Yemen'de gıda fiyatları son 32 yılın en yüksek seviyesinde

Sana'nın merkezindeki bir Pazar. (EPA)
Sana'nın merkezindeki bir Pazar. (EPA)
TT

Yemen'de gıda fiyatları son 32 yılın en yüksek seviyesinde

Sana'nın merkezindeki bir Pazar. (EPA)
Sana'nın merkezindeki bir Pazar. (EPA)

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Yemen'de Gıda Güvenliğinin Üç Aylık İnceleme raporunu yayınladı. Rapora göre Yemen’de gıda ürünleri fiyatları son 32 yılın en yüksek seviyesine ulaştı.
Yemen’de gübre fiyatları son 14 yılın en yüksek seviyesine çıkarken, aynı dönemde benzin ve motorin fiyatları da geçen yılın son çeyreğine göre sırasıyla yüzde 78 ve yüzde 90 artış kaydederek son 10 yılın zirvesine ulaştı. Bu rapor, Husi milislerinin kontrolündeki Hudeyde ve Salih limanlarına gıda ürünleri ithalatının yüzde 24 oranında arttığı bir zamanda yayınlandı.
BM destekli ateşkesin imzalanmasından önceki ve halen yürürlükte olan bu dönemde ithalat önemli ölçüde arttı. 2022 yılının ilk çeyreğine ilişkin Gıda Güvenliği Üç Aylık İnceleme Raporuna göre ‘FAO Dünya Gıda Fiyat Endeksi geçen mart ayında çarpıcı bir şekilde artarak 1990'dan beri tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı.’
Gübre fiyatları 2008 sonundan bu yana en yüksek seviyesini görürken küresel ham petrol de son on yılın zirvesine çıktı. Geçen yılın son çeyreğine göre Husi milislerinin kontrolünde olan Hudeyde ve Salih limanları üzerinden yapılan gıda ithalatı ile ilgili olarak Dünya Gıda Programı, gıda ithalatı hacminin bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 24 arttığını bildirdi.
Aden Limanı’nda ithalat stabil durumunu korurken bu yılın ilk çeyreğinde ve geçen yılın dördüncü çeyreğinde limandan yapılan gıda ithalatı, 2021 yılının ilk üç çeyreğine göre nispeten düşük kaldı. Rapor, bunu büyük ölçüde, çoğunlukla Aden limanından ithal edilen ‘Yemen'deki insani gıda yardımındaki azalma’ ile ilişkilendirdi.
Gıdaya yetersiz erişimle ilgili olarak, rapor, gıda güvensizliğinin bu yılın ilk çeyreğinde sürekli olarak yüksek kaldığını doğruluyor. Ankete katılan ailelerin yarısı mart ayı boyunca asgari gıda ihtiyaçlarını karşılayamadıklarını ifade ettiler. Bu durum 2018'den bu yana ülke çapında gıda güvensizliğinin en kötü seviyelere ulaşıldığını ortaya koyuyor.  Bu, çatışma seviyelerinin şiddetlenmesi, sürekli artan gıda ve yakıt fiyatları ve insani gıda yardımındaki kesintilerden kaynaklanıyor.
Yıllık Gıda Güvenliği Raporu, bu yılın ortasında, 31 bin kişinin kıtlık benzeri koşullarda yaşadığını tespit etti. Akut gıda güvensizliğinin 19 milyon kişiye çıkması ve 161 bin kişinin kıtlık benzeri koşullarla karşı karşıya kalması bekleniyor.
Rapora göre yemek alışverişinin aylık ortalama maliyeti Ocak-Mart dönemine göre yüzde 25 artarak tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 17 bin 168 Yemen riyaline (bir dolar 600 Yemen riyali) ulaştı. Raporda, “Ailelerin geçen yıl zorlandıkları gıda tüketimini aynı seviyede tutmak için şimdi iki kat daha fazla ödemek zorunda kalmaları son derece endişe verici" ifadesi yer aldı.
Raporda akaryakıt fiyatlarının durumuna da yer verildi. Akaryakıt istasyonları ve karaborsalar aracılığıyla satılan akaryakıt fiyatlarının bu yılın ilk çeyreğinde şimdiye kadarki en yüksek seviyelerine ulaştığı vurgulandı. Bu, Birleşmiş Milletler tarafından desteklenen ateşkesten önceki dönemin verisiydi. Şu an ise benzin ve motorin fiyatları bir önceki yılın son çeyreğine göre sırasıyla yüzde 78 ve yüzde 90 oranında arttı.



Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
TT

Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)

İsrail medyası, Gazze Şeridi'ne yönelik savaşın zorlukları nedeniyle sadece bir hafta içinde dört İsrail askerinin intihar ettiğini bildirdi. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, komutanlarının sorumsuz davranışlarına karşı çıkan birlikteki arkadaşlarının uyanıklığı olmasaydı neredeyse listeye katılacak olan beşinci bir askerin hikayesini açıkladı.

Muhabir Carmela Menashe, askerlerden alıntı yaparak, arkadaşlarının ‘Gazze'ye girmeyi reddettiğini, ancak komutanının onu zorladığını, bunun üzerine askerin silahın namlusunu ağzına dayadığını ve kendini vurmakla tehdit ettiğini, bunun üzerine komutanın onu hafta sonu izninden men ederek cezalandırmaya karar verdiğini’ anlattı.

dfgthy
Meslektaşlarının cenaze töreni için mezarlığa giden yaralı İsrail askerleri, 8 Temmuz 2025 (AP)

İsrailli muhabire göre, ‘asker başlangıçta kabul etti ve Gazze'ye girdi. Ancak sonra geri döndü ve tekrar dışarı çıkmak istedi; komutana orada kalamayacağını açıklamaya çalıştı. Komutan onu hafife aldı ve onu başka cezalarla tehdit etti. Birlikteki arkadaşları son anda devreye girerek intihar etmesini engelledi ve onu psikolojik destek subayıyla görüşmeye zorladı.’

Psikolojik destek subayı, askerin durumunun Gazze Şeridi'ne girmesine izin vermediğine karar vererek onu birlik dışında tedavi görmesi için göndermiş; psikolojik durumunun ciddi olduğu teşhis edilmiş ve askerin ordudan tamamen terhis edilerek tedavi altına alınmasına karar verilmiş.

Muhabir, “Askerin durumu benzersiz değil; savaş binlerce askeri travmatize ediyor. Zamanında gerekli tedaviyi görmeyenler kendilerini ciddi bir depresyon içinde buluyor ve bu da aşırı durumlarda intihara yol açabiliyor” dedi.

4 asker intihar etti

Tel Aviv medyası sadece geçen hafta dört askerin intihar ettiğini ve savaşın başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana intihar eden asker sayısının 44'e yükseldiğini duyurdu.

İntihar eden askerlerin çoğunluğunun aktif görevdeki yedek askerler olduğunu belirten Haaretz gazetesi, İsrailli askeri kaynaklara dayandırdığı haberinde intihar eden askerlerin büyük bir kısmının savaş sırasında psikolojik durumlarını önemli ölçüde etkileyen durumlara maruz kaldıklarını aktardı.

xcvfgbh
Temmuz 2025'te Gazze Şeridi'nde öldürülen meslektaşlarının cenaze töreninde ağlayan İsrailli askerler (AFP)

Gazete, orduda aktif görevde olan İsrailli askerlerin intihar oranlarının önceki yıllara göre artış gösterdiğini doğruladı.

Kaynaklar, intiharların bazen iç raporlarda ‘çatışma dışı ölüm’ veya ‘soruşturma altındaki durumlar’ gibi muğlak etiketler altında kategorize edilmesi nedeniyle gerçek sayının daha yüksek olabileceğini tahmin ediyor.

Şarku’l Avsat’ın Haaretz'den aktardığına göre İsrail ordusu, 2024 yılının başından bu yana yaklaşık bin 600 askerin travma sonrası stres semptomlarından mustarip olduğunu kabul ediyor ve bu da yaklaşık 250 askeri ruh sağlığı nedenleriyle terhis etmesine neden oldu.

Veriler intihar eden askerlerin çoğunun geçtiğimiz mart ayında yeniden başlayan savaştan bu yana çatışmaların devam ettiği Gazze'deki çatışmalara katıldığını gösteriyor.

cdfgthy
Temmuz ayında Gazze'de öldürülen bir İsrail askerinin cenaze töreninden (EPA)

Cepheden dönen askerlerin psikolojik olarak yalnızlaştığı ve özellikle muharebe tugaylarına yeni katılanlar ile dışlanmış sosyal sınıflara mensup askerlere yeterli psikolojik bakım sağlanmadığı belirtiliyor.

Ordu, sahadan dönen askerlerle ilgili sessiz bir iç krizle karşı karşıya; bu askerler fiziksel yaralanmaların ötesinde derin psikolojik yaralar da taşıyor ve bu da bazılarının son bir kaçış olarak intiharı seçmesine neden oluyor.

Gözlemciler Gazze savaşının sadece Filistinlileri tüketmekle kalmadığını, aynı zamanda İsrail'in iç cephesinde de giderek artan bir çatlağa neden olduğunu, askerlerin karada savaşırken psikolojik kaderlerinin havada asılı kaldığını düşünüyor.