Refik Huri
Almanya eski Başbakanı Gerhard Schröder, Moskova'yı ziyaret edip Ukrayna savaşının sona erdirilmesine ilişkin müzakereden bahseden ilk Avrupalı değil. Bu belirsizliğin ortasında, pek çok kişinin Schröder’in konuşmasının Soğuk Savaş günlerinden Rus dostunun kişisel takdirinin bir ifadesi mi yoksa Başkan Vladimir Putin'den duyduklarının bir özeti mi olduğunu sorgulaması normal. Ancak savaşa katılan Çeçen lider Ramazan Kadirov’un askerler ile başkent Kiev'e ve diğer şehirlere doğru ilerleme tehdidinde bulunmasının ardından Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov Kahire'de Arap Birliği’nin daimi delegelerinin önünde net bir konuşma yaptı. Lavrov, “Rusya'nın Ukrayna'daki genel amacı, halka ve tarihe düşman olan bu kabul edilemez rejimi devirmektir” dedi. Peki, soru şu: Bu ‘genel hedef’ ‘nihai hedef’ mi, yoksa savaşın arkasında Avrupa ve dünyada daha başka hedefler mi var? Ukrayna rejiminin devrilmesi, Putin'in defalarca sözünü ettiği tek taraflı dünya düzeni ve ABD hegemonyasının sona ermesi yolunda atılmış bir adım değil mi? Lavrov, Münih Güvenlik Konferansı'nda ‘Batı sonrası dünya’ ve bunun için yeni bir düzenin kurulması hakkında konuşmadı mı? Peki, bu hedefler gerçekleştirilebilir mi?
Savaş alanı açık ve arkasında ne olduğu aşikâr. Ukrayna'da büyük bir nükleer güç olarak kapasitesinin altında savaştığını söyleyen Rusya, kendine yapabileceklerinden daha büyük emeller çiziyor. İddialar bir yana bugün hakim görüş, savaşın iki tarafının, nihai sonucun üçüncü tarafın yapacağı şeye göre belirleneceğinin farkında oldukları yönünde. Neden? Çünkü denklem şöyle ki, Batı, Ukrayna'ya son derece gelişmiş silahlar sağlama hızını artırırsa, Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy kazanır. Eğer bu silahları sağlamaya devam etmezse Putin kazanır. Şu anda gerçek şu: İki zor mesele var. Birincisi Putin çok yüksek bir bedel ödemeden tüm Ukrayna'yı işgal edemez. Yani kârı aslında kayıp olabilir. İkincisi Zelenskiy, Donbas'ı kurtaramaz ve Kırım'ı geri alamaz. Sloganlar, büyüklük taslamaları ve hayali iddialar bu gerçeği değiştirmeyecek.
King's College London'da savaş çalışmaları fahri profesörü Lawrence Freedman, “Savaşın draması çarpışmada olsa da zaferin kaynağı lojistiktir” diyor. İkmallerin yavaş ve zor yapıldığı uzun hatlarda geniş bir cephede savaşan Rus ordusunun en büyük sorunu lojistiktir. Buna karşılık, kendi topraklarında savaşan Ukrayna ordusunun lojistiği daha iyi. ABD’li strateji uzmanı Anthony Cordesman konuyla ilgili şu açıklamayı yapıyor:
“ABD'nin Ukrayna savaşına yanıt vermekten ve Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün (NATO) yeniden inşasına yardım etmekten daha fazlasını yapması gerekiyor. Küresel bir meydan okuma söz konusu. Ukrayna savaşından çıkarılması gereken ders şu ki, ABD’nin stratejik ortaklarıyla Çin ve Rusya'ya karşı süresiz bir işbirliği yapmak için planlar yapması lazım.”
Bu tabiki ABD tek taraflılığının ve ortaklara tepeden bakma tutumunun terk edilmesinin tezahürlerinden biri. Nitekim Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, “Fransa savaş ekonomisine girdi ve uzun süredir kendimizi bu temele göre örgütlüyoruz” diyor. Almanya Başbakanı Olaf Scholz da aynı şeyi yapıyor. Zira Alman ordusunu ‘Avrupa'nın en güçlü kara ordusu’ yapma planından bahsediyor.
Rusya’nın emelleri Putin'i, savaş sonrası Ukrayna gelişmelerine istinaden ‘dünyadaki yeni zorluklara ve mevcut jeopolitik koşullara yanıt veren’ bir değişikliğe giderek ‘Rusya'nın yeni deniz doktrini’ni ilan etmeye sevk etti. Buna göre plan, ‘Asya-Pasifik ve Hint Okyanusu bölgeleri ile Kızıldeniz ve Akdeniz'de Rus deniz üsleri kurmak’, Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkeleriyle ilişkileri geliştirmek ve Tartus'taki ana lojistik merkezin yanı sıra çeşitli merkezlerde de donanma mevcudiyeti sağlamak. Tabi uçak gemileri inşa etme arzusu da söz konusu. Kısacası plan, ABD’nin yaptığı ve Rusya, Çin ve sol çevreler tarafından eleştirildiği şeyleri yapmak.
Ancak ‘kıtasal’ ülkesi sekiz denize doğrudan veya anlaşmalar yoluyla bakan Putin'in sorunu, ekonominin zayıflığı. Rusya'nın milli geliri 1,5 trilyon dolar. Bu, sadece New York eyaletinin 1,9 trilyon dolarlık gelirinden daha azına tekabül ediyor.
Dünyanın tepesindeki büyük rol hırslarını finanse edebilecek durum, ABD ve Çin ekonomilerinin durumudur. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Japon ve Alman ekonomilerinin gücünü ve iki ülkenin silahlanmasına getirilen kısıtlamaları hala herkes hatırlıyor.
*Bu makale Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia’dan çevrildi.
Beyaz Saray'da Trump ile Zelenskiy arasında hararetli tartışma (Reuters)