Yemen Temsilciler Meclisi, Aden’de toplanacak

Toplantının gündeminde devletin genel bütçesini onaylamak var.

Yemen Meclis Başkanı Sultan el-Barkani, Aden’e döndü. (Saba)
Yemen Meclis Başkanı Sultan el-Barkani, Aden’e döndü. (Saba)
TT

Yemen Temsilciler Meclisi, Aden’de toplanacak

Yemen Meclis Başkanı Sultan el-Barkani, Aden’e döndü. (Saba)
Yemen Meclis Başkanı Sultan el-Barkani, Aden’e döndü. (Saba)

Temsilciler Meclisi’nin, nisan ayında Başkanlık Konseyi’nin kurulmasından bu yana ikinci kez Aden’de bir toplantı düzenlemek için hazırlanmaya başladığı bildirildi. Resmi Yemen kaynaklarının aktardığına göre söz konusu toplantıda devletin genel bütçesinin onaylanması ve son gelişmelerin görüşülmesi planlanıyor.
Meclis Komitesi’nin milletvekilleri tarafından yapılacak oylamaya hazır olması için bütçe raporunu tamamlaması beklenirken meclisten iki kaynak Şarku’l Avsat’a yaptıkları açıklamalarda görüşmenin tarihinin henüz belirlenmediğini aktardılar. Ancak kaynaklar, toplantı tarihinin önümüzdeki günlerde, ülke dışında veya diğer Yemen bölgelerinde bulunan onlarca milletvekilinin Aden’e dönüşlerinin ve koordinasyon sağlanmasının ardından belirlenmesini bekliyorlar.
Resmi kaynaklar perşembe günü Başkanlık Konsey Başkanı Şeyh Sultan el Barakani’nin, yardımcısı Muhammed eş-Şaddadi ve Cumhurbaşkanı Danışmanı Abdulmalik el-Mihlafi ile birlikte geçici başkent Aden’e döndüğünü belirtti. Söz konusu isimlerin dönüşü, Temsilciler Meclisi’in toplanması ve Meclis komitesinin devletin 2022 genel bütçesini inceleme ve gözden geçirme çalışmalarının ele alınması ve ulusal arenadaki gelişmelerin takip edilmesine yönelik düzenlemeler çerçevesinde geldi.
Resmi medya tarafından dağıtılan bir açıklamaya göre, Barakani, Aden’e gelişinin ardından devlet bütçesinin incelenmesi ve gözden geçirilmesine ilişkin Meclis Komitesi’nin başkanı ve üyeleriyle görüştü. Gündemde komitenin üstlendiği görevler çerçevesinde yapılanlar ile ilgili hükümet ekibiyle gerçekleşen görüşmeler vardı. Barakani ayrıca mali tablo ve bütçelerle ilgilenen komitenin komisyon tarafından sorulan soruları yanıtladı.
2022 genel bütçesini inceleme ve gözden geçirmeye yönelik Temsilciler Meclisi Komitesi, geçici başkent Aden’de Temsilciler Meclisi Başkan Yardımcısı ve Komite Başkanı ile devletin genel bütçeli projelerini hazırlıyor. Rapor daha sonra taslak komitesine havale edecek.
Hükümet kaynaklarına göre komite, Maliye Bakanı Salim bin Berik ve Merkez Bankası Başkanı Ahmed Galib el-Maabki’nin de katılımıyla, Meclis Başkan Yardımcısı Muhsin Basıra başkanlığında bir toplantı yaptı. Toplantıda Merkez Bankası’nın parasal ve bankacılık durumuna ilişkin gözlemler ve araştırmalar, bankacılık sistemi dışında para hacminin enflasyona uğramasının nedenleri, döviz kurlarının yüksek olmasının sebepleri, bankanın dayandığı bankacılık mekanizması, bankaların ve borsa şirketlerinin denetleyici rolünün yanı sıra bankanın görevlerini daha iyi yerine getirebilmesi için yürütülen yapısal reformlar ele alındı.
Komitede dış fonlar, bazı valiliklerde devlet kaynaklarının alınmasının engelleyen nedenler, bankalar ve sarraflarla ilgili dengesizlikleri düzeltmek için atılan adımlar, likiditeyi kontrol etmek ve ulusal para biriminin döviz kurunu kontrol etmek için yapılan hamlelerin yanı sıra performans ve denetim seviyesinin sürekli değerlendirilmesi de tartışıldı. Aynı zamanda periyodik raporlar sunulması ihtiyacı da dahil olmak üzere Merkez Bankası’nın görevleri ile para ve bankacılık işlemlerinin yönetimi ile ilgili gündeme getirilen diğer hususlar da görüşüldü.
Saba haber ajansı, Merkez Bankası Başkanı’nın geçtiğimiz günlerde bankanın çalışma mekanizmasını, görevlerini yerine getirirken karşılaştığı başlıca zorlukları ve bankanın yürüttüğü para, bankacılık ve idari politikalara ilişkin devam etmekte olan reformları gözden geçirdiğini aktardı.
Aynı bağlamda Meclis Komitesi, devletin 2022 genel bütçe projelerini incelemek ve gözden geçirmekle görevlendirilmişti. Komite, bütçe taslağında belirtilenlerle ilgili soru ve incelemeleri belirledi. Taslak komitesinin oluşturulmasını onayladı ve komitenin mekanizmalarını, çalışma programlarını ve tamamlama takvimini görüştü.
Komite hükümet ile birlikte, mali beyan, merkez hesapları, yerel hesaplar ve fonlar hakkında soruların sunulmasını, bunlara cevap verilmesini ve bütçe için doğru pratik temellerin oluşturulmasını sağlamak ve istenen hedeflere ulaşmak konusunda komitenin gözlem ve tavsiyelerini ele almak üzere bir toplantı yapmaya karar verdi.
Komite, valilikler arasındaki yol ve gümrük noktalarındaki tüm yasa dışı ücretlendirmelerin, petrol ürünleri üzerindeki yasa dışı fiyatlamanın, yasa dışı fonların ve bütçe ödemelerinin kaldırılmasını ve özel bankaların borsalarında resmi kurumların hesaplarının askıya alınmasının iptalinin yanı sıra bir dizi nüfuzlu kimsenin arkasında olduğu tüm ruhsatsız döviz değişimlerinin kaldırılmasını vurguladı.
Resmi kaynaklara göre komite ayrıca her türlü yolsuzlukla mücadele, Kontrol ve Muhasebe Merkez Teşkilatı’nın rolünü etkinleştirme, denetimi sağlama, başta elektrik, telekomünikasyon, su, sağlık ve eğitim hizmetleri olmak üzere insanların yaşam ve hizmet koşullarının iyileştirilmesi için çalışma ve ayrıca vatandaşın güvenliğini ve istikrarını bozan, omuzlarında yük olan tüm konuları adil bir yaşam sağlayacak şekilde görüşme konusunda mutabakata vardı.



