Williams, siyasileri ‘fırsatçılıkla’ suçlayarak UNSMIL görevinden ayrılıyor

Libya ‘Tecdid’ (Yenilik) Partisi Başkanı, BM Genel Sekreteri'nin yeni BM elçisinin adını birkaç gün içinde açıklamasını beklediğini söyledi

Williams, yerine biri gelene kadar UNSMIL Başkanlığı’nı yürütecek olan Risdon Zninga ile birlikte (UNSMIL)
Williams, yerine biri gelene kadar UNSMIL Başkanlığı’nı yürütecek olan Risdon Zninga ile birlikte (UNSMIL)
TT

Williams, siyasileri ‘fırsatçılıkla’ suçlayarak UNSMIL görevinden ayrılıyor

Williams, yerine biri gelene kadar UNSMIL Başkanlığı’nı yürütecek olan Risdon Zninga ile birlikte (UNSMIL)
Williams, yerine biri gelene kadar UNSMIL Başkanlığı’nı yürütecek olan Risdon Zninga ile birlikte (UNSMIL)

Bölünme ve güvenlik ile ilgili gerilim havasının hakim olduğu çalkantılı bir durumda, ABD’li üst düzey diplomat Stephanie Williams bugünün sonunda Libya'daki Birleşmiş Milletler Destek Misyonu’ndaki (UNSMIL) BM Genel Sekreteri danışmanı görevinden ülke seçim yolunda ileriye doğru herhangi bir adım atmazken arkasında ‘ağır bir yük’ bırakarak ayrılacak.
Artan siyasi çatışmayı sona erdirmek için gerçek bir atılım olması umuduyla ülkeye sekizinci BM elçisinin atanması beklenirken Libya'daki BM Ofisi, Williams'ın Temmuz ayı sonunda görevinden ayrılacağını duyurmuştu. Williams’ın yerine kimin geçeceği merak konusu.
BM Genel Sekreteri Sözcü Yardımcısı Ferhan Hak dün akşam New York'taki BM merkezinde düzenlediği basın toplantısında gazetecilerin sorularına karşılık “Mümkün olan en kısa sürede Williams'ın yaptığı görevleri yerine getirecek geçici bir kişi belirlemeye çalışıyoruz. Ancak şu anda elimizde bir isim yok” ifadelerini kullandı.
Libya ‘Tecdid’ (Yenilik) Partisi Başkanı Süleyman el-Buyudi, BM Genel Sekreteri'nin yeni BM elçisinin adını birkaç gün içinde açıklamasını beklediğini söyledi. Buyudi ‘yeni elçinin büyük ülkelerin güvenini ve desteğini aldığını ve prensipte anlaşmanın sağlandığını’ öne sürdü. Buyudi “Yeni elçinin planı Libya seçimlerinin yapılmasına odaklanacak. Makamına gelişi, çatışma sonrası durumu hale yola sokmak için sınırlı bir şiddet patlamasıyla aynı zamana denk gelebilir” dedi.
Cuma günü BM Güvenlik Konseyi, Libya'daki BM misyonunun görev süresini 3 ay daha uzattı. Ancak yerel ve uluslararası düzeyde bu sürenin kısa olması kınandı ve misyona verilen görevlerin ne derece yerine getirilebileceği sorgulandı.
Williams’ın görevinden ayrılmasından ötürü oluşabilecek boşlukla ilgili olarak Hak, Libya'daki BM misyonunun devam ettiğini ve Williams'ın yerine gelecek kişi açıklanana kadar çalışmaları Risdon Zninga'nın üstleneceğini kaydetti.
Hak, BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'in Williams'ın görevinden ayrılmasıyla ilgili herhangi bir yorumunun olup olmadığı konusunda şu ifadeleri kullandı:
“Williams harika bir iş çıkardı. Aslında biz BM’deki görev süresinin Temmuz ayı sonundan daha ilerisine uzatılabileceğini umuyorduk. Ancak kendisinin başka sorumluluklarının da olduğu açıklandı. Başarılarının üstüne kat çıkarak yerine gelecek kişiyi aramaya devam edeceğiz. Kendisinin Libya'nın birleşik kurumlara sahip olmasını ve organlarının birlikte çalışmasını sağlamak için yaptığı muazzam çalışmayı biliyorsunuz. Çözüm bulmak için herkesin yapabileceği her şeyi yaptı.”
Williams, Libya'da yaklaşık dört buçuk yıl çalıştı. 2020-2021 yılları arasında Gassan Selame’den sonra UNSMIL Başkanı, BM Genel Sekreteri'nin Libya Özel Temsilci Vekili ve 2018-2020 yılları arasında UNSMIL'nin Özel Temsilci Yardımcısı olarak görev yaptı.
Birçok Libyalı politikacı, ‘krizi oradan oraya taşıyarak’ ‘olayları karmaşıklaştırmaktan’ UNSMIL’yi sorumlu tutuyor. Ancak Williams'ın ayrılışının ‘kritik bir durumda’ geldiğini söyleyenler “Williams farklılıkların doğasının farkındaydı. Atanmasından itibaren Libya'daki Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi (DYK) ile anlaşmaya çalıştı. Ancak şimdi arkasında ağır bir yük bırakıp gidiyor” dediler.
Williams yaptığı son açıklamada Libya'daki siyasi seçkinlerle olan ilişkisinden bahsederek ‘geçen yılın sonunda seçimlerin iptal edilmesinden sonra, siyasi sınıfın ülkeyi seçim yoluna sokmak yerine koltuk kapmaca oyunu oynayacağı ve bu pastayı alıp üyeleri arasında pay edeceği konusunda herkesi uyardığını’ söylemişti.
Williams dün ‘el-Hades’ kanalına verdiği röportajda “Bazıları Libya'daki siyasi geleceği gasp etti. Bu yüzden birçok genç durumu protesto etmek için sokaklara döküldü. Son dört buçuk yıldır Libya dosyası üzerinde çalıştığım süreyi göz önünde bulundurarak, Libya'daki siyasi sınıfı fırsatçı ve kendi çıkarları peşinde koşan bir sınıf olarak tanımlayabilirim” ifadelerini kullandı.
Williams, Twitter hesabından yaptığı son paylaşımıyla Libyalıların hicri yılbaşını kutlayarak ‘yeni yılın Libyalılara tam anlamıyla iyilik, barış ve istikrar getirmesini’ temenni ettiğini belirtti. Williams BM Genel Sekreter danışmanı olarak çalıştığından beri ‘ülkede barış ve istikrarı sağlamanın tek yolunun kapsamlı, özgür ve şeffaf ulusal seçimler yapmaktan geçtiğini’ vurguluyor. Ancak Williams’ın genel seçimleri yapmak için gerekli olan ‘anayasal zemin’ konusunda ülkenin siyasi partileri arasında fikir birliği sağlamaya yönelik çabaları sonuç vermedi. Bu da gelecek elçinin ülkeyi istikrara kavuşturup seçimlerin düzenlenmesini sağlayıp sağlayamayacağına ilişkin soruları gündeme getiriyor.



