Müslüman Kardeşler’deki bölünme, uzlaşı girişimlerine rağmen derinleşti

Uzmanlar, İhvan mensubu gençlerin ‘bölünmüşlük halinden’ rahatsız olduğunu düşünüyor

Müslüman Kardeşler Rehberlik Konseyi Başkanı Muhammed Bedii (Reuters)
Müslüman Kardeşler Rehberlik Konseyi Başkanı Muhammed Bedii (Reuters)
TT

Müslüman Kardeşler’deki bölünme, uzlaşı girişimlerine rağmen derinleşti

Müslüman Kardeşler Rehberlik Konseyi Başkanı Muhammed Bedii (Reuters)
Müslüman Kardeşler Rehberlik Konseyi Başkanı Muhammed Bedii (Reuters)

Müslüman Kardeşler’in (İhvan) yurt dışı yapılanmaları arasında uzlaşı girişimleri başarısızlıkla sonuçlandı. Bazıları bu girişimlerin aksine teşkilat içindeki bölünmeleri derinleştirdiğini düşünüyor. İhvan Genel Şura Konseyi İstanbul bürosu lideri Mahmud Hüseyin ile Müslüman Kardeşler Teşkilatı Rehberlik Konseyi Başkan Vekili İbrahim Munir arasındaki mücadele derinleşirken, İbrahim Munir liderliğindeki ‘Londra cephesinin’ yeni bir ‘şura konseyi’ oluşturmasının yankıları sürüyor.  
‘İstanbul cephesi’ ve ‘Londra cephesi’ arasında bir uzlaşı sağlamak amacıyla başlatılan girişimler sonuç vermedi. İhvan’ı yakından takip eden bir kaynak, ‘’Her iki grubun birbirini dışlaması nedeniyle uzlaşı girişimleri yeterli ilgiyi görmedi” dedi. Mısır’daki siyasal İslam uzmanları, Müslüman Kardeşler yönetimindeki bu bölünmenin, teşkilata mensup içerideki ve yurt dışındaki gençler arasında ciddi rahatsızlıklara neden olduğunu aktardı. Müslüman Kardeşler örgütünde, ‘İstanbul cephesinin’, Londra’daki Müslüman Kardeşler oluşumu lideri ve Rehberlik Konseyi Başkan Vekili İbrahim Munir’i görevinden azletmesi ve üyelerini ‘teşkilat yönetiminden uzaklaştırma’ kararı almasının ardından İstanbul ve Londra cephelerindeki çatışma yeniden gün yüzüne çıkmıştı. Londra cephesi karşı hamle olarak yeni bir ‘konsey’ oluşturarak, İstanbul’daki genel Şura Konseyi üyesi altı kişi ile Başkan Mahmud Hüseyin’in teşkilattaki görevini sonlandırdı. Örgütün iç tüzüğüne göre, Genel Şura Konseyi, Rehberlik Konseyi Başkanı’nın çağrısıyla örgütün yeni ‘rehberini’ seçebiliyor.    
Mısırlı İslamcı hareketler uzmanı Amr Adulmunim,"İki cephe arasında bir yakınlaşma sağlanması için şimdiye kadar 15’e yakın girişim oldu ve hepsi başarısızlıkla sonuçlandı. Bu girişimlerin en ciddisi, Muhammed Cemal Haşmet tarafından yapıldı. Haşmet, İbrahim Munir liderliğinde Londra’daki Şura Konseyi’nin esas kabul edilmesini, bu konseyde Mahmud Hüseyin’in de arkadaşlarının yer almasını, ayrıca medyada karşılıklı ithamlara son verilmesini önerdi, ancak önerisi karşılık bulmadı” dedi.  
Müslüman Kardeşler’in henüz kendi iç çatışmalarını çözemediğini belirten Abdulmunim, ‘’Örgüt yönetimiyle ilgili şu anda üç ofis bulunuyor, Mısır ofisi, İstanbul ofisi ve Londra ofisi. Şu anda iki ana cephe var, Londra’da İbrahim Munir liderliğindeki cephe, daha çok Mısır’daki eski yönetimin devamı niteliğinde. İstanbul’daki Mahmud Hüseyin ise diğer cephenin liderliğini yapıyor. Şu anda yönetimi ele geçirmek için mücadele veren beş klik söz konusu. Mısır içindeki ve yurt dışındaki örgüt mensubu gençlerin çoğu, yönetimdeki bu kavgadan ciddi olarak rahatsızlar. Genelde bu mücadeleyle ilgili yorum yapmaktan kaçınıyorlar. Örgüt içinde dikey bir bölünmeden söz ediyoruz, bu durum kronikleşmiş sorunlara çözüm üretilmesine de mani oluyor” diye konuştu.  
Mısırlı siyaset uzmanı Ahmed Zaglul, "Şu anda iki cephe arasındaki bölünme gün geçtikçe daha da derinleşiyor, her biri kendisinin meşru olduğunu ileri sürüyor, uzlaşı girişimleri ise başarısız oldu. Her bir taraf diğerini fitne yaratmakla suçluyor’’ dedi.  
Bazıları, Munir ve Ahmed arasındaki anlaşmazlığın ancak ‘hapishane grubu’ tarafından giderilebileceğine inanıyor. Şarku’l Avsat’a değerlendirmede bulunan Mısırlı uzman Abdulmunim, ‘’Şimdi çoğu kişi, Londra ve İstanbul cepheleri arasındaki bölünmenin, ‘hapishane grubu’ tarafından çözülebileceğine inanıyor, ancak tutuklu liderler, teşkilat içinde neler yaşandığından habersizler, dolayısıyla bir çözüm önerisi getirebileceklerini sanmıyorum’’ ifadelerini kullandı. Müslüman Kardeşler’in liderlerinin önemli bir kısmı, Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’nin azledilmesinin ardından şiddet olaylarına bulaştıkları gerekçesiyle Mısır’da hapiste tutuluyor. Müslüman Kardeşler Teşkilatı Rehberlik Konseyi Başkanı Muhammed Bedii hakkında müebbet hapis cezası verildi. 