Gazze’de ateşkes teklifi: Nihai çözümün kapısını aralayacak mı?

8 Temmuz'da Gazze'nin merkezindeki Bureyc Mülteci Kampında yerinden edilmiş kişilerin barındığı bir okula düzenlenen İsrail hava saldırısının yeri (Reuters)
8 Temmuz'da Gazze'nin merkezindeki Bureyc Mülteci Kampında yerinden edilmiş kişilerin barındığı bir okula düzenlenen İsrail hava saldırısının yeri (Reuters)
TT

Gazze’de ateşkes teklifi: Nihai çözümün kapısını aralayacak mı?

8 Temmuz'da Gazze'nin merkezindeki Bureyc Mülteci Kampında yerinden edilmiş kişilerin barındığı bir okula düzenlenen İsrail hava saldırısının yeri (Reuters)
8 Temmuz'da Gazze'nin merkezindeki Bureyc Mülteci Kampında yerinden edilmiş kişilerin barındığı bir okula düzenlenen İsrail hava saldırısının yeri (Reuters)

Salim er-Rayes

Hamas ve İsrail, ABD Başkanı Donald Trump'ın desteklediği bir ABD girişiminin ardından 60 günlük ateşkes anlaşmasına varmaya yakın. Girişim, esas olarak ABD Özel Temsilcisi Steve Witkoff'un mayıs ayı sonlarında sunduğu belgeye dayanıyor. Söz konusu belge, belirtilen süre içinde ateşkesi ve esir takasını sağlamayı, kalıcı bir ateşkese varmak ve savaşı sona erdirmek amacıyla, anlaşmanın hükümlerinin uygulanmasıyla eş zamanlı olarak müzakereler yürütülmesini öngörüyordu.

