki işlerine geri dönmeyeceğini söyledi. Daklu’nun ziyareti, Sudan futbol zirvesi ekiplerinin yanı sıra bir dizi kıdemli şarkıcı ve oyun yazarının katılmasının beklendiği spor, kültür ve sanat festivaliyle sonuçlandı.
Hamideti, Batı Darfur’un başkenti el- Geneina’da kültürel ve sportif etkinliği düzenleme amacının tüm Darfur eyaletlerinde hoşgörünün yayılması, nefret, bölünme ve diasporadan vazgeçilmesi mesajı vermek olduğunu bildirdi. Yetkili açıklamasında, yaklaşık iki aydır bölgede sahada barışı sağlamaya çalıştıklarını kaydetti.
Darfur bölgesindeki olayları toprak ve spekülasyon çatışmasına bağlayan Hamideti, Cuba Anlaşması’nın bu sorunları arazi komisyonları aracılığıyla çözdüğünü söyledi.
Sorunun kökeninin ele alınması, Beşir rejiminin değişmesi ve düşmesinden sonra şiddetlenen haksız çekişmenin durdurulması çağrısında bulunan Hamideti, özgürlüğün kaos anlamına gelmediğini dile getirdi.
Hamideti, Darfur'da silahların yayılmasını bölgenin doğasına, 2003 isyanı sürecine ve daha önce engellenen Halk Savunma Kuvvetleri, sınır muhafızları ve güvenliğin yanı sıra Beşir tarafından kurulan düzensiz güçlerin oluşumuna bağladı.
Darfur’un başta Libya'daki istikrarsızlık olmak üzere çevre ülkelerdeki çatışmalardan etkilendiğine işaret eden Hamideti, bölge ülkelerinin istikrarını ve burada işlenen suçun durdurulmasını güvenlik ve barışın sağlanması için bir zorunluluk olarak gördüğünü vurguladı.
Yetkili, barış anlaşmasını imzalayan taraflardan bazılarının yasa dışı hareketleri, silahların ruhsatlandırılması ve yasallaştırılması ve bölgeye zırhlı araçların girişi konularını eleştirerek, silahları bölgeye kimin getirdiğinin bilinmesinin ve silahlı kuvvetlerin orduya entegrasyonunu sağlayan güvenlik düzenlemeleri maddesinin uygulanmasının öneminin altını çizdi.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Ortadoğu'da Dürziler: Gizemli doktrin ve önemli siyasi rol

Suriye’de bir cenaze sırasında Dürzi şeyhleri (AFP)
Suriye’de bir cenaze sırasında Dürzi şeyhleri (AFP)
TT
TT

Ortadoğu'da Dürziler: Gizemli doktrin ve önemli siyasi rol

Suriye’de bir cenaze sırasında Dürzi şeyhleri (AFP)
Suriye’de bir cenaze sırasında Dürzi şeyhleri (AFP)

Dürziler, dini ve sosyal gizliliğini korumaya çalışırken, Ortadoğu'da Lübnan, İsrail ve Suriye gibi yayıldığı ülkelerde siyasi roller oynayan bir azınlığı oluşturuyorlar.

Son birkaç gün boyunca, Güney Suriye'deki Suveyda şehrinde Dürzi milisler, Bedevi milislerle çatışmaya girdiler ve bunun sonucunda yaklaşık 100 kişi hayatını kaybetti. Suriye hükümeti güçleri salı günü Suveyda şehrine girip ateşkes ilan ederken, İsrail Suriye güçlerini hedef alan hava saldırıları düzenlediğini duyurdu. Zira Tel Aviv daha önce azınlık Dürzi halkını korumaya ve Güney Suriye'de asker konuşlandırmayı önlemeye çalışacağına söz vermişti.

Peki Dürziler kimdir ve inançları, siyaset ve toplumdaki rolleri hakkında ne biliyoruz?

Dini inançları

Dürzilik, 11’inci yüzyılın başında, İmamiye’den (İsna Aşeriye) sonra Şiiliğin ikinci en büyük dalı olan İsmâiliyye mezhebinin bir fırkasıdır.

Kendilerine Muvahhidun diyen Dürziler, Lübnan'daki en yüksek dini otorite olan el-Akl Şeyhliğinin web sitesine göre, “Bir ve tek olan, yeri ve göğü yaratan Allah’a” meleklerine, peygamber ve resullerine, ahiret gününe inanırlar.