Unutulmuş Ukrayna savaşı daha tehlikeli ve zor olandır

23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
TT

Unutulmuş Ukrayna savaşı daha tehlikeli ve zor olandır

23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)
23 Kasım'da İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde Rusya-Ukrayna savaşına karşı düzenlenen bir gösteri (AFP)

Refik Huri

Ukrayna savaşı, bazen unutulmuş bir savaş gibi görünse de Gazze ve Lübnan’daki savaştan ve İran'ın başını çektiği tüm “direniş ekseninden” çok daha tehlikelidir. Burada Ortadoğu için yeni bir sahne ya da büyüklerin onayladığı bir bölgesel güvenlik sistemine götürecek beklentiler olmaksızın çok fazla gürültü, slogan ve yıkım var. Gazze, savaş bitmeden sona erdi ve kimse onu yönetmeye hazır değil. Önceki “statüko”nun geri gelmesi yönündeki bahisler arasında, herhangi bir siyasi sempati olmaksızın ya da herhangi bir ülke İsrail ile ilişkilerinin gidişatında herhangi bir değişikliğe gitmeden Lübnan neredeyse tamamen yerle bir oldu. Ama Ukrayna'da oyun daha büyük.

Bu, kıtalararası balistik füzelerle ve Rusya'nın nükleer tehdidinin eşiğinde yürütülen bir savaş. Avrupa'yı kontrol etme ve yeni bir çok taraflı dünya düzeni kurma konusunda belirleyici bir savaş. Hayati bir jeopolitik ve stratejik konum ile bağlantıyı sağlama veya koparma savaşı. Zira Başkan Carter döneminde Ulusal Güvenlik Danışmanı olan Profesör Zbigniew Brzezinski'nin tekrarladığı gibi, “Ukrayna olmadan Rusya'nın imparatorluk olmaktan çıktığı” tarihsel bir gerçektir. Tıpkı Batı'nın, Moskova'nın bir imparatorluk olmasını engellemek için Ukrayna'yı Rusya'dan uzaklaştırmakta ısrar etmesi gibi, Başkan Putin de imparatorluğu kurmak için Ukrayna'yı geri almakta ısrar etti. Eski Almanya Şansölyesi Angela Merkel, başından beri bunu fark etmişti ve bunun nedenle anılarında Putin'i kızdırmamak için Ukrayna'nın NATO'ya katılımını ertelemeye çalıştığını söylüyor. Sovyetler Birliği ile Batı arasındaki Soğuk Savaş'ın sona ermesinden yıllar sonra, Rusya ile Batı arasında sıcak bir vekâlet savaşının yaşanması da bu nedenle kaçınılmaz.

ABD ile Çin arasında, Çin'in Tayvan'ı zorla ilhak etmeye karar vermesi durumunda daha da kızışabilecek soğuk savaşın kaçınılmazlığı da buradan kaynaklanıyor. Sahne her şeyi anlatıyor; ABD dünyanın zirvesinde endişeli ve gergin iken, Çin zirveye ulaştıktan sonra kendinden emin ve sakin. Rusya, korkutan ve korkan rolünde seferberlik halinde. NATO'nun kapısına kadar genişlemesinden korkuyor ve NATO'nun Ukrayna'yı kabul etmeyi düşünmesini engellemek için aceleyle savaşa girerek korkutuyor.

ABD, tüm uyarılara rağmen güçlünün yükselen güçten korkmasını simgeleyen “Thucydides” tuzağına düştü. Tarihçilere göre bu, Atina ile Sparta arasında yaşananların bir örneğidir. Güçlü Atina Sparta'nın artan gücünden korktuğu için kendisine savaş açmıştı. Ancak Çin, her ne kadar daha büyük, daha geniş bir tuzağa hazırlanıyor olsa da bu tuzağa düşmemeye çalışıyor.

Biden yönetimi Çin ile ilişkileri üç şekilde özetliyor: rekabet, husumet ve iş birliği. Trump yönetimi ise daha büyük bir şeyden söz ediyor. Başkan Şi Cinping iş birliği arzusunu kullanıyor ancak pratikte “dünyayı yeniden oluşturmak, Batı değerlerini uluslararası kurumlardan kovmak ve doları tahtından indirmek” istiyor. Stanford Üniversitesi'nden ve “Çin'e Göre Dünya” kitabı yazarının Elizabeth Economy’nin söylediğine göre, Şi ayrıca, “Kuşak ve Yol, küresel büyüme, küresel güvenlik ve küresel medeniyet” programlarını gerçekleştirmek için uluslararası uzlaşma çağrısında bulunuyor. Bu ise kısaca, sadece çok kutuplu bir sistemden ibaret olmayan yeni bir dünya düzenidir.

Ancak ABD'de ve tabii ki Avrupa'da, Çin ile anlaşmayı savunanlar da az değil. G7 ve G20 arasında ABD ve Çin’den oluşan “G2” fikrini öne sürenler var. Nitekim tarihçi Adam Tur, “Çin'in tarihsel yükselişine uyum” çağrısında bulundu. Siyaset bilimci Graham Allison, “Asya'daki Çin etkisinin” kabul edilmesi çağrısında bulundu. Ancak olumsuz dalga da artıyor. Tufts Üniversitesi'nde siyaset bilimi profesörü Michael Buckley, “hayati çıkarların çatıştığına ve iki ülkenin sistemlerinde bunun güçlü köklere sahip olduğuna, güç dengesinde büyük bir değişiklik olmadan düşmanlığın azaltılamayacağına, düşmanlığın iki tarafın birbirini yanlış anlamasından değil, birbirini iyi tanımasından kaynaklandığına” inanıyor. Dahası eski ulusal güvenlik danışman yardımcısı Matt Pottinger ve eski kongre üyesi Mike Gallagher Çin ile rekabeti yönetmeyi reddedip, Pekin ile çatışmacı bir söylem ve böylece “rekabeti kazanmayı” talep ediyorlar.

Şi’ye gelince Çin'in yükselişte, ABD'nin ise düşüşte olduğuna inanıyor. Çin Komünist Partisi'nin 2021 yılında yayınlanan “100 Yıllık Resmi Tarihçe”sinde şu ifadelere yer verildi: “Çin, dünya sahnesinde merkeze eskisinden daha yakın. Kendi doğuşuna hiçbir zaman bugün olduğundan daha yakın olmamıştı.”  Şi'nin istediği, Çin ile savaşın üzerinde çok fazla duman görmek isteyen ABD ile “dumansız bir savaş” kazanmaktır. Gerçek şu ki her zaman soğuk savaş zihniyetinden uzaklaşma çağrısında bulunan Çin, ABD’ye karşı bir soğuk savaş başlattı. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia'dan aktardığı analize göre ABD'ye karşı koymak ve dünyadaki Amerikan hegemonyasını zayıflatmak için Rusya ile “sınırsız ortaklık” kurmayı tercih etti. Her ne kadar Çin, Kuşak ve Yol çerçevesinde yüzden fazla ülke ile anlaşmalar imzalamış olsa da Pew Vakfı'nın 2023 yılında tüm kıtalardan 24 ülkede yaptığı kamuoyu yoklaması, katılımcıların yüzde 22'sinin Çin'i tercih ettiğini, yüzde 60'ının ise ABD'ye olumlu baktığını ortaya koydu.

Oyun ikili bir oyun değil, üçlü bir oyun; Çin ve Rusya, ABD'ye karşı. Sıcak arena Ukrayna savaşı nedeniyle Avrupa, Gazze ve Lübnan savaşları nedeniyle de Ortadoğu ise ekonomik ve jeopolitik rekabetin soğuk arenası, Küresel Güney olarak adlandırılan bölgedir. Ama bu, Hindistan, Güney Afrika, Brezilya ve Endonezya gibi rolleri olan büyük ülkeleri içerdiğinden coğrafi olarak tamamen güneyli değil. Aynı zamanda İran, Türkiye ve İsrail gibi rolleri olan bölge ülkelerini de içeriyor.

Hiç kimse bir soğuk savaşı tamamen kazanamaz. İlk soğuk savaş bile bir ölü ve bir yaralı ile sona erdi. Zafer coşkusu ve “tarihin sonu” konuşmalarının ardından yaşanan olayların da doğruladığı gibi, ölen Sovyetler Birliği, yaralı ise ABD’deydi.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Independent Arabia'dan çevrilmiştir.