Mevcut teklif her iki tarafın da ön onayını alırken, kalıcı ateşkesin şartları konusunda bir anlaşmaya varılamadı. Bu şartlar arasında müzakereler sırasında askeri operasyonların durması, Hamas başta olmak üzere Gazze'deki Filistinli direniş gruplarının elindeki İsrailli rehinelerin sayısını azaltma girişimleri sayılabilir. İsrail, savaşı sona erdirmek için Hamas’ın iktidardan tamamen vazgeçmesini ve Gazze Şeridi'nin tamamen silahsızlandırılmasını şart koşuyor. Hamas ise silahların teslim edilmesini kırmızı çizgi sayarak, teslim etmemekte ısrar ediyor. Buna karşılık, liderlerinden az sayıda kişinin sınırlı bir süre için Gazze Şeridi'nden ayrılması konusunda esneklik gösterdi.

Savaşın sona erdirilmesiyle ilgili şartlarda bir anlaşma sağlanamaması nedeniyle, Witkoff belgesine yakın zamanda güncellenmiş bir formül eklendi. Bu formül müzakere sürecinin geçici ateşkes süresince devam etmesine, müzakerelerde “iyi niyet” gösterilmesi halinde, altmış günlük sürenin ardından ateşkesin daha uzun bir süre uzatılabilmesine imkân tanıyor. İyi niyet gevşek bir ifade, zira İsrail'in Hamas'ın kalıcı bir ateşkese varılması konusunda iyi niyet göstermediğini düşünmesi halinde askeri operasyonlarını ve hava saldırılarını yeniden başlatmasına olanak tanıyor. Kalıcı ateşkes için daha önce de belirttiğimiz gibi hem İsrail hem de ABD, Hamas'ın iktidardan vazgeçmesini ve silahlarını tamamen teslim etmesini şart koşuyor, dolayısıyla İsrail, Hamas’ın iyi niyetli olmadığını ve silahlarını teslim etmekten ziyade “depolamayı” önerdiğini öne sürerek savaşa geri dönebilir.

Son haftalarda İsrail, Hamas’ın hem siyasi hem askeri liderlerini ve üyelerini hedef alarak hava bombardımanlarını ve topçu saldırılarını yoğunlaştırdı ve bunlar, Gazze Şeridi'nde onlarca Filistinli sivilin hayatına mal oldu. Ancak, askeri baskıyla yetinmedi; ayrıca Gazzelileri aç bırakarak ve BM’ye bağlı uluslararası kurum ve kuruluşlar aracılığıyla yardımların onlara ulaşmasını engelleyerek baskısını daha da yoğunlaştırdı. BM yerine Amerikan yardım dağıtım noktaları kurdu ve bunun sonucunda İsrail ordusunun ateşiyle, çocuklarına yiyecek götürmek isteyen 650'den fazla kişi öldü.

Buna ilave olarak, Hamas’a karşı savaşan silahlı Filistinli milis gruplar da ortaya çıktı ve bunlar, birkaç haftadır İsrail ordusu tarafından kontrol edilen bir bölge olan Gazze Şeridi'nin güneyindeki Refah'ın doğusunda bulunan bölgede konuşlanmış bulunuyorlar. Bu milisler, “Terörle Mücadele Birliği” veya silahlı grubu yöneten kişiye atfen “Yasir Ebu Şebab Grubu” olarak biliniyor. İsrail medyası, grubun İsrail ve Filistinli taraflarca desteklendiğini bildirdi, Ebu Şebab ise Wall Street Journal'a verdiği röportajda bu iddiayı reddetti.

