Pelosi'nin Tayvan ziyareti, ABD ve Çin arasındaki ‘çip savaşını’ tetikler mi?

Çip üretimindeki muhtemel aksaklıkların ulusal güvenlik sektörlerine etkisi endişeye neden oluyor.

Yarı iletkenler, ABD ve Çin arasındaki teknoloji rekabetinin merkezinde yer alıyor. (AFP)
Yarı iletkenler, ABD ve Çin arasındaki teknoloji rekabetinin merkezinde yer alıyor. (AFP)
TT

Pelosi'nin Tayvan ziyareti, ABD ve Çin arasındaki ‘çip savaşını’ tetikler mi?

Yarı iletkenler, ABD ve Çin arasındaki teknoloji rekabetinin merkezinde yer alıyor. (AFP)
Yarı iletkenler, ABD ve Çin arasındaki teknoloji rekabetinin merkezinde yer alıyor. (AFP)

ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi'nin Tayvan ziyareti, jeopolitik çatışmalardan bağımsız olarak Washington-Pekin arasındaki teknoloji rekabetini yeniden gündeme getirdi. Tayvan tek başına dünyadaki çip üretiminin yüzde 63’ünü karşılıyor. Dünyanın en büyük üreticisi olarak sektörün lokomotifi konumundaki Tayvan Yarı İletken İmalat Şirketi’nin (TSMC) rolü bir kez daha tartışma konusu haline geldi. Tayvan ziyareti Çin tarafından öfkeyle karşılanan Pelosi'nin TSMC’yi ziyaret etmesi özellikle dikkat çekti. Pelosi’nin TSMC başkanı Mark Lui ile yaptığı görüşme, bu şirketin gelişmiş çip üretimindeki hayati rolünü bir kez daha göz önüne serdi.  
Bilgisayarlardan akıllı telefonlara, uçaklardan elektrikli araçlara kadar birçok aygıt ve teknolojinin temelini oluşturan mikroçipler, son birkaç yılda ABD ve Çin’in teknoloji üzerindeki rekabetinin önemli bir parçası haline geldi. Yakın zamanlarda yarı iletken kıtlığı ya da ‘çip tedarik zincirlerindeki’ aksamalar, ABD’yi Asya’yı yakalamaya ve endüstride Çin’e karşı liderliği sürdürmeye teşvik etti. ABD’de çip sektöründe liderliği ele geçirmek için bugünlerde ciddi atılımlar gerçekleştiriliyor.  
Verisk Maplecroft’un Asya araştırmaları Başkanı Reema Bhattacharya, çarşamba günü CNBC’nin ‘Street Signs Europe’ programında yaptığı konuşmada şu değerlendirmede bulundu:
“Tayvan’ın belirsiz diplomatik statüsü yoğun bir jeopolitik belirsizlik kaynağı olmaya devam edecek. Pelosi’nin gezisi, Tayvan’ın hem ABD hem de Çin için ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. Bunun bariz nedeni ise Tayvan’ın çip üreticisi olarak ve küresel yarı iletken tedarik zincirinde kritik stratejik bir önemi bulunmasıdır. Pelosi’nin Tayvan ziyaretinde TSMC yönetileri ile görüşmesi, ABD’nin çip atılımı tek başına yapamayacağını ve en modern çiplere hakim olan Asyalı şirketlerle işbirliği yapması gerektiğini gösteriyor.”

TSMC’nin sektördeki kritik rolü 
Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığına göre Tayvan Yarı İletken İmalat Şirketi (TSMC) küresel bir dökümhane konumunda. Bu da Apple’dan Nvidia’ya, dünyanın en büyük teknoloji şirketlerinden bazılarının tasarladığı çipleri ürettiği anlamına geliyor. ABD son 15 yılda çip üretiminde geri kalırken, Güney Kore’deki Samsung Electronics gibi şirketler gelişmiş çip üretme tekniklerinde uzun bir yol aldı.  Ancak bu şirketler halen ABD, Avrupa ve başka yerlerden gelen araçlara ve teknolojilere güveniyor. Diğer yandan TSMC dünyanın en büyük çip üreticisi olarak, bağımsız bir şekilde konumunu sağlamlaştırmayı başardı. Counterpoint Research’e göre TSMC, küresel çip döküm pazarının yüzde 54’ünü elinde bulunduruyor. Tayvan ise TSMC, UMC ve Vanguard gibi diğer oyuncular sayesinde tek başına küresel çip üretim pazarının yaklaşık üçte ikisini karşılıyor. Bu da Tayvan’ın dünya yarı iletken pazarındaki önemini gösteriyor. Küresel çip pazar payının önemli bir kısmına sahip olan Samsung’u da da eklediğinizde, Asya’nın çip sektörünü domine ettiği daha net anlaşılıyor.  

