Irak’ta Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr’ın Koordinasyon Çerçevesi ile girdiği uzun soluklu çatışmasını ‘sözünden dönmeden ve geri adım atmadan’ sürdürmesi beklenmiyordu. Dikkat çekici olan şu ki Sadr kısa vadeli manevra modelini kırdı ve sadece hasımlarını düşürmek için değil, aynı zamanda oyunun kurallarını değiştirmek için gerginliği tırmandırdı.
Sadr, etkili bir Şii partiyi dışlayacak bir çoğunluk hükümeti kurma projesini açıkladığından bu yana müttefikleri, Koordinasyon Çerçevesi kendisiyle uzlaşacak olacak bir yol bulur bulmaz geri adım atacağından şüpheleniyorlardı. Ancak şu ana kadar bu olmadı.
Pki, Sadr’ı bu ölçüde kararlı ve inatçı kalmaya sevk eden şey ne? Varlığını kanıtlamaya dayalı husumet ile farklı bir denklemdeki siyasi projede Sadr’ın dini sembolik yönüne yatırımın karışımı bulunuyor.
Koordinasyon Çerçevesi’nin darbesi
Koordinasyon Çerçevesi geçtiğimiz aylarda, Sadr'ı hükümetteki tek Şii partisi yapacak ve diğerlerini muhalefetten uzaklaştıracak bir hükümet kurmasını engellemek için bir plan uyguladı. Koordinasyon Çerçevesi yargı ‘fetvaların’ yardımıyla Sadr trenini durdurmayı başardı.
Sadr Hareketi çevresi, Koordinasyon Çerçevesi’nin seçime hile karıştırıldığı iddialarını kanıtlama girişimlerinin başarısız olmasının ardından seçim sonuçlarına darbe yaptığına inanıyor. Aynı çevrelere göre Koordinasyon Çerçevesi, daha sonra Sadr’ın çoğunluk hükümetini engellemek adına üçte bir formülünü ortaya çıkarmak için yargıdaki nüfuzunu kullandı.
Sadr, Koordinasyon Çerçevesi’nin en önde gelen kutuplarından olan Nuri el-Maliki ile olan tarihi husumetinin beslediği açık ve doğrudan meydan okumasına, geçtiğimiz yıllarda alışılagelen manevralarıyla karşı koyamayacağını gördü.
Gelişmelerin de gösterdiği üzere Sadr, rakiplerini oyundan uzaklaştırarak diskalifiye etmeye karar verdi ve bu türden bir süreçlerde geri adım atmak bir seçenek değildir.
Sadr milletvekillerinin istifası
Sadr, milletvekillerini meclisiten istifa etmeye zorlayarak seçim sonuçlarını ve bu sonuçların yıkıcı denklemlerini havaya uçurmayı seçti. Bu, siyasi aktörleri yeni seçim çağrısı yaparak parlamenter haritadaki dengesizliği ele almaya sevk etmesi beklenen çok önemli bir andı. Ancak Koordinasyon Çerçevesi Sadr milletvekillerinin boşluğunu seçimleri kaybeden milletvekilleriyle doldurmayı seçti.
Koordinasyon Çerçevesi’nin bir yanlışa başka bir yanlışla müdahale etmesi, Sadr’ı sokaktaki kitlesini kullanmaya sevk etti. Sadr destekçilerinin dikkat çekici bir biçimde Meclis sandalyelerini aldıkları birinci Meclis baskınında Sadr’a yakın isimler seçim çağrılarının ‘hakkının verildiği’ görüşündeydi.
Sadr, cumhurbaşkanı seçim oturumunu düzenlemeye hazırlanan Koordinasyon Çerçevesi’ne ve ardından hükümeti kurmakla görevlendirilen Maliki’ye yakın isme darbe yapmak istedi. Gerçekten de Meclis’e el koydu ve hasımlarının önündeki tüm yolları kapattı.
‘Bağımlılık karşıtı’ Şiiler
Sadr bu sloganı defalarca tekrarladı. Öncelikle İran’ın Irak’taki yanlılarından kurtularak İran ile yeni bir siyasi formül bulmak istediği açık.
Sadr’ın, İran’a gerçekten ‘düşman’ olup olmadığı bilinmiyor ancak Sadr geleneksel güçleri ve onların silahlı gruplarını tasfiye ederek Sadr Hareketi’nin karar alma mekanizmasında tek güçlü taraf olacağı yeni bir Şii gerçekliği dayatarak İran ile çatışıyor.
Zamanla birlikte Sadr’ın Şii çevre içindeki nüfuz sahasında artık müzakere etmeyeceği anlaşılıyor. Aksine bu çevreyi teslim almak ve gücü tekeline alabilecek ‘güçlü bileşenlerle’ ortaklıklar kuruyor.