İsrail'in Hamas’ın gerek askeri kanadı olan Kassam Tugayları'na gerekse İçişleri Bakanlığı'na bağlı polis kuvvetlerine mensup askeri unsurlarını yoğun bir şekilde hedef alması, İsrail ordusunun Gazze sakinlerine zorunlu tahliyeyi dayatması, Gazze Şeridi'nin 365 kilometrekarelik alanının yüzde 80'inden fazlasının kontrolünü ele geçirmesi ile birlikte, Hamas’ın iç güvenlik kontrolü azaldı. Gazze'deki önde gelen ailelere ait çeşitli gruplar arasında silahlanma yaygınlaştı. Bunlar yardım tırlarını gasp ettiler ve çaldıkları malları pazarlarda Gazzelilere normal fiyatlarının 300 ila 500 katı fiyatlara sattılar.

Haziran ayının ikinci yarısından itibaren, 2007'den beri silah zoruyla dayattığı Gazze Şeridi üzerindeki kontrol ve otoritesini kaybetmesi anlamına gelen, güvenlik gücünün zayıfladığını hissetmesiyle birlikte Hamas, yönetimini sessizce yeniden yapılandırdı. Şarku’l Avsat’ın al Majalla dergisinden aktardığı analize göre adının açıklanmasını istemeyen Hamaslı bir yetkili; “Hamas, açıklanmayan kararlarla kendisine bağlı iki yeni vali (biri eski bir güvenlik görevlisi) atadı. İsrail tarafından öldürülenlerin yerine yeni güvenlik liderleri belirledi” bilgisini verdi.

Kaynak, “Bazıları Hamas'ın bittiğini ve İsrail suikastları ile Gazze'nin geniş alanları üzerindeki kontrolü sonucunda iktidardan düşeceğini sanıyor. Ancak hareket her zaman kendini yeniden yapılandırarak, yönetim ve güvenlik kontrolünü dayatarak herkesi şaşırttı. İşgalin, varlığını ortadan kaldırma hedefine ulaşmasına da izin vermeyecek” değerlendirmesinde bulundu.

Gazze'deki hükümet atamalarına paralel olarak, “Delici Ok” adı verilen ve varlıklarını üç merkezi bölgede yoğunlaştıran silahlı gruplar da yaygınlaştı. Bu bölgeler, Gazze Şeridi'nin güneyindeki Han Yunus'un güney-orta bölgesi, Gazze Şeridi'nin merkezi bölgesi Nuseyrat Kampı ve Deyr el-Belah şehri, Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Gazze Şehri'nin kuzeybatı ve orta bölgesidir. Bu gruplar, siyah giyinen, maske takan, silah ve sopa taşıyan yirmili yaşlarının başındaki genç erkeklerden oluşuyor. Yardım tırlarını gasp etmeye ve çalmaya çalışan çeteleri ve haydutları hedef alıyorlar.

Delici Ok grubu, 2006 yılında Hamas ve İslami Cihat'ın askeri kanatlarını da kapsayacak şekilde kurulan Filistin Direniş Grupları Ortak Harekât Odası'na bağlı. Oda, Hamas'ın askeri kanadı olan İzzeddin Kassam Tugayları başta olmak üzere, Filistinli direniş örgütlerinin 12 silahlı kanadını bünyesine kattıktan sonra 2018 yılında yeniden oluşturuldu ve canlandırıldı.

Grubun operasyonları son günlerde varlığını dayatma ve göreceli olarak güvenliği sağlama amacıyla gelişti. Delici Ok’un operasyonlarına ait onlarca video dolaşıma sokuldu ve bunlarda, Gazze Şeridi'nde yakın zamanda silahlanan ailelere mensup kişilerin kurşuna dizilerek infaz edilmesi de dahil olmak üzere hırsız çetelerinin dövüldüğü ve dağıtıldığı görülüyor. Bu uygulama, aşiretlerin, sivil bir yargılama olmaksızın hırsızlık suçlamasıyla öldürülen üyeleri için intikam talep eden açıklamalar yapmasına yol açtı.