Tayvan’ın işgal edilmesi endişesi  
Çin hükümeti, Demokratik Özerklikle yönetilen Tayvan’ı ‘kendi topraklarının parçası olacak ayrılıkçı bir bölge’ olarak görüyor. Çin’in ‘ana kara ile bağlanması gerektiğini’ düşündüğü Tayvan’ı işgal etmesinden endişe ediliyor. Çin, Nancy Pelosi’yi haftalar öncesinden Tayvan’ı ziyaret etmemesi konusunda uyardı. Pelosi’nin ziyareti esnasında ise ada etrafında askeri tatbikatlar düzenleyerek gerilimi tırmandırdı. Uzmanlar artan gerilimle krizin derinleşmesinden endişe ediyor. Tayvan’ın Çin ve ABD arasındaki gerilimin merkez üssü olması çip üretimini tehdit ediyor. Çin’in olası bir işgal girişimi durumunda, küresel piyasalardaki ‘çip tedarik zincirlerinde’ ciddi sorunlar ortaya çıkması hatta gelişmiş çiplerin arzının kesintiye uğraması muhtemel.  
Danışmanlık firması Center for Innovating The Future’ın kurucu ortağı Abishur Prakash, CNBC’ye verdiği röportajda, “Büyük olasılıkla Çinliler TSMC’yi kamulaştırarak, bu şirketin altyapısını ve teknolojilerini kendi yarı iletken endüstrisine entegre edecektir” yorumunda bulundu.  

Washington ne yapıyor? 
ABD’nin yeniden sanayileşmeye odaklanmış durumda. Pat Gelsinger yönetimindeki Intel, çip dökümü alanında TSMC’nin birkaç yıl gerisinde kalmış olsa da bu alanda hızlı bir şekilde gelişmenin yollarını arıyor. ABD, sektördeki diğer öncü şirketleri de kendi topraklarında üretim ağı oluşturmaları için ikna etmeye çalışıyor. Bu bağlamda ABD, yerli çip üretim kapasitesini artırmak için TSMC'yi de ABD'ye çekmeye çalışıyor. TSMC hali hazırda Arizona eyaletinde 12 milyar dolar değerinde bir üretim tesisi inşa ediyor. ABD Senatosu, yerel çip imalat endüstrisini desteklemek ve ülkenin küresel ekonomideki teknolojik üstünlüğünü korumayı amaçlayan bilimsel araştırmalara on milyarlarca dolar sağlamasını da kapsayan ‘CHIPS’ başlıklı yasa tasarısını onayladı. Bu tasarıya göre çip üretimine 52 milyar dolar tahsis edilecek. Donald Trump yönetimi 2020’de dünyanın en büyük telekomünikasyon ekipmanı üreticisi olan Huawei'ye ağ donanımı ve akıllı telefonlarda kullanılan çip ve diğer bileşenlerin satışına kısıtlamalar getirmişti. Biden yönetimi ise Huawei'ye çip satışı kısıtlamalarını daha da sıkılaştırmış, 5G cihazlarla kullanılabilecek ürünleri tedarik etmelerine yönelik yeni kısıtlamalar getirmişti. Çin’in en büyük çip üreticisi de ABD tarafından kara listeye alınmıştı. 