Suriye’nin işgal altındaki Golan Tepeleri’nde artık bir tampon bölge yok

Stratejik öneme sahip Şeyh Dağı'nın zirvesindeki İsrail askerleri (Reuters)
Stratejik öneme sahip Şeyh Dağı'nın zirvesindeki İsrail askerleri (Reuters)
TT

Suriye’nin işgal altındaki Golan Tepeleri’nde artık bir tampon bölge yok

Stratejik öneme sahip Şeyh Dağı'nın zirvesindeki İsrail askerleri (Reuters)
Stratejik öneme sahip Şeyh Dağı'nın zirvesindeki İsrail askerleri (Reuters)

Halil Musa

İsrail ordusu, ‘ileri savunma cephesi’ kurmak amacıyla Suriye'nin işgal altındaki toprakları Golan Tepeleri’ndeki tampon bölgede askeri üsler kurmaya devam ediyor. Bu üsler, tampon bölgenin ötesine geçerek Golan Tepeleri’nin doğusundaki Suriye topraklarının derinliklerindeki köylere kadar ilerliyor.

Söz konusu askeri üsler, Şeyh Dağı'nın (Hermon Dağı) kuzeyinden batıya doğru Dera'nın batı kırsalındaki Yermuk Havzası’na kadar uzanan Suriye-Ürdün-İsrail sınır üçgeninde yer alıyor.

İsrail'in 8 Aralık 2024 tarihinden bu yana Suriye’de işgal ettiği toprakların yüzölçümü 500 kilometrekareyi aşarak Golan Tepeleri’nin yarısı kadar bir alana ulaştı.

