İran’la 2015’te yapılan nükleer anlaşmanın yeniden hayata geçirilmesi için Viyana’da yürütülen müzakerelerin yeni turunun dördüncü gününde dün, İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan yaptığı açıklamada, Tahran'ın anlaşmayı yeniden canlandırmak istediğini vurguladı. Ancak diplomatik gidişatın Washington'ın esnekliğine bağlı olduğunu söyleyen Abdullahiyan, İran’ın Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (UAEA) İran'da açıklanmayan üç bölgede bulunan uranyumun izleri hakkındaki soruşturmasının kapatılması talebini yineledi. Aynı zamanda İran'ın nükleer bomba peşinde olduğu iddialarını yalanladı.
Avrupa’nın nükleer müzakerelerdeki koordinatörü Enrique Mora, İran’ın müzakere heyetinin başkanı olan Ali Bakıri Kani ile görüşmelerine Coburg Palace Hotel'de devam etti. Görüşmelerin siyasi heyetler ve uzmanlar düzeyinde devam ettiğini aktaran İran medyası, İran ve ABD taraflarının tartışmalı iki veya üç hususun üstesinden gelmek için görüş alışverişinde bulunduklarına dikkat çekti.
Mora, Tahran'ın ABD’lilerle doğrudan müzakere masasına oturmayı reddetmesi dolayısıyla ABD ve İran heyetleri arasında mekik dokuyor. ISNA'nın haberine göre iki taraf arasındaki görüşmelerde yaptırımların kaldırılması, ABD'nin nükleer anlaşmadan bir daha çekilmeyeceğinin güvence altına alınması, şahıs, şirket ve kuruluşların dahil olduğu listeler ve UAEA ile Tahran arasındaki çekişmeli meselelere odaklanılıyor.
İran resmi haber ajansı IRNA ise heyetlerin yürüttükleri toplantıların, nihai bir anlaşmaya varma yönünde halen bir umut olduğu varsayımını pekiştirdiğini ancak Batılı tarafın sürdürülebilir bir anlaşma oluşturmanın gerekliliklerini kabul etmesine bağlı olduğunu vurguladı.
İran Dışişleri Bakanı Abdullahiyan, Instagram hesabından yaptığı açıklamada dün Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdiğini söyledi. Söz konusu telefon görüşmesinde UAEA’yı İran'ın nükleer faaliyetleriyle ilgili geri kalan teknik meseleleri çözmeye ve kendisini siyasi açıdan deformasyona uğramış ve yapıcı olmayan sorunlardan uzaklaştırmaya çağırdı. Abdullahiyan açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
“Nükleer silahların İran'ın stratejik öğretisinde yeri yok. Viyana'daki görüşmeleri ciddiyetle takip eden İran, güçlü ve sürdürülebilir bir anlaşmaya varmaya kararlı. Ancak bir anlaşmaya varılması Washington’ın göstereceği esnekliğe bağlı.”
Abdullahiyan, Cumartesi günü Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi ile gerçekleştirdiği telefon görüşmesinde, nükleer görüşmelerde sundukları önerilere ABD yönetiminden gerçekçi bir yanıt verilmesini beklediklerini kaydetmişti.
İran altıncı nesil yüzlerce santrifüjü çalıştırıp uranyum zenginleştirerek yüzde 60 oranında zenginleştirilmiş uranyum stoku biriktirirken Batılı güçler ise İran'ın nükleer müzakerelerden vazgeçeceğinden korkuyor.
İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Muhammed İslami, birkaç gün önceki açıklamasında ülkesinin nükleer bomba yapabilecek teknik kapasiteye sahip olduğunu ancak böyle bir programı olmadığını söylemişti. Stratejik teorisyen Muhammed Cevad Laricani de konuyla ilgili açıklamasında “İran atom bombası üretmek istediği takdirde kimse Tahran'ı durduramaz” vurgusunda bulunmuştu. Bu açıklamalar, İran’ın nükleer programının gidişatını nükleer silah edinme yönünde değiştirebileceğine işaret ediyor.
İran’daki resmi haber sitelerinde İran’ın Devrim Muhafızları’nı ABD'nin yabancı terör örgütleri listesinden çıkarma talebinin ele alınmaması ise dikkat çekiciydi. Avrupalı bir yetkili perşembe günü yaptığı açıklamada, Tahran’ın bu konuyu Washington ile doğrudan görüşmelerde tartışma talebinden vazgeçtiğini söyledi. Ancak üst düzey bir İranlı yetkili, Reuters’a verdiği demeçte, İran heyetinin görüşmelerde Devrim Muhafızları’na yönelik yaptırımların kademeli olarak kaldırılması hususunda özel öneriler sunduğunu aktardı
Bloomberg, Perşembe günü yayınlanan haberinde İran’ın alacağı güvencelerden feragat ettiğini, buna karşılık Tahran’ın ABD'nin anlaşmadan herhangi bir şekilde geri çekilmesi hususunda ABD'den tazminat alma taahhüdünü kabul ettiğini bildirmişti. Buna rağmen İran hükümet medyası, ABD yönetiminden talep edilecek garantilere odaklandı. Haberlere göre ABD’nin kendisi nükleer anlaşmadan çekildiği takdirde İran'a yatırım yapan yabancı şirketlerin bu durumdan etkilenmeyeceği sözünü verdiği belirtildi. Ancak Biden böyle bir taahhütte bulunamaz. Zira bağlayıcı olmayan bir siyasi anlayış niteliğindeki nükleer anlaşma, yasal olarak bağlayıcı değil.
