ABD'nin Yemen Özel Temsilcisi Tim Lenderking’in sesi net ve keskindi. Telefon görüşmesi üzerinden basın açıklaması yaparken son derece kibardı. Lenderking ABD Dışişleri Bakanlığı’nın Dubai’deki medya merkezi binasından yaptığı konuşmada, dünyanın çeşitli başkentlerinden ve şehirlerinden katılım sağlayanları memnuniyetle karşıladı. Ardından, yaklaşık 30 dakika boyunca gazetecilerle konuşmaya ve sorularına yanıt vermeye başladı. Bu sırada, Lenderking’in Taiz’deki kuşatmanın durması gerektiği ve İran’ın sözlerini eylemlerle desteklemesi gerektiğine yönelik ifadeleri dikkati çekti.
ABD'nin Yemen Özel Temsilcisi, Tahran’ı Yemen’de olumsuz bir rol oynamakla suçlayarak “Kaçakçılık eylemlerinin devam etmesinden endişe duyuyoruz. Ancak İran’ın son ateşkesi memnuniyetle karşıladığı için de mutluyum. Görmemiz gereken şey, İran’ın bu sözlerini yansıtan veya destekleyen eylemlerde bulunmasıdır” dedi.
4 Ağustos 2022’de telefon bağlantısı üzerinden gerçekleştirilen basın konferansından iki gün önce Yemen krizi bir müjdeli haber, bir de kötü haberle karşı karşıya kaldı. İyi haber, ateşkes ikinci kez uzatıldı. Kötü haber ise Birleşmiş Milletler (BM), Yemen anlaşmazlığının iki tarafını (hükümet ve Husiler), 6 ay sürecek olan ve genişletilmiş 4 geniş maddede daha kesin noktalara ulaşan ayrıntıları içeren bir anlaşmaya ikna edemedi.
Yemen ve Yemenliler dünyanın geri kalanı gibiler, Kovid-19 ve Ukrayna krizlerinin neden olduğu ‘tedarik zincirleri’ haberlerini okuyorlar ve bunun sofralarına etkisinden endişe ediyorlar, ancak uluslararası ateşkesin uzatılmasını temsil eden diğer konularla da meşgul durumdalar.
2 Nisan’dan bu yana, Yemen hükümeti ve Husilerin anlaşmaya varması ile BM ateşkesi başlatıldı. Ateşkes Suudi Arabistan liderliğindeki Arap Koalisyonu ve uluslararası toplum tarafından desteklendi. Ateşkes 2 Ağustos 2022 tarihine kadar ilk kez iki aylık bir süre uzatıldı ardından ikinci uzatma geldi.
Ateşkesi genişletme ve daha kapsamlı hale getirme
ABD Özel Temsilcisi, ateşkesin faydalarını saydı ve (2014’te Husi darbesiyle başlayan) savaşın başlamasından bu yana en uzun sakin dönem olduğunu ve gerçek bir rahatlama sağladığını belirtti.
BM tarafından hazırlanan ve Yemenli tarafların katıldığı genişletilmiş anlaşmadan bahsederken sesi biraz yükseldi. Lenderking önümüzdeki iki ay boyunca (ikinci uzatmanın bitiminden önce), yeni anlaşmayı tüm Yemenlilerin yararına sonuçlandırmak için yoğun müzakereler olacağını vurguladı. Bu yüzden ilerleme kaydetmek için tüm taraflarla uzlaşmaya ihtiyaç duyulduğunu belirtti. Söz konusu uzlaşma Yemen’in üçüncü büyük şehri olan ve nüfusu 2015’ten beri kuşatma koşullarında yaşayan Taiz’e giden ana yolları açmak için Husilerin adım atmasını içeriyor. Özel Temsilci “Dolayısıyla, bu kuşatmanın Taiz’de de bitmesi gerekiyor” ifadelerini kullandı.
Lenderking’e göre, Washington, Yemen krizinin iki tarafını da barışı seçmeye çağırıyor ve ABD, “ateşkesi kapsamlı bir ateşkes ve siyasi sürece genişletecek bir yol” arıyor. Temsilci “Genişletilmiş anlaşmanın, Yemen’e gerçek barış ve huzuru getirebilecek olan ülke çapında kapsamlı bir ateşkes tartışmalarına izin vereceğini” yineliyor. Aynı zamanda bunun Yemen-Yemen siyasi sürecinin yeniden başlamasının önünü açacağını belirtiyor.
Temsilci, sivil kayıpların yüzde 60 oranında azaldığını da sözlerine ekledi. Bu, gözlemcilere, BM Özel Temsilcisi Hans Grundberg’ın aynı BM brifinginde yaptığı konuşmanın Yemen sahnesini hatırlatıyor. Zira Grundberg ateşkes döneminde Yemen’deki kurbanların çoğunun mayınlardan kaynaklandığını ve Yemen hükümetinin Husileri yerleri belli olmayan bir milyon mayın yerleştirmekle suçladığını söylemişti.
