Kamuoyu yaklaşan 5’li Arap Zirvesi’ne odaklandı

Sisi ve Muhammed bin Zayed Mısır-BAE iş birliğini geliştirme olanaklarını görüştü

Mısır Cumhurbaşkanı Sisi ve Âl Nahyan BAE’li mevkidaşı pazar günü el-Alameyn şehrindeydi (Mısır Cumhurbaşkanlığı)
Mısır Cumhurbaşkanı Sisi ve Âl Nahyan BAE’li mevkidaşı pazar günü el-Alameyn şehrindeydi (Mısır Cumhurbaşkanlığı)
TT

Kamuoyu yaklaşan 5’li Arap Zirvesi’ne odaklandı

Mısır Cumhurbaşkanı Sisi ve Âl Nahyan BAE’li mevkidaşı pazar günü el-Alameyn şehrindeydi (Mısır Cumhurbaşkanlığı)
Mısır Cumhurbaşkanı Sisi ve Âl Nahyan BAE’li mevkidaşı pazar günü el-Alameyn şehrindeydi (Mısır Cumhurbaşkanlığı)

Arap ve bölgesel gözlemcilerin dikkati, Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Ürdün, Bahreyn ve Irak olmak üzere 5’li Arap liderler zirvesi düzenlenmesinin beklendiği, Mısır’ın kuzeybatı kıyısındaki el-Alemeyn şehrine odaklandı.
Diğer yandan, Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi ve BAE Devlet Başkanı Şeyh Muhammed bin Zayed Âl Nahyan dün (Pazar), ekonomi ve kalkınma alanları başta olmak üzere iki ülke arasında iş birliğini genişletme fırsatlarını görüşmek üzere bir araya geldi. Sisi dün, BAE Devlet Başkanı Şeyh Muhammed bin Zayed Âl Nahyan’ı el-Alameyn Havalimanı’nında karşıladı. Mısır Cumhurbaşkanlığı’ndan yapılan açıklamada, “İki liderin görüşmesi sırasında, uluslararası meseleler, bölge güvenliği ve Arap dünyasındaki mevcut durum hakkında vizyonları ele alındı ve görüş alışverişi yapıldı” ifadelerine yer verildi.
Mısır Cumhurbaşkanlığı sözcüsü Bessam Radi toplantı ile ilgili olarak “Arap dünyasının tanık olduğu zorluklara karşı mücadele için Arap ortak eyleminin ve saflarının güçlendirilmesinin önemi vurgulandı. Bölge ülkelerinin krizlerine yönelik kalıcı çözümlere ulaşmayı amaçlayan tüm çabaları birleştirmenin, bölgede güvenlik ve istikrarın temellerinin atılmasının yanı sıra halklar için istikrar ve barışın sağlanmasına katkıda bulunduğu belirtildi” açıklamasında bulundu.


Sisi, Şeyh Muhammed bin Zayed Al Nahyan’ı karşılıyor

İkili düzeyde, iki kardeş ülke arasındaki iş birliği yollarının, ilişkilerin ufkunu genişletmek için birçok umut verici fırsatının yanı sıra ve halkları için sürdürülebilir kalkınma, ilerleme ve refah elde etmek üzere özellikle ekonomik ve kalkınma alanlarında stratejik ortaklığı güçlendirme ele alındı.
Bu sırada, eXtra news kanalı da dahil olmak üzere yerel Mısır medyası, ‘konu hakkında bilgili’ olarak nitelendirilen bir kaynaktan “Mısır, BAE, Ürdün, Bahreyn ve Irak liderlerinin el-Alameyn şehrinde yaklaşan bir zirve yapacaklarını” aktardı. Kaynak bunun için herhangi bir tarih belirtmedi.
Kanal, kaynağın “Zirve, Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi’nin daveti üzerine, ülkeler arasında daimi koordinasyon ve istişare çerçevesinde, ortak Arap eylemini güçlendirmek ve Arap-Arap ilişkilerini mevcut çeşitli uluslararası ve bölgesel zorluklar karşısında ileri bir düzeye taşımak üzere toplanacak” ifadelerini de aktardı.
Söz konusu 5 ülke, ekonomik ve kalkınma iş birliğini geliştirmeyi amaçlayan üçlü ve ikili iş birliğinde bulunuyor. Geçtiğimiz birkaç ay içinde, farklı noktalarda içlerinden bazı liderlerinin toplantılarına tanık olundu.
Güney Sina’da yer alan Şarm eş-Şeyh şehri Haziran ayında, Mısır, Ürdün ve Bahreyn liderlerinin gerçekleştirdiği bir zirveye ev sahipliği yaptı. Zirvede Stratejik ilişkiler, üç ülke arasındaki ikili iş birliği yolları ve ortak ilgi alanına giren çeşitli konularda karşılıklı koordinasyonun yanı sıra bölgesel ve uluslararası alandaki son gelişmeler ve bölgenin mücadele ettiği zorluklar ele alındı.
Şarm eş-Şeyh’teki bu zirve, ABD Başkanı Joe Biden’ın da katıldığı Suudi Arabistan’daki Cidde Zirvesi’nden yaklaşık bir ay önceydi.
Söz konusu 5 ülkeden bazılarının yer aldığı başka bir zirve Nisan ayında Mısır’da gerçekleşmişti. Zirvede Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi, Ürdün Kralı II. Abdullah ve o sırada Abu Dabi Veliaht Prensi olan Şeyh Muhammed bin Zayed Al Nahyan ile görüştü. Mısır Cumhurbaşkanlığı tarafından o dönemde yapılan açıklamada 3 liderin “Bölgesel ve uluslararası çok sayıda gelişmelerden kaynaklanan ekonomik ve sosyal krizlerin yanı sıra bölgenin karşı karşıya olduğu büyük zorlukların gölgesinde, iki ülke arasındaki ilişkileri genişleten, ortak çıkarlar sağlayan ve ortak Arap eylemi kapsamında gelen stratejik ortaklığın ufuklarını genişletmeye başlama isteklerini” ele aldıkları açıklandı.
Bir başka zirvenin düzenlendiği yer de Mart ayında Ürdün’ün Akabe şehri olmuştu. Ürdün Kralı II. Abdullah, Mısır Cumhurbaşkanı’nı ve o zaman Abu Dabi Veliaht Prensini ve Irak Başbakanı Mustafa el-Kazımi’yi ağırladı. Üç lider o dönemde başka bir görüşmeye de katıldı. Görüşmeye, Ürdün Kralı II. Abdullah’ın huzurunda, Ürdün Veliaht Prensi, Suudi Arabistan Devlet Bakanı ve Bakanlar Kurulu üyesi Prens Turki bin Muhammed bin Fahd, Şeyh Hamdan bin Muhammed bin Zayed Al Nahyan ve BAE Devlet Başkanlığı İşleri’nde Özel Danışman Şeyh Muhammed bin Hamad bin Tahnun Al Nahyan’da katıldı.



Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.