Türk güçleri ‘Rusya ile anlaşarak’ Tel Abyad’daki iki üstten çekildi

Erdoğan Suriye’nin kuzeyindeki askeri operasyonun “yakın zamanda düzenleneceğini” yineledi.

Suriye’nin kuzeyindeki Kelcebrin beldesinin tepelerindeki bir askeri noktada Türkiye destekli bir gruba bağlı iki savaşçı (AFP)
Suriye’nin kuzeyindeki Kelcebrin beldesinin tepelerindeki bir askeri noktada Türkiye destekli bir gruba bağlı iki savaşçı (AFP)
TT

Türk güçleri ‘Rusya ile anlaşarak’ Tel Abyad’daki iki üstten çekildi

Suriye’nin kuzeyindeki Kelcebrin beldesinin tepelerindeki bir askeri noktada Türkiye destekli bir gruba bağlı iki savaşçı (AFP)
Suriye’nin kuzeyindeki Kelcebrin beldesinin tepelerindeki bir askeri noktada Türkiye destekli bir gruba bağlı iki savaşçı (AFP)

Kaynaklar Türk güçlerinin Rakka vilayetine bağlı Türkiye-Suriye sınırındaki Tel Abyad kenti kırsalındaki Tanuz ve Harkali köylerindeki askeri üslerden çekildiklerini aktarırken, Suriye’nin kuzeydoğusunda Suriye Demokratik Güçleri (SDG) kontrolündeki bölgelerde bulunan temas hatlarında tarafların birbirini karşılıklı hedef alması sonucu gerginliğin tırmandığı bir süreçte, Türkiye, SDG’nin ana omurgasını oluşturan YPG tarafından Suriye’nin kuzeyindeki güçlerine düzenlenen saldırılar karşısında hareketsiz kalmayacağını yeniden vurguladı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ankara'nın, “Suriye’nin kuzeyindeki güvenli bölgeler arasında yakında bağlantı kurma” konusundaki kararlılığını vurguladı. Bu açıklama, Ankara’nın, Mayıs ayında Türkiye-Suriye sınırının Suriye tarafında 30 kilometre derinliğindeki güvenli bölgeleri tamamlamak amacıyla duyurduğu askeri operasyon seçeneğinden henüz tamamen vazgeçmediğine işaret ediyor olabilir.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Pazartesi günü Ankara’da düzenlenen 13. Büyükelçiler Konferansı’nda yaptığı konuşmada, “Suriye'de terör örgütünün (YPG) yuvalandığı son bölgeleri de temizleyerek bu güvenlik kuşağının halkalarını yakında birleştireceğiz” dedi.
Mayıs ayında yaptığı açıklamada, Türkiye’nin Menbiç ve Tel Rıfat’a “her an” askeri operasyon başlatabileceğini ilan eden Erdoğan, konferanstaki konuşmasında, ülkesinin terörle mücadelesini sürdüreceğini ve “30 kilometre derinliğinde güvenli bir hat kurma kararının baki olduğunu” belirtti.
Türkiye, olası askeri operasyonu için destek bulamadı. Suriye’deki DEAŞ terör örgütüyle mücadelesinde YPG’yi temel müttefiki olarak tanımlayan ABD, Türkiye’nin herhangi bir askeri hamlesinin DEAŞ ile mücadeleye katılan güçler için tehlike oluşturacağını söyleyerek böyle bir hamleye karşı uyardı. Avrupa ülkeleri de Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyinde herhangi yeni bir askeri operasyon düzenlemesini reddediyor. Ankara’dan, askeri çözüme başvurmak yerine Beşşar Esed rejimi ile diyalog kurmasını ve iş birliği yapmasını talep eden Rusya’nın yanı sıra Türkiye’nin herhangi bir operasyonunun sadece teröristlerin işine yarayacağını ve bölgenin istikrarına zarar vereceğini ilan eden İran da olası Türk operasyonunu karşı çıkıyor.
Türkiye’nin olası operasyonu, Türkiye’deki muhalif partilerin itirazlarıyla da karşı karşıya. Bu partiler, Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) ve Erdoğan’a Suriyeliler meselesi konusunda baskı uyguluyor ve Suriyelilerin rejim ile koordinasyon içerisinde ülkelerine geri gönderilmelerini talep ediyorlar. Muhalif partilerin itirazları ve baskısı, Haziran 2023’te yapılması planlanan parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yaklaştığı bir süreçte geliyor.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Büyükelçiler Konferansı’nın açılış konuşmasında, “Milyonlarca Suriyelinin güvenliğine katkı sağlayan Türkiye’nin YPG terör örgütünün saldırıları karşısında hareketsiz kalması beklenemez. Türkiye Suriye’nin kuzeyindeki askeri operasyon yoluyla çok sayıda Suriyelinin güvenli geri dönüşünü sağladı. PKK/YPG terör örgütü ve uzantıları bu istikrar ortamını bozmak ve ayrılıkçı gündemini ilerletmek için ülkemize ve Suriyeli sivillere yönelik saldırıları sürüyor” dedi.
Bakan Çavuşoğlu, Türk güçlerinin Suriye’nin kuzeyindeki askeri operasyonlarla sınır ötesinde 4 bin kilometrekareyi teröristlerden temizlediğine ve böylece 515 bin 713 Suriyelinin bu bölgelere geri dönmesinin mümkün olduğuna işaret etti.