Çin’in öncelikleri  
Çin son yıllarda çip üretimini stratejik öncelikleri arasına aldı. Pekin yönetimi geçtiğimiz yıllar boyunca ABD teknolojisine bağımlılığını azaltacak hamleler yaptı. Çip teknolojisinde konumunu daha da güçlendirmeye çalışan Çin, Çip teknolojisinde dışa bağımlılığı azaltmak için en son ülkenin lider çip üreticisi SMIC'a milyarlarca dolar destek sağladı. Ancak SMIC’ın ABD teknolojilerine ulaşmada engellerle karşılaşması, sektörde geride kalmasına neden oldu. Uzmanlar Çin'in yakın gelecekte çip endüstrisinde Tayvan ya da ABD'li şirketlere yetişmesinin zor olduğu görüşünde.
Çin halen çip üretiminde büyük ölçüde ABD ve yabancı teknolojilere bağımlı olmaya devam ediyor. TSMC’nin Çin topraklarında iki çip üretimi tesisi bulunuyor ancak bu tesislerde, Arizona’da inşa edilen tesisteki gibi gelişmiş çiplerden ziyade bir düşük nesil çipler üretiliyor. ABD ise önemli bileşenlerin tedarikini güvence altına almanın ve Çin’e karşı liderliği sürdürmenin yolu olarak Japonya ve Güney Kore de dahil olmak üzere Asya’daki müttefikleriyle yarı iletkenler konusunda ortaklıklar kurmak için çalışıyor.
Yapılan değerlendirmeler  ABD-Çin rekabetinin ortasında kalan TSMC’nin yakın zamanda taraf seçmek zorunda kalabileceği yönünde. Bazı değerlendirmelere göre Arizona’daki yatırımları nedeniyle şimdiden taraf seçmiş olabilir.  



Suudi Arabistan-ABD görüşmesinde Gazze, Sudan, Yemen ve Ukrayna'daki gelişmeler ele alındı

Prens Faysal bin Ferhan dün Washington'da Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile bir araya geldi (Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı)
Prens Faysal bin Ferhan dün Washington'da Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile bir araya geldi (Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı)
TT

Suudi Arabistan-ABD görüşmesinde Gazze, Sudan, Yemen ve Ukrayna'daki gelişmeler ele alındı

Prens Faysal bin Ferhan dün Washington'da Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile bir araya geldi (Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı)
Prens Faysal bin Ferhan dün Washington'da Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile bir araya geldi (Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı)

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan ve ABD'li mevkidaşı Marco Rubio, Gazze Şeridi, Sudan, Yemen ve Rusya-Ukrayna krizindeki gelişmeleri ele alarak bu konularda ve uluslararası barış ve güvenliğin sağlanması için sarf edilen çabalar hakkında görüş alışverişinde bulundular.

Washington'da ABD Dışişleri Bakanlığı merkezindedün bir araya gelen ikili, iki ülkeyi ilgilendiren bölgesel ve uluslararası konularda koordinasyon ve ortak eylemleri yoğunlaştırmanın yollarını ele aldı.

Prens Faysal bin Ferhan ve Rubio iki ülke arasındaki stratejik ilişkileri ve bu ilişkileri çeşitli alanlarda geliştirme ve iyileştirme fırsatlarını gözden geçirdiler.

sdfrgt
Bakan Rubio, dün Washington'daki bakanlık merkezinde Prens Faysal bin Ferhan'ı kabul etti (Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığı)

Şarku’l Avsat’ın aldığı bilgiye göre toplantıya Suudi Arabistan'ın ABD Büyükelçisi Prenses Rima bint Bendar bin Sultan, Siyasi İşlerden Sorumlu Bakan Danışmanı Prens Musab bin Muhammed el-Ferhan ve Bakan Danışmanı Muhammed el-Yahya da katıldı.

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı, iki ülke arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesini ele almak ve en önemli bölgesel ve uluslararası meselelerle ilgili gelişmeleri ve bunlar üzerinde sarf edilen çabaları görüşmek üzere resmi bir ziyaret için salı günü Washington'a geldi.

Ziyaret, ABD Başkanı Donald Trump'ın mayıs ayında Suudi Arabistan'a yapmayı planladığı ve ikinci dönemindeki ilk dış gezisi olan ziyaretin öncesinde gerçekleşiyor.