Fransa’nın Mali’deki boşluğunu Rusya dolduruyor!

Rusya Devlet Başkanı Putin ve Mali’nin geçici Cumhurbaşkanı Goita, ülkeleri arasındaki ilişkilerin düzeyinden duydukları memnuniyeti dile getirdiler

Mali'de güvenlik ve siyaset alanında geniş çaplı bir kaos hakim (AFP)
Mali'de güvenlik ve siyaset alanında geniş çaplı bir kaos hakim (AFP)
TT

Fransa’nın Mali’deki boşluğunu Rusya dolduruyor!

Mali'de güvenlik ve siyaset alanında geniş çaplı bir kaos hakim (AFP)
Mali'de güvenlik ve siyaset alanında geniş çaplı bir kaos hakim (AFP)

Rusya, Fransa ordusunun Mali'den çekilmesinin ardından geriye kalan ‘boşluktan’ yararlanmaya, siyaset ve güvenlik alanlarında yaşanan kaos nedeniyle harap haldeki ülkede askeri varlığını güçlendirmeye çalışıyor.
Şarku’l Avsat’ın Fransız Haber Ajansı AFP’den aktardığı habere göre, Mali'deki Askeri Geçiş Konseyi, Salı akşamı müttefiki Rusya’dan 5 adet uçak ve bir askeri helikopter de dahil olmak üzere yeni askeri teçhizatın teslim alınmasını kutladı. Haberde, Mali Savunma ve Muharip Gaziler Bakanı Sadio Camara’nın teslim törenini ‘tarihi’ olarak nitelendirdiğini ve ‘Rusya Federasyonu ile karşılıklı yarar sağlayan ortaklığa’ övgüde bulunduğunu bildirdi.
Kremlin’den dün yapılan açıklamaya göre Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Mali'deki geçiş sürecinin Cumhurbaşkanı Assimi Goita gerçekleştirdikleri telefon görüşmesinde, ülkeleri arasındaki ilişkilerin ve iş birliğinin düzeyinden duydukları memnuniyeti dile getirdiler. Anlaşma, Rus diplomatların ve Mali Askeri Geçiş Konseyi Başkanı Albay Assimi Goita katıldığı resmi bir törenle kutlandı. Mali Savunma ve Muharip Gaziler Bakanı Camara, “Bugünkü kutlamanın, bize sunduklarınızın doğası, kalitesi ve boyutu açısından tarihi bir kutlama olduğunu söylemeliyim. Burada sadece bir kısmını göstereceğiz, geri kalanı da bu kutlama yapılırken devam eden operasyonlarda kullanılıyor” ifadelerini kullandı.
Mali Askeri Geçiş Konseyi’nin iktidarı elinde tutma arzusu çerçevesinde, Fransa (eski sömürge gücü) ile ilişkilerde aylarca devam eden gerginliğin ardından Rusya, Mali’ye destek verdi. Rus güvenlik şirketi Wagner'e bağlı paralı askerler Mali’de konuşlandırıldı. Bunun üzerine Paris, ülkedeki askeri varlığını sona erdiğini ve askerlerinin geri çekildiğini duyurdu. Malili Bakan Camara’ya göre Rusya’nın askeri desteği, Mali'nin keşif ve saldırı yeteneklerini, L39 tipi, Suhoy Su-25 tipi ve Embraer EMB 314 Super Tucano tipi savaş uçakları ve halihazırda kullanımda olan diğer uçakları ile güçlendirmeyi barındırıyor. Ayrıca Mil Mi-24P tipi, Mil Mi-35 ve Mil Mi-24 tipi saldırı helikopterleri de teslim edildi. Bahsi geçen teçhizatın Mali’ye tedarik edilmesinin koşulları hakkında ise herhangi bir açıklama yapılmadı.
Rusya, geçtiğimiz Mart ayında Mali’ye çok sayıda savaş helikopteri ve silah sağladı. Ayrıca, Mali Askeri Konseyi’nin, Rusya’dan Mali ordusunu desteklemek için gelen ‘eğitmenler’ olduklarını söylediği çok sayıda askeri personel de Mali’ye getirildi.
Fransa, Malili yetkilileri, Rus güvenlik şirketi Wagner'e bağlı paralı askerleri kullanmakla suçladı. Ancak Mali hükümeti bunu reddederek Rusya ile Mali arasındaki köklü iş birliğine işaret etti. Rusya geçtiğimiz Mayıs ayında, Wagner'in ‘bir sözleşme temelinde’ Mali'deki olduğunu kabul etti.
Fransa’nın genel olarak Afrika Sahel bölgesindeki ve özelde Mali'deki askeri varlığının azalması, ittifakların yapısını değiştirirken Mali'nin askeri yöneticilerini, Fransa’nın çekilmesinin yarattığı güvenlik boşluğunu doldurmak için Rusya'ya başvurmaya itti.
Kahire Üniversitesi’nden siyaset bilimi profesörü ve Afrika işleri uzmanı Hamdi Abdurrahman, Rusya’nın desteğinin Malili yetkilileri, geçtiğimiz Şubat ayında yapılması planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerini ertelemeye teşvik ettiğini düşünüyor. Prof. Abdurrahman, Albay Goita liderliğindeki Askeri Geçiş Konseyi’nin, iktidara gelmesinden bu yana Batı ülkelerin ve diğer uluslararası güçlerin başarısız askeri yaklaşımlarına alternatif olarak Moskova'ya yaklaştığına dikkati çekti.
Mali'deki askeri cuntanın lideri Albay Assimi Goita, ülkedeki geçiş sürecinin 26 Mart 2022 tarihinden 26 Mart 2024 tarihine kadar 24 aya çıkarılması kararı aldı.
Prof. Abddurrahman tarafından hazırlanan ve İleri Araştırmalar ve Çalışmalar için Gelecek Merkezi (Future Center for Advanced Research and Studies / FARAS) tarafından yayınlanan araştırmaya göre Fransa’nın bölgeden çekilmesinin birkaç nedeni var. Bunlardan biri, Bamako sokaklarında düzenlenen protestolarda da görüldüğü gibi, Fransa’nın ülkedeki askeri varlığına karşı artan halkın öfkesiydi.
Prof. Abdurrahman’a göre Mali, Rusya için bugün Ukrayna mücadelesi ve Mali'ye gelişi ile doruğa ulaşan Batı ile artan stratejik gerilimlerle ilgili araçlardan sadece biri. Bu da Rusya’nın bir yandan başta Fransa olmak üzere Avrupa ülkelerinin Afrika'daki nüfuz bölgelerinde onlara meydan okurken diğer yandan Avrupa için insani ve siyasi krizleri kışkırtma potansiyeline sahip olduğu anlamına geliyor.
Mali, ordunun Fransa tarafından desteklenen Cumhurbaşkanı İbrahim Boubacar Keita'yı iktidardan düşürdüğü 2020 yılının Ağustos ayından bu yana iki askeri darbeye tanık oldu.



Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
TT

Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)

Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani'nin açıklamaları, yardımcısı Muhsin el-Mendelavi ile yaşadığı tartışmanın ardından siyasi krize yol açarak dün yapılması planlanan oturumun ertelenmesine neden oldu.

El-Meşhedani, ‘Irak'ın kimliği’ olarak tanımladığı şeyin anayasa metninde belirtildiği gibi ‘Arap Birliği'nin kurucu üyesi’ olmakla ilişkilendirilmesini kınamış ve açıklamasında ‘bu kimliğin binlerce yıl öncesine dayandığını’ belirtmişti.

Söz konusu kimliğin bu bağlantıyla nitelendirilmesine ilişkin bir soruya cevaben el-Meşhedani, bu bağlantıyı tamamen uygunsuz bularak ‘saçma’ kelimesini kullandı ve siyasi bir krize yol açtı.

Oturumun ertelenmesine, yapılmaması konusunda ısrar etmesine ve açıklamalarını geri çekmemesine rağmen el-Meşhedani bugün X platformunda “Gerçek bir sınav anında Sünni bloklar başkan etrafında kenetleniyor” diye yazdı ve meclis başkanına destek vermek için parlamento merkezinde toplanan Sünni milletvekillerine atıfta bulundu.

Irak'ın siyasi geleneğine göre meclis başkanlığı Sünni güçlerin elindeyken, Kürtler cumhurbaşkanlığı, Şiiler ise başbakanlık koltuğuna oturuyor.

Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu, yardımcısıyla patlak veren krizi kontrol altına almak amacıyla Sünni kampı dışından el-Meşhedani'ye desteğini açıklayan ilk siyasi bloklardan biri oldu.

İnşa ve Kalkınma Bloğu Sözcüsü Firas el-Meslemavi yaptığı basın açıklamasında, “Cabbar el-Kenani, Muhammed es-Sayhud, Kazım et-Tuki ve Murtaza es-Saadi'nin de aralarında bulunduğu 5 milletvekilinden oluşan blok liderliği, oturumu etkileyen sözlü tartışmalarla ilgili olarak parlamento içinde yaşananların koşullarını belirlemek üzere Temsilciler Meclisi Başkanlığı ile kapalı bir toplantı gerçekleştirdi” dedi.