Bütün bunlar, İsrail ordusunun tüm Filistin güvenlik güçleri unsurlarını hedef almaya devam ettiği sırada yaşandı. Nitekim yardım tırlarını korumaya çalışırken veya hırsızlara ve haydutlara kurdukları pusular sırasında “Delici Ok” unsurlarını hedef aldı ve bazılarını öldürdü. Delici Ok güçleri ise çalmaya ve hatta fiyatları yükseltmeye çalışan herkesi daha güçlü ve sert bir şekilde cezalandırarak bu saldırılara karşılık verdi. Piyasada sınırlı miktarda bulunan temel gıda maddelerini, yaklaşık 650 gündür devam eden savaştan psikolojik ve mali olarak bitkin düşmüş, ailelerinin ihtiyaçlarını karşılamak isteyen sıradan vatandaşların satın alamayacağı fiyatlarla satın alıp sattıkları için kendilerine doğrudan tehditler yöneltilen bir dizi esnafı, dükkanlarını kapatmaya zorladı.

Bazıları Hamas'ın bittiğini ve İsrail suikastları ile Gazze'nin geniş alanları üzerindeki kontrolü sonucunda iktidardan düşeceğini sanıyor. Ancak hareket her zaman kendini yeniden yapılandırarak, yönetim ve güvenlik kontrolünü dayatarak herkesi şaşırttı.

Hamas ve İsrail arasında önümüzdeki günlerde ateşkese varılmasının yakın olduğu konuşulurken, Delici Ok, kanun kaçağı olarak sınıflandırdığı Yasir Ebu Şebab Grubu gibi silahlı grupları tehdit eden bir bildiri yayınladı. Ayrıca, son haftalarda ortaya çıkan silahlı aileleri tehdit etti. Güvenlik ve kontrolü sağlamak için ateşkes döneminde hırsızları, çeteleri, haydutları ve tekelleşen büyük tüccarları takip etme ve hesap sorma ile tehdit etti.

Yukarıdaki tüm saha verileri göz önüne alındığında, Hamas'ın ateşkes ışığında savaşı kalıcı olarak sona erdirmek, İsrail’in askeri operasyonlarını, liderlerini ve üyelerini hedef almasını durdurmak için nihai çözümü, müzakere etmeyi seçtiği anlaşılıyor. Hamas, İsrail ordusunun geçen mart ayındaki sınırlara kadar geri çekilmesini şart koşuyor. Bu, ordunun güney, doğu ve kuzey sınırları boyunca 700 ila 1.000 metre derinliğe çekilmesi anlamına geliyor. Geri çekilme, Hamas’a 60 gün içinde serbestçe faaliyet gösterip, hareket etmesine ve güvenliği sağlamasına olanak tanıyacak. Böylece, iki yıllık soykırım savaşının ardından Gazze Şeridi'nde hükümet ve askeri olarak varlığını kanıtladıktan sonra, diğer tarafa -ABD tarafından desteklenen İsrail'e- kendi koşullarını dayatmaya çalışacak.

fgthy
İsrail’de askeri araçlar, İsrail ile Gazze arasındaki sınırın yakınında duruyor, 7 Temmuz (Reuters)

Hamas, üyelerinin kararlılığına, yaşamak için en temel ihtiyaçlarını, çocuklarını, mallarını ve işlerini kaybeden Gazze sakinlerinin fedakarlıklarına güveniyor. Ayrıca elinde kazançlı bir kart olan İsrailli rehinelerin veya onlardan geriye kalanların bulunmasına güveniyor. Ancak bir rehine takası gerçekleşirse ve bu kartını kaybederse, İsrail'in 60 gün geçtikten sonra savaşa geri dönmemesini nasıl garantiye alacak? İsrail ve ABD'nin kalıcı bir ateşkes için ön koşul olarak iktidardan vazgeçmesi ve tüm silahlarını teslim etmesi konusundaki ısrarı göz önüne alındığında, yönetiminin devamını nasıl sağlayacak ve savaşta yıkılanları yeniden inşa etme aşamasını nasıl başlatacak?

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir.