Onurlu Adamlar Hareketi’nden Suriye rejimiyle bağlantılı gruplara operasyon

Suveyda’nın önde gelen isimleri tarafından yapılan ‘bölgeyi suçlulardan arındırma’ çağrısının ardından Onurlu Adamlar Hareketi üyeleri Suriye rejimiyle bağlantılı gruplara karşı operasyonlar düzenlemeye başladılar

Suveyda’ya bağlı Kanavat beldesinin girişi (Sosyal medya)
Suveyda’ya bağlı Kanavat beldesinin girişi (Sosyal medya)
TT

Onurlu Adamlar Hareketi’nden Suriye rejimiyle bağlantılı gruplara operasyon

Suveyda’ya bağlı Kanavat beldesinin girişi (Sosyal medya)
Suveyda’ya bağlı Kanavat beldesinin girişi (Sosyal medya)

Suriye'nin güneyinde nüfusunun çoğunluğunu Dürzilerin oluşturduğu Suveyda’nın önde gelen yerel silahlı gruplardan biri olan Rical el-Kerame (Onurlu Adamlar) Hareketi, ‘silahlı terör çetelerine karşı’ yürüttüğü askeri operasyonların yeniden başladığını duyurdu. Onurlu Adamlar Hareketi tarafından yapılan açıklamada, operasyonlar çerçevesinde, Kanavat beldesinde söz konusu çetelerin en tehlikeli liderlerinden birinin hedef alındığı belirtildi. Bahsi geçen kişi birkaç gün önce Onurlu Adamlar Hareketi çatısı altındaki ‘el-Cebel Tugayı’ adlı silahlı grup tarafından serbest bırakılan Fecir Kuvvetleri’ne bağlı Fehd Güçleri’nin lideri Selim Hamid'den başkası değildi. Kanavat sakinleri ve gençleriyle işbirliği içinde, bölgenin dini liderinin ve önde gelenlerinin talebi üzerine Onurlu Adamlar Hareketi üyelerinin Kanavat’a yönlendirdiği belirtilen açıklamada, “Şeyh'ul Akl Hikmet Selman el-Hicri liderliğindeki, elleri masumların kanına bulanmış çete üyelerinin evlerine ve saklanma yerlerine baskın düzenlendi” denildi. Grubun tüm üyelerini teslim olmaya çağıran Onurlu Adamlar Hareketi, güçlerine karşı direnmeye çalışanlara sert bir şekilde yanıt verileceğini vurguladı. Hareket, Kanavat beldesindeki sivillere de Suveyda'yı terör çetelerinden temizlemek ve bölgede