El-Meslemavi, “Yaşananlar, meclis başkanlığının toplu olarak sorumlu olduğu bir emsal teşkil ediyor. Çünkü en yüksek yasama otoritesi olan yasama kurumunun başkanlığını ve üyelerini düzenleyen usul kuralları ve Temsilciler Meclisi yasası vardır. Bu nedenle bir blok olarak çözümlerle birlikteyiz ve oturumları düzenlemek ve önemli yasaları geçirmek için uygun yolları destekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Sudani liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu’nun el-Meşhedani ve yardımcılarıyla görüşmesi, parlamentodaki Sünni blokların el-Meşhedani'yi destekleyici bir tutum sergilemek üzere bir araya gelmesinin ardından gerçekleşti.

 Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)

Yanlış anlama

Sünni bir siyasetçiye göre, ‘el-Meşhedani'nin açıklamaları herhangi bir belirsizlik içermiyor, ancak Şii güçlerin yardımcısını bu yöne iten kasıtlı bir iradesi olduğu anlaşılıyor’.

Adının açıklanmaması kaydıyla Şarku'l Avsat'a konuşan Sünni siyasetçi, “El-Meşhedani ile pek çok konuda aynı fikirde olmasam da, Irak'ın kimliği ve anayasal olarak Arap Birliği üyeliğiyle ilişkilendirilmesi konusunda söyledikleri doğru. Hatalı olan Irak anayasasını hazırlayan taraftır” dedi.

Söz konusu tartışma, Temsilciler Meclisi Başkan Yardımcısı Muhsin el-Mendelavi’nin el-Meşhedani'yi telefonla arayarak “Irak'a hakaret ettin” demesiyle başladı.

Telefon görüşmesiyle yetinmeyen el-Mendelavi tartışmayı sürdürmek üzere el-Meşhedani'nin ofisine gitti ve ‘Irak'ın kimliği’ hakkındaki açıklamalarına itiraz etti. El-Meşhedani ise “Irak, Arap Birliği kurumundan daha büyüktür, 7 bin yıllıktır ve kimliğini onlarca yıllık bir kurumdan alması makul değildir” şeklinde yanıt verdi.

El-Meşhedani'nin Arap Birliği'ne ilişkin açıklamaları, meclis başkanlığı ile ilişkilerde bardağı taşıran son damla gibi görünse de el-Meşhedani televizyonda yaptığı açıklamalarda, Irak'ta önümüzdeki ay gösteriler düzenleneceğini ve bir güvenlik sorunu yaşanması halinde ‘acil durum hükümetine’ gidilebileceğini söylemek gibi başka önemli konuları da gündeme getirdi. ABD'nin Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) ile ilgili olarak tüm siyasi liderlere mesaj gönderdiğini de doğrulayan el-Meşhedani, ABD'nin yaklaşımının Halk Seferberlik Güçleri’ni yapılandırmak değil, güvenlik güçlerine entegre etmek olduğunu belirtti.

‘Boşluğu doldurmak’

Araştırmacı Yahya el-Kubeysi Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şöyle dedi: “Devlet içindeki Sünni temsiliyeti sadece bir boşluğu dolduruyor, çünkü bu boşluğu Şii siyasi aktörler yönlendiriyor.”

El-Kubeysi'ye göre bu durum, Federal Yüksek Mahkeme'nin Irak Temsilciler Meclisi eski Başkanı Muhammed el-Halbusi'yi görevinden alma ve parlamentodan ihraç etme kararına kadar uzanıyor.

El-Kubeysi, “Bu karar anayasal ya da yasal bir argümana dayanmıyordu; daha ziyade siyasi bir karardı. Federal Yüksek Mahkeme de bu kararı almak için bir araçtı” ifadelerini kullandı.

Araştırmacı Seyf es-Saadi'ye göre ‘Temsilciler Meclisi'nin krizi 61. madde ve fıkralarında öngörülen yasama sürecinden sapması ve siyasi bloklar ile liderlerinin meclisin genel gidişatını kontrol etmesidir. Tüm sorumluluk meclis başkanlığına atfedilemez; aksine Temsilciler Meclisi Başkanı’nın sorumluluğu milletvekillerinin sorumluluğunu tamamlayıcı niteliktedir. Milletvekillerinin çoğu kendi bloklarının direktiflerini takip etmekte ve başkanlarının kararlarına uymamakta, bu da parlamento içinde tıkanıklığa yol açmaktadır.’

Es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, ‘beşinci parlamento döneminin sona erdiğini ve halen yürütme makamının performansını denetleyecek anayasal bir dayanaktan yoksun olduğunu’ ifade etti.