İran nükleer anlaşmasının yeniden canlandırılması nihai metnin ‘taslağına’ bağlı

2015 İran nükleer anlaşmasını canlandırmak için müzakerelerin başlamasının üzerinden 16 ay geçti. İran merkezli Iran International haber kanalına göre müzakereler, 'yaptırımlar ve nihai metnin formülasyonu’ konuları ile sınırlı kaldı
İran, Pazartesi akşamı, nükleer programıyla ilgili anlaşmayı canlandırma çabalarının bir parçası olarak Avrupa Birliği (AB) tarafından sunulan öneriye yanıt verdikten sonra ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ned Price, ‘öneriden kaynaklanabilecek veya kaynaklanmayacak herhangi bir dilin ayrıntılarına girmeyeceğini’ söyledi.
Iran International haber kanalının aktardığına göre Tahran, özellikle Avrupa Birliği'nin Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın (UAEA) üç gizli tesiste uranyum etkileriyle ilgili araştırmaları bağlamında soruşturmalarını bırakma çağrısında bulundu.
Iran International’a göre anlaşmadaki diğer konular, Tahran ile altı büyük uluslararası güç arasında imzalanan anlaşmada belirtilen şartlar altında İran'ın küresel pazarlara erişimiyle ilgili elde etmeye çalıştığı ekonomik ‘garantileri’ konu ediyor.
Aynı haber kanalına göre İran, anlaşma kapsamında tarafların yeniden anlaşmadan çekilmesi durumunda tazminat ödemesini öngören bir maddeyi kabul etmedi. Diğer yandan, anlaşmayı yeniden canlandırmanın önündeki temel zorluklar, İran'ın Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) ile uyumsuz olduğunu düşündüğü ABD yaptırımları etrafında dönüyor.
Nükleer programla ilgili olarak Iran International, 2015 anlaşması kapsamında yasaklanan gelişmiş santrifüjleri kapatmak yerine depolama alanlarında tutmak gibi İran'ın bazı nükleer faaliyetleri için onay almaya çalıştığına dikkati çekti.

ABD ve İran’dan açıklamalar
Price, Pazartesi günü yaptığı açıklamada, "İran'ın nükleer programına kalıcı ve doğrulanabilir sınırlar getirmesi karşılığında, nükleer programına yönelik yaptırımları kaldıracağız" dedi.
Öte yandan İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, İran'ın iyi, kalıcı ve güçlü bir anlaşma istediğini ve ABD'den ‘esneklik’ beklediğini söyledi.
16 aylık müzakereler boyunca, anlaşmayı engelleyen çeşitli meselelere ilişkin çeşitli haberler yayınlandı. Bunların başında İran Devrim Muhafızları’nın terör örgütleri listesine dahil edilmesi meselesi yer aldı.
ABD, anlaşmaya taraf üç Avrupa ülkesi, Fransa, Almanya ve İngiltere ile birlikte, UAEA’nın uranyum etkilerine ilişkin soruşturmasının sürdüğünü vurguladı. UAEA'nın uranyum etkilerine ilişkin soruşturması, Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması kapsamında İran'ın temel yükümlülüklerinden biridir.
ABD İran Özel Temsilcisi Rob Malley geçtiğimiz günlerde “ABD veya İran'ın sunabileceği olası tavizler ne olursa olsun, hiçbir şey üzerinde anlaşmaya varılmadı ki her şey üzerinde anlaşmaya varılsın” dedi.
Bakan Emir Abdullahiyan Pazartesi günü yaptığı açıklamada "Önümüzdeki günler çok önemli ve muhtemelen geri kalan sorunları çözmek için daha fazla çaba ve müzakereye ihtiyacımız var" dedi.