Yemenli diplomat ve Dışişleri Bakanlığı eski Müsteşarı Mustafa Numan, “Suudi Arabistan ve Umman liderliğindeki bölgesel çabalarının yanı sıra BM ve ABD Özel Temsilcisi aracılığıyla uluslararası çabaların başarılı olması, şimdiye kadar taahhütlerine bağlılığın durmuş olduğu anlaşma şartlarının uygulanmasına bağlı. Özellikle de Taiz’i çevreleyen yollar ve diğer yollar ile ilgili olarak. Yemen hükümeti, ateşkes koşulları kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirdi ve Husilerin de aynı şeyi yapması umut ediliyor” dedi.
Lenderking, 2016’dan bu yana ilk kez 8 bin kişinin Sanaa’ya hava yoluyla seyahat ettiğini ve Hudeyde’de aylık yakıt hacminin 2021’dekinin 5 katı olduğunu söylüyor.
Sınırların açılması
ABD Özel Temsilcisi, Taiz’de yolların açılması meselesinin acil bir öncelik olmaya devam ettiğine inanarak “Gerek insani bir mesele olarak, gerekse (4 maddeli) ateşkesin unsurlarından biri olması bakımından gerekli ancak şartlar hepimizin görmesi istediği ölçüde yerine getirilmedi. Dolayısıyla Taiz konusunda kesinlikle ilerleme kaydedilmesi gerekiyor. Askeri Komite toplantılarının yanı sıra Taiz yolu gibi konuları tartışmak için taraflar arasında gerçekleşen görüşmeleri ve zorlu toplantılara önem veriyoruz. Bunların hepsi iyi bir durum sağlamak için, bu yolların açık olduğunu görmemiz gerekiyor. Kuşatma altındaki nüfusta var olan insani yardımların son derece farkında olan Sivil toplum kuruluşları ve sahadaki diğer kişilerle, düzenli olarak temas halindeyiz. Ateşkesi memnuniyetle karşılayan BM Güvenlik Konseyi açıklaması da Taiz’in önemini vurguluyor” dedi.
Lenderking “Bu nedenle bence hiç kimse ilerlemekten ve bu davaya ciddiyetle katılmaktan kaçamayacak. Aynı şekilde, her iki taraf da ABD’nin ödeme yapmasını istiyor ve bunu Yemen’de çalışan memurların nerede ve hangi bölge yaşadıklarına bakılmaksızın maaşlarının ödenmesi için bir zorunluluk olarak görüyorlar. Hükümet ile Husiler arasında ortak bir zemin bulan ve bunun gerçekleşmesini sağlayacak bir mekanizma oluşturulması gerekiyor. Bunu yapmanın bir yolu olduğundan eminim. Bu konu, önümüzdeki iki ay için bir öncelik ve ABD bu konuyla ilgilenecek” ifadelerini kullandı.
Ateşkesin ikinci uzatmasından sonra beklenmeye değer en önemli şeyler sorulduğunda, Sanaa Araştırma Merkezi’nin Yönetici Direktörü Macid el-Mezhaci, “Fazla bir şey değil. Önceki maddelerle geçerliliği uzatıldı. Bu, geçilmemiş büyük bir bariyer olduğu anlamına geliyor” dedi. Yetkili, tüm çabaların şimdi BM özel Temsilciliği tarafından sunulan taslak üzerinde uzlaşma sağlamaya yönelik olduğunu söylüyor. Ayrıca Husilerin buradaki temel metinleri reddettiği ve her şeyi sıfır noktasına geri getirdiği de net bir şekilde görüldüğünü belirtiyor.
Mezhaci, “Zorluk, Husiler tarafından daha politik olarak üzerinde anlaşmaya varılması beklenen konularda iki ay içinde nasıl fikir birliği sağlanacağı noktasında yatabilir. Uluslararası alanda tanınan Yemen hükümeti en üst düzeyde tavizler verdi. Taiz’e yol açmaya yönelik taahhüt aynı zamanda siyasete de yol açma taahhüdüdür. Bir sonraki aşamaya geçmek istiyorsak bu temel konudur” ifadelerini sözlerine ekledi.
Yemen’de ateşkes uzatılacak mı?
Lenderking: İran’ın açıklamalarını desteklemek için eylemlerini görmeye ihtiyacımız var
Yemen’de ateşkes uzatılacak mı?
لم تشترك بعد
انشئ حساباً خاصاً بك لتحصل على أخبار مخصصة لك ولتتمتع بخاصية حفظ المقالات وتتلقى نشراتنا البريدية المتنوعة