Türkiye ve desteklediği gruplar ile SDG arasında çatışmalar
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) Halep kırsalındaki Kelcibrin’de bulunan Türk üssüne roketlerin düşmesi sonucu 6 Türk askerinin yaralandığını ve 3’ünün durumunun kritik olduğunu aktardı. Gözlemevine göre, SDG ve rejimin kontrolündeki bölgelerden fırlatılan yaklaşık 20 roket üsse ve çevresine düştü. Gözlemevi ayrıca İran’a ait bir silahlı insansız hava aracının (SİHA) Halep’in kuzey kırsalında Türkiye destekli gruplara ait bir noktayı hedef aldığını belirtti. Bu saldırı, son bir hafta içinde Türk üssünü hedef alan ikinci saldırı olarak biliniyor. Nitekim 26 Temmuz’da da bir Türk üssüne yapılan bombardımanda 2 Türk askeri hayatını kaybetmişti.
Türkiye destekli Suriye Milli Ordusu (SMO) Halep’in kuzey kırsalındaki Um El-Huş köyü ve Afrin kırsalındaki Şirava nahiyesine bağlı Ebin köyünün çevresini top ateşiyle hedef aldı.
Türk güçleri ve desteklediği gruplar Halep’in kuzeydoğusunda yer alan Menbiç kenti kırsalında SDG’nin kontrolündeki Avn ed-Dadat, Tohar, El-Cat ve El-Huşriye köylerini bombaladı. Bu bombardıman, Halep’in doğu kırsalındaki es-Sacur harekât sınır hattı bölgesinde Pazar günü TSK ve SMO unsurları ile SDG'ye bağlı Menbiç Askeri Konseyi güçleri arasında ağır silahlarla çatışmalar yaşanmasının ardından geldi.

Türkiye’den Halep’in kuzey kırsalına destek konvoyu
Türk ordusu Halep’in kuzey kırsalına takviye gönderdi. Zira Türk askeri konvoyu Pazar gecesi Er-Rai Sınır Kapısı’ndan geçerek Halep’in doğu kırsalındaki El-Bab kentine doğru hareket etti. Konvoy çok sayıda mühimmatın yanı sıra birkaç tank ve zırhlı araç yüklüydü. Sultan Murad grubu unsurları El-Bab kentine ulaşana dek konvoya eşlik etti.

Türkiye Tanuz ve Harkali köylerindeki üslerden çekildi
Gözlemevi’nin aktardığına göre, Rakka vilayetine bağlı Suriye-Türkiye sınırındaki Tel Abyad kentinde yer alan Tanuz ve Harkali köylerindeki askeri üslerde bulunan Türk güçleri, Rus tarafıyla ortak koordinasyon içinde bölgenin içlerindeki temas hatlarına doğru ilerlemek amacıyla bu üslerden çekildi. Bu çekilmenin sonucu olarak, Rus ve Türk tarafları arasında ilan edilmeyen bir anlaşma doğrultusunda Rus ve rejim güçlerinin Tel Abyad’a doğru yeni bir ilerleme kaydetmesi bekleniyor. Gözlemevi, rejim güçlerinin, Türk güçlerinin çekilmesinin ardından iki üssü roketlerle hedef aldığını kaydetti. Türk güçleri, Ekim 2019’da düzenlenen Barış Pınarı Harekatı’yla bölgede kontrolü ele geçirmesinin ardından söz konusu iki köyde üs inşa etmişti.



Netanyahu ‘ateşkes’ müzakerelerine rağmen neden İsrail ordusundan Gazze'yi işgal planı yapmasını istiyor?

Netanyahu, Kabinet toplatısına başkanlık ederken (Arşiv - DPA)
Netanyahu, Kabinet toplatısına başkanlık ederken (Arşiv - DPA)
TT

Netanyahu ‘ateşkes’ müzakerelerine rağmen neden İsrail ordusundan Gazze'yi işgal planı yapmasını istiyor?

Netanyahu, Kabinet toplatısına başkanlık ederken (Arşiv - DPA)
Netanyahu, Kabinet toplatısına başkanlık ederken (Arşiv - DPA)

Hamas Hareketi ve İsrail’den müzakereciler Katar’ın başkenti Doha'da Gazze'de ateşkes konusunda dolaylı müzakerelere başlamaya hazırlanırken, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ordusundan Gazze'yi işgal etmek için bir plan hazırlamasını istedi.