Avrupa Birliği (AB) Troykası (Fransa, İngiltere ve Almanya) ülkeleri yeni müzakere turuna uzmanlarla sınırlı olmak üzere düşük düzeyde bir temsilcilik ile katılım sağlarken Rus ve Çinli müzakereciler ise müzakereleri yakından takip ediyor. Rusya'nın Viyana'daki İran nükleer Başmüzakerecisi Mihail Ulyanov, müzakerelerin yürütüldüğü binanın önünde gazetecilere verdiği demeçte şunları söyledi:
“Doğru yolda ilerliyoruz. Çok az sayıda mesele kaldı. Yalnızca üç veya dört tane. Bazıları çözüme çok yakın. Haftalar değil, günlerden bahsediyoruz. Çalışmalarımız çok yakında başarı ile sonuçlanırsa şaşırmam.”
Ulyanov ayrıca güvenceler hususunda bazı ilerlemelerin kaydedildiğini belirtti.
AFP’nin haberine göre bir anlaşmaya çok yakında varılabileceğini, ancak bunun garantisi olmadığını söyleyen Ulyanov, “Her zamanki gibi her şey üzerinde anlaşmaya varılmadığı taktirde hiçbir şey üzerinde anlaşma sağlanmaz” dedi.
Ulyanov cumartesi günü yaptığı açıklamada Çin ve Rusya’nın Avrupalı arabulucunun müzakerelerde mevcut çıkmazı aşmak için öne sürdüğü taslak metne yönelik çekincelerinin olduğu iddialarını reddetmişti. Twitter hesabından yaptığı açıklamada Rusya ve Çin'in AB Dış İlişkiler Yüksek Temsilcisi Josep Borrell'in nükleer müzakereleri sona erdirme yönündeki önerisini reddettiği iddialarının doğru olmadığını belirten Ulyanov, “AB, görüşmelerin koordinatörü sıfatı ile tamamen desteklediğimiz bazı yararlı değişikliklere gitti” ifadelerini kullandı.
Ulyanov cumartesi günü Twitter üzerinden yaptığı başka bir açıklamada, “Gündemde çözülemeyecek konu yok. Kalan bazı anlaşmazlıklara rağmen müzakereciler görevlerini başarıyla yerine getirme fırsatına sahip” dedi.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'un şu an müzakere edilen anlaşmayı 2015'te müzakere edilen orijinal anlaşma ile değiştirme arzusu hususundaki uyarısı, anlaşmayı destekleyen İran çevrelerinin Moskova'nın müzakereleri engelleyeceğinden endişe etmesine neden oldu.
Cuma günü yaptığı açıklamada Rusya'nın nükleer anlaşma kapsamında Tahran'ın tutumunu desteklediğini vurgulayan Lavrov şunları söyledi:
“Şimdi mesele şu ki Washington, değiştirilmiş bir planı yeni bir anlaşmanın konusu yapmaya çalışıyor. İranlılar ise anlaşmanın 2015'te müzakere edildiği gibi yapılmasında ısrar ediyor. Tahran'ın tutumunun tamamen meşru olduğuna inanıyoruz.”
Diğer yandan İranlı parlamenterler ise Viyana'da devam eden müzakerelerde olup bitenlerden haberdar olmadıklarından şikayet ediyor. Ülkesinin yaptırımları kaldırma yönünde müzakerelerde bulunduğunu vurgulayan İran Meclisi Ulusal Güvenlik ve Dış Politika Komitesi Sözcüsü Ebu el-Fadl Amudi, bir anlaşmaya varıldığı takdirde İran’ın almak zorunda kalacağı nükleer taahhütlere ise değinmedi.
IRNA’nın haberine göre “Diğer taraf yaptırımları bir baskı aracı ve müzakere vesilesi olarak kullanmaya çalışıyor. İran'a yönelik yaptırımlar cevapsız kalmamalı” diyen Amudi, İran'ın böyle bir zamanda uranyum zenginleştirme hızını artırma kararının arkasında durduğunu dile getirdi.
İranlı analistler ise Tahran'daki yetkililerin nükleer anlaşmayı ekonomik açıdan çıkar sağlayacakları bir anlaşma haline getirmek amacıyla ‘yaptırımların kaldırılması’ ve ekonomik faydalar elde edilmesine odaklandıklarını söylüyor.
Yüzde 60'a kadar uranyum zenginleştirme işlemlerini yürüten İran, nükleer silah üretmek için gerekli olan yüzde 90 oranına giderek yaklaşıyor. Ancak nükleer anlaşma ise İran'ın uranyum zenginleştirme oranını yüzde 3,67 saflıkla sınırlandırıyor.
Eski ABD Başkanı Donald Trump 2018’de Tahran’a uygulanan uluslararası ekonomik yaptırımların hafifletilmesi karşılığında Tahran’ın nükleer zenginleştirmeyi kısıtlamasını şart koşan nükleer anlaşmadan çekilme kararı almıştı.
Tahran, nükleer müzakerelerin başarısını Washington’ın göstereceği esnekliğe bağlıyor
Tahran, nükleer müzakerelerin başarısını Washington’ın göstereceği esnekliğe bağlıyor
لم تشترك بعد
انشئ حساباً خاصاً بك لتحصل على أخبار مخصصة لك ولتتمتع بخاصية حفظ المقالات وتتلقى نشراتنا البريدية المتنوعة