En büyük ve stratejik açıdan en önemli üs, deniz seviyesinden 2 bin 814 metre yüksekliğindeki Şeyh Dağı'nın zirvesinde yer almakta ve başkent Şam’a, Lübnan'ın Bekaa Vadisi’ne ve İsrail’in kuzeyine hâkim bir konumda.

İsrail ordusu, bu üssü Suriye ordusunun geçen yılın sonunda Esed Beşşar rejiminin düşüşüyle birlikte çekilmeden önce kullandığı yerlerde kurdu.

Üs, 1974 yılında İsrail ile Suriye arasında imzalanan Ayrışma Anlaşması ile kurulan tampon bölgenin dışında yer alıyor.

Her sabah Şam'da

Birkaç ay önce üssü ziyaret eden İsrail Savunma Bakanı Yisrael Katz, “Suriye Cumhurbaşkanı Ahmed eş-Şara’nın her sabah Şam'daki başkanlık sarayında gözlerini açtığında İsrail Savunma Ordusu'nun onu Şeyh Dağı'nın tepesinden izlediğini ve bizim burada, Suriye’nin güneyindeki tüm güvenlik bölgesinde Golan Tepeleri ve Celile halkını onun tehditlerinden korumak için bulunduğumuzu hatırlayacak” ifadelerini kullandı.

İsrail’in söz konusu askeri üslerinde, İsrail ordusunun üç tugayı konuşlu. Bu tugaylar 210. Bölgesel Bashan Tümeni'ne bağlı. İsrail, Şeyh Dağı'nın eteklerinden Dera’nın batı kırsalındaki Hamma bölgesine (Yermuk Nehri havzası) kadar uzanan 70 kilometre uzunluğundaki tampon bölge boyunca 10'dan fazla askeri üs kurdu.

Üsler, Cibata el-Haşeb, el-Hamidiye, Kuneytra, Kahtaniye, Tel Kuna, Tel el-Ahmer eş-Şarki ve Tel el-Ahmer el-Garbi köylerine kuruldu.

jı8uk

İndependent Arabia’ya konuşan kaynaklar, İsrail ordusunun şu anda Kenitra kırsalındaki Kudna kasabası yakınlarındaki Tel Ahmer’in doğusunda bir askeri üs inşa ettiğini ve bu üssün Tel Ahmer'in batısındaki başka bir askeri üsse ekleneceğini söyledi.

İsrail ordusu, bu askeri üslerin yakınlarındaki evleri yıkıyor. Son haftalarda, Kuneytra kırsalında yer alan Hamidiye köyünde 16 evi yıktı.

İsrail ordusu, Dera’nın batı kırsalında güvenlik ve askeri operasyonlar yürütmek üzere Mariye beldesi yakınlarında bir askeri üs kurdu.

İsrail, bu üsleri kurarak ordusunun bölge üzerindeki kontrolünü güçlendirmeyi ve iki taraf arasındaki ‘çatışmayı önleme anlaşmasına’ aykırı olarak Suriye'nin güneyinde yeni bir gerçeklik oluşturmayı hedefliyor.

Birleşmiş Milletler Ateşkes Gözlem Gücü (UNDOF), Kuneytra’daki başlıca karargahı ve Nebe el-Fevvar köyündeki başka bir karargahı ile Şeyh Dağı eteklerindeki diğer karargahları aracılığıyla tampon bölgede çalışmalarını sürdürüyor.

Dişleri olmayan bir ülke Suriye

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre Suriye’nin Golan Tepeleri’nde kontrol ettiği bölge, bin 800 kilometre karelik yüzölçümüyle Suriye'nin yüzölçümünün yaklaşık yüzde birini oluşturuyor. İsrail 1967 yılında Golan Tepeleri’nin bin 160 kilometre karelik kısmını ele geçirmişti. Son aylarda ise kontrolünü 500 kilometre karelik bir alana daha genişletti.

İsrail ordusu bu üsler aracılığıyla kuzeyde Şeyh Dağı'ndan güneyde sınır üçgenine kadar uzanan onlarca Suriye köyüne baskınlar ve aramalar düzenleyerek, ‘terörizmin altyapı tesisleri’ olarak adlandırdığı yerleri hedef alıyor ve ‘kuzey cephesinden gelebilecek tehditleri önlemek’ için askeri faaliyetlerde bulunuyor.

İsrail ordusu, birkaç gün önce ‘Suriye'nin güneybatısındaki Ummu el-Lahs ve Ayn el-Bustali bölgelerinde İran'a bağlı dört silahlı kişiyi’ tutukladığını duyurdu.