Netanyahu'nun adamları, cumartesi akşamı savaşı yönetmek için yapılan güvenlik toplantılarında yaşananları sızdırdılar. Toplantıda şiddetli tartışmalar, bağırışmalar ve masaya vurmalar yaşandığını söylediler. Ayrıca Başbakan’ın Genelkurmay Başkanı Eyal Zamir'e Gazze'yi işgal etmek için bir plan hazırlamasını ve ateşkesin ilan edilmesi muhtemel görünen Washington ziyaretinden döndükten sonra kendisine sunması talimatı verdiğini aktardılar.

İsrailli analistler bu sızıntının amacına ilişkin farklı görüşlere sahipler. Bazıları, bunun sadece ‘Hamas liderliğine Doha turunda önerileri kabul etmesi için son anda baskı yapmayı amaçladığını’ bazıları ise Netanyahu'nun ‘hükümetin kendisine Gazze'yi işgal etmesi ve Filistinlilere karşı şiddetli operasyonlarının dozunu artırması için baskı uyguladığını sızdıran ordu kademesine öfkesini göstermeyi amaçladığını’ söylediler.

Üçüncü bir analist grubu ise bu gidişatın ‘hükümetin ateşkesi reddetme tutumunun gerçeğini’ yansıttığı görüşündeydi.

Birden fazla sebep

Ancak tüm bu nedenlerin bir araya gelmesi Netanyahu'nun Zamir'den taleplerinin arkasında yatan neden gibi görünüyor. Netanyahu, Hamas'a baskı uygulayarak kalıcı ateşkes şartından vazgeçmesinin yanı sıra (Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir ve Maliye Bakanı Bezalel Smotrich’in temsil ettiği) Dini Siyonizm akımının hükümetten çekilmemesi için işgal ve sürgün tehdidini masada tutmak ve böylece sağcı tabanını memnun etmek istiyor.

Jfkfjf
İsrail Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, Kudüs'ün eski kentinde dolaşıyor (Arşiv - Reuters)

Son olarak Netanyahu, ordunun kendini savunma konumunda kalmasını istiyor ve başarısızlıkla suçlanmaktan korkuyor. Ayrıca, ABD Başkanı Donald Trump’a da Netanyahu’nun kendisi gibi ‘sadece güç yoluyla barış istediği’ mesajını veriyor.

Toplantıda neler oldu?

Toplantı, ateşkes anlaşmasına varılamaması durumunda askeri planların görüşülmesi üzerineydi. İsrail merkezli televizyon kanalı Kanal 12'nin haberine göre toplantı, İsrail ordusunun ‘Gideon'un Arabaları Operasyonu’nun hedeflerine ulaşmaya yaklaştığını açıklamasının ardından, ‘savaşın, rehineleri kurtarma ve Hamas'ı hezimete uğratma hedeflerini gerçekleştirmek amacıyla siyasi düzeyde sunacağı çeşitli olasılıkların ve planların ortaya çıkmasının ardından gerçekleşti.

Kanal 12, toplantıda Başbakan Netanyahu ile Genelkurmay Başkanı Zamir arasında sert bir tartışma yaşandığını, bakanlar Ben Gvir ve Smotrich'in ise başbakanı desteklediğini bildirdi.

Ben Gvir ve Smotrich'in Genelkurmay Başkanı'nı siyasi düzeydeki tavsiyeleri uygulamamakla suçladığını aktaran Kanal 12, Genelkurmay Başkanı'nın ise “Gazze'de oyalanacak zaman yok... Sözlerinize dikkat edin. Savaşlarda askerler ölüyor” şeklinde yanıt verdiğini kaydetti.

Toplantı sırasında Netanyahu'nun sesini yükselterek masaya yumruğunu vurduğunu ve Gazze halkı için geniş çaplı bir tahliye planı hazırlanarak onların Gazze'nin güneyine yerleştirilmesini talep ettiğini iddia eden Kanal 12’ye göre Netanyahu, “Taviz vermeyeceğim. Hamas hiçbir koşulda Gazze'de kalmayacak” dedi.

Kanal 12 ayrıca Genelkurmay Başkanı Zamir’in İsrail'in Gazze halkı üzerinde kontrolünü sürdürmesine karşı çıktığını ve kontrolün kaybedileceği konusunda uyardığını bildirdi.

İsrail Genelkurmay Başkanı toplantıda, “Askeri yönetim mi istiyorsunuz? İki milyon aç ve aşağılanmış insanı kim yönetecek?” diye sordu. Bunun üzerine Netanyahu yüksek sesle “Ordu ve İsrail Devleti” yanıtını verdi ve ardından “Askeri yönetim istemiyorum, ancak Hamas'ı hiçbir şekilde kabul etmeyeceğim” diye ekledi.