Mezhep mensupları ile sınırlı olan öğretilerinin gizliliğini açıklar şekilde, ritüellerine aşina olan ve adının açıklanmasını istemeyen birinin AFP’ye vurguladığı gibi, Dürziler inançlarında “zahiri mesaj ile batini mesaj”ı temel alırlar.

Bahsi geçen kişi, tek tanrılı dinlerin uzun bağlamlarına dayanan, dini kavramları felsefe ile karıştırma yoluyla Platon'un fikirlerinden etkilenen, “Allah’ın gerçek tevhidinde olgun bir aşamaya” dayanan öğretilerden bahsediyor.

Dürzilik, sözde doğruluk, iman kardeşlerini koruma ve karşılıklı yardım, İblis'i ve bütün şer güçleri tanımama gibi yedi temel tavsiyeyi (esası) benimser ve reenkarnasyonun “mezhebin bir parçası” olduğuna inanır.

Dini günler

Dini günleri, diğer mezhepler ile aynıdır. Ek olarak, kurban bayramından önceki on gün boyunca yapılan günlük toplantılar vardır. Bu toplantılarda dini okumalar, bazı ibadetler, bazı şiirler ve manevi okumalar yapılır. Bunlar Muvahhid birisinin yerine getirmesi halinde gerçek tevhidi uygulamış kabul edileceği yedi esası pekiştirmektedir.

Aynı şekilde, Hicri yeni yılı ihya ederler ve herkes gücü yettiğince zekat öder.

Şeyhleri iman kardeşlerini koruma ve iletişimi koruma ilkesini yerine getirmek için perşembe-cuma gecesi ritüelleri ve ibadetleri eda etmek, dini okumalar yapmak amacıyla toplanırlar.

Mezhebin öğretileri mensupları arasında gizli kalır ve bazı karma evliliklerin varlığına rağmen, genellikle Dürzilerin kendilerine mezhep mensuplarının dışında hayat arkadaşı seçmeleri hoş karşılanmaz.

Yayıldıkları bölgeler

Dindar erkeklerinin siyah kıyafetler giyinip başlarına beyaz sarık sardıkları, kadınlarının ise yine siyah kıyafetler giyip, başlarını ve yüzlerinin bir kısmını örten beyaz bir başörtü taktıkları Dürzilerin sayısının 1 milyondan fazla olduğu tahmin ediliyor.  

Dürzi mezhebi mensupları çoğunlukla Lübnan, Suriye, Filistin toprakları ve Ürdün'deki dağlık bölgelerde yoğun bir şekilde yaşıyorlar.

Suriye'deki nüfuslarının 700 bin olduğu tahmin ediliyor ve çoğu kaleleri sayılan Suveyda şehrinin bulunduğu ülkenin güneyinde yaşıyor. Ayrıca Şam kırsalındaki Ceramana ve Sahnaya ilçeleri ile ülkenin kuzeybatısındaki Idlib'de sınırlı sayıda bulunuyorlar.

Lübnan'da sayılarının yaklaşık 200 bin olduğu tahmin ediliyor ve yoğun olarak ülkenin merkezindeki dağlarda, özellikle de Şuf, Aliya ve el-Metn el-Ala bölgelerinde, ayrıca Cebel el-Şeyh’in batı eteklerindeki Hasbaya ve Raşiya gibi bölgelerde yaşıyorlar.

İsrail'de ise Celile, Karmel Dağı ve işgal altındaki Golan Tepeleri'nde 20'den fazla köyde dağınık bir şekilde yaşıyorlar. Merkezi İstatistik Bölümü'ne göre, İsrail vatandaşlığına sahip olanların sayısı 153 bin. Ek olarak, Golan'da yaşayan yaklaşık 23 bin Dürzi’nin büyük çoğunluğu kalıcı İsrail ikametgah belgesine sahip.

İsrail'deki Dürzi Mirası Merkezi'ne göre, İsrail mezhebi “kendi mahkemeleri ve bağımsız manevi liderliği ile tek başına bir oluşum olarak” tanıyor.

Tarihçi Sami Nesib Makarem, “Dürzi İnancı” adlı kitabında, özellikle Lübnan ve Kuzey Suriye'deki bazı Dürzilerin “16. yüzyıldan itibaren Cebel-i Havran'a göç ettiğini” ve bölgenin “Cebel-i Dürzi” olarak anılmaya başladığını belirtiyor.

Buradan bazıları, özellikle kuzeyde yaklaşık 15 bin ila 20 bin Dürzi'nin yaşadığı Ürdün'e göç etti.

Az sayıda Dürzi de Latin Amerika, Güneydoğu Asya ve Avustralya gibi dünyanın çeşitli bölgelerine ve ayrıca Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve Meksika'ya göç etti.

Sosyal ve politik rol

Dürziler, farklı ülkelere yayılmalarına rağmen yakın bağlarını sürdürmeye çalıştılar.

Beyrut Amerikan Üniversitesi'nden tarihçi Profesör Makram Rabah, Dürziler, Maruniler ve Lübnan Dağı'ndaki çatışmalar üzerine yazdığı bir diğer kitapta şu açıklamayı yapıyor: “Karma evlilikler ve Dürziler arasında ilişkiler var ve din adamları bu ilişkinin sürdürülmesinde önemli bir rol oynuyorlar. Sınırlar çizilmiş olsa da, Dürziler onları gerçekte tanımadılar.”

Makram'a göre, bir azınlık olmalarına rağmen, Ortadoğu'da Dürziler “bölgenin siyasi ve sosyal yaşamında, ekonomik ve sosyal meselelerinde önemli ve bazen öncü bir rol” oynadılar.

Bu durum genellikle, azınlığın rolünü, büyüklüğünün ötesinde şekillendirmede önemli bir etkiye sahip olan feodal liderlerden veya aile liderlerinden kaynaklanıyordu.

Örneğin Lübnan'da lider Kemal Canbolat, 1950'lerden iç savaşın başlangıcı (1975-1990) ve 1977'deki suikastına kadar önemli bir siyasi rol oynadı.

Suriye'de Fransız manda yönetimi, 1921'de Cebel el-Dürzi bölgesine idari bağımsızlık verdi ve bu statü 1937'ye kadar devam etti. Ancak bu dönemde, en önde gelen Dürzi liderlerinden biri olan Sultan Paşa el-Atraş, 1925'te Fransızlara karşı patlak veren büyük bir ayaklanmaya liderlik etti.

İsrail'e gelince, Makram Rabah, Dürzilerin “devlete tamamen entegre olduklarını ve orduda görev yaptıklarını, bunun da onlara devlet nezdinde daha fazla nüfuz sağladığını” açıklıyor.

Suriye'de çatışmanın patlak vermesinin ardından Dürziler, kendilerini çatışmadan ve sonuçlarından uzak tuttular. Birkaç istisna dışında, genellikle rejime karşı silahlanmadılar veya muhalefete katılmadılar. Bulundukları bölgelerde çeşitli silahlı grupların parçası olan Dürziler, Beşşar Esed'in devrilmesinden sonra iktidara gelen yeni yetkililerle henüz bir anlaşmaya varamadılar.

Nisan ayı sonlarında Şam kırsalındaki iki bölgede patlak veren ve Suveyda'ya uzanan çatışmalar, Dürzi milisler ile güvenlik güçlerinin de aralarında olduğu en az 119 kişinin ölümüne yol açtı. Bu kanlı çatışmaya İsrail hava saldırılarıyla müdahale etti ve Şam’ı, Dürzilere zarar verilmemesi konusunda uyardı.

Nadir görülen bir siyasi ayrışmayla, Dürziler arasında son olaylara ilişkin tutumlar farklılaştı. Kemal Canbolat’ın oğlu Lübnanlı lider Velid Canbolat, Dürzileri Müslümanlar ile “sonsuz bir savaşa” sürüklemek konusunda uyarıda bulunurken, dini otoriteler ve Suriyeli Dürzi askeri gruplar, Dürzilerin ülkenin “ayrılmaz bir parçası” olduğunu vurguladılar.Şarku'l Avsat'ın Independet Arabia'dan aktardığı analize göre buna karşılık, Suriyeli din adamları ve İsrail’deki Dürzilerin dini lideri Şeyh Muvaffak Tarif, İsrail'e Suriye Dürzilerini koruma çağrısında bulundular.

Rabah, bu tarafların “farklı ajandalara sahip olduğunu ve daha da önemlisi, üç ülkeye uzanan bir nüfuz mücadelesi olduğunu” belirtti.