İsrail ordusundan yapılan açıklamada, ‘İsrail'in kuzey sınırlarının güvenliğini sağlamak için tampon bölgede ve ona yakın birkaç ek noktada faaliyet gösterildiği’ belirtilirken nerelerde konuşlandığına değinmekten kaçındı.

Suriyeli kaynaklara göre İsrail ordusu birkaç hafta önce bu köylerde, özellikle de Yermuk Havzası'nda bulunan Dera ilinin batı kırsalında ve Kuneytra kırsalında nüfus ve sosyal araştırmalarını tamamladı.

İsrail ordusu, Suriye'nin güneyindeki güvenlik bölgesinin silahsız ve tehditlerden arındırılmış olmasını sağlamak amacıyla Suriye'de süresiz olarak kalmaya hazır olduğunun altını çizdi.

Suriyeli stratejist Fayez el-Esmer, “İsrail, Beşşar Esed rejiminin düşüşünü fırsat bilerek Suriye'yi dişsiz ve pençesiz hale getirmeye ve Golan Tepeleri’ndeki kontrol alanını genişletmeye çalışıyor” yorumunda bulundu.

Tel Aviv'in bunun durumun perde arkasında Ayrışma Anlaşması dışında yeni bir anlaşma dayatmak istediğini düşünen Esmer, “Bu anlaşma, Tel Aviv'e tampon bölgede erken uyarı istasyonları kurma ve güvenliğini sağlama bahanesiyle bölgeye ABD askerleri konuşlandırma imkanı verecek” dedi.

Suriyeli stratejist, İsrail’in Ahmed eş-Şara liderliğindeki yeni Suriye yönetimine güvenmediği için tıpkı 7 Ekim 2023'te Hamas'ın İsrail'e düzenlediği Aksa Tufanı Operasyonu gibi bu kez Suriye topraklarından yeni bir saldırı düzenlenmesinden çekindiğini söyledi.

1974 tarihli Ayrışma Anlaşması’nın çöküşü

Stratejist Anan Vehbi ise İsrail'in bu üsler aracılığıyla güvenlik tehditlerine karşı önleyici saldırılar düzenlemeye dayanan yeni çatışma kuralları dayatmak istediğini düşünüyor. Bu yeni üslerin çatışmanın devam etmesini sağlamak, ancak büyük bir savaşa değil, düşük yoğunluklu bir çatışmaya yol açmak amacıyla kurulduğunu söyleyen Vehbi, “İsrail ordusunun bu bölgelerden çekilmesini imkânsız görüyorum, çünkü Tel Aviv bu bölgelerden hareketle Suriye'nin güneybatısının tamamında güvenlik hakimiyeti kurmak istiyor” değerlendirmesinde bulundu.

8ı
Netanyahu, Golan Tepeleri konusunda Ayrışma Anlaşması’nın çöktüğünü açıkladı (Reuters)

Öte yandan Suriye Dışişleri Bakanlığı, Tel Aviv'in Şam ile ilişkilerin ‘normalleştirilmesi’ konusundaki ilgisini dile getirmesinin ardından, Suriye'nin 1974 yılında İsrail ile imzalanan Ayrışma Anlaşması’na geri dönmek için ABD ile iş birliği yapmaya hazır olduğunu açıkladı.

Suriyeli yetkililer, İsrail'in Suriye'nin askeri cephaneliğine yüzlerce hava saldırısı düzenlemesi ve Beşşar Esed rejiminin düşmesinden sonra ülkenin güneyine girmesinin ardından ‘tansiyonu düşürmek için’ İsrail ile dolaylı müzakereler yürüttüğünü kabul etti.

ABD'nin Ankara Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack, Suriye ve İsrail'in ABD'nin arabuluculuğunda ‘sınırlarında sükuneti yeniden tesis etmeyi amaçlayan’ ciddi görüşmeler yaptığını doğruladı.

Suriye'den resmi bir kaynak ise ‘İsrail ile barış anlaşması imzalanacağına dair açıklamalar yapmak için zamanlamanın doğru olmadığını, ancak Tel Aviv'in 1974 tarihli anlaşmaya tam olarak uyması ve işgal ettiği bölgelerden çekilmesi halinde yeni anlaşmaların müzakere edilebileceğinden söz edilebileceğini’ söyledi.