Zamir, Netanyahu'nun sözlerine “Bunu konuşmalıyız, bu konuda anlaşamadık. Aç ve öfkeli insanları kontrol etmek, kontrolün kaybedilmesine ve ordunun saldırıya uğramasına yol açabilir” diye yanıt verdi. Zamir ayrıca, bu planın İsrail ekonomisi ve toplumu üzerinde muazzam etkileri olacağını ve düzenli ve yedek kuvvetlerin konuşlandırılması açısından büyük kaynaklar gerektireceğini belirtti.

Netanyahu, toplantı sırasında Zamir'den, ABD Başkanı Donald Trump ile Gazze ve İran konusunda görüşmeler yapmak üzere Washington'a gittikten sonra geri dönene kadar Gazze Şeridi için tahliye planı hazırlamasını istedi. Netanyahu, hafta sonuna kadar Washington'da kalacak.

Zafer pozu arayışı

İsrail ordusu Gazze'deki operasyonlarını korkunç bir şekilde yoğunlaştırdı. Çünkü savaşı güçlü bir zafer pozuyla bitirmek istiyor.

Şimdiye kadar onun Lübnan, Suriye ve İran cephelerinde ‘başarılı’, ancak Gazze cephesinde ‘başarısız’ olduğu yönünde bir tablo ortaya çıktı. Savaşın Hamas'a ağır darbeler indirilmeden sona ermesini hayal edemeyen İsrail ordusu, Gazze'de şimdiye kadar elde ettiği başarıların hükümet tarafından siyasi kazanca dönüştürülmesi için yeterli olduğuna inanıyor.

Netanyahu’nun öfkesinin sebebi de tam olarak bu eğilim. Çünkü bu durum topu kendi sahasına atıyor. Oysa sorumluluğu başkalarına yükleme konusunda gerçek bir usta olan Netanyahu 7 Ekim 2023’ten bu yana görevden aldığı çoğu komutan ve güvenlik yetkilisiyle de aynısını yapmıştı.

Hem Netanyahu hem de Zamir, Hamas'ın İsrail askerlerinin hayatına kasteden operasyonlarını sürdürmesinden dolayı bir miktar hayal kırıklığı yaşıyor. Halbuki Hamas büyük suikastlara uğramış, kalesi olan Gazze ile halkı katliama ve yıkıma maruz kalmıştı.

Kcjfj
Gazze'de yaralanan bir İsrail askerini taşıyan İsrail Hava Kuvvetleri askerleri, Ocak 2024 (AFP)

Ancak Genelkurmay Başkanı Zamir, Gazze'deki başarısızlıkları diğer cephelerdeki kazanımlarla telafi etmenin mümkün olduğunu düşünüyor. Savaşı bu aşamada sona erdirmeyi tercih eden Zamir, “Gazze'de kalmak bir kumar ve dünyanın en güçlü orduları bile işgalci örgütlerle savaşamaz” diyor.

Bununla birlikte Zamir, farklı bir görüşe sahip olsa bile siyasi liderliğin emirlerine uymaya hazır olduğunu söyledi.

Sızıntılar öfkeye neden oldu

Ancak sorun şu ki, Netanyahu'nun hükümetteki arkadaşları, sadece Ben-Gvir ve Smotrich değil, Likud Partisi’nden milletvekilleri ve bakanlar da Netanyahu'nun açıklamalarıyla yetinmiyor ve bunları Beyaz Saray'da olacakları örtbas etme girişimi olarak görüyorlar.

Bu yüzden pazar günü Zamir ve Netanyahu'yu eşit şekilde eleştiren açıklamalarda bulunan Smotrich, “Kabinet’ten sızdırılan bilgiler, devletin güvenliğini tehdit eden kabul edilemez bir durumdur ve buna bir son verilmeli” ifadelerini kullandı.

Jgjfj
Netanyahu ve Smotrich Kabinet toplantılarından birinde (Reuters)

İsrail Maliye Bakanı Smotrich, eleştşirilerini şöyle sürdürdü:

“Gerçek şu ki tüm cephelerdeki büyük başarılara rağmen, insani yardımların Hamas'a ulaşmasını engellemek konusunda Genelkurmay Başkanı görevini yerine getirmiyor ve siyasi liderliği Hamas'a yardım ulaştırmaya zorluyor. Bu yardımlar savaş sırasında düşmanın lojistik tedarikine dönüşüyor. Tüm saygımla, eleştirilerim aynı zamanda savaşın sürdüğü aylar boyunca siyasi düzeyde alınan kararları uygulamaya koyamayan ve ordunun üst düzey komutanlarına dayatamayan Başbakan’a da yöneliktir. Bu kararlar, Hamas'ı ortadan kaldırmak ve rehineleri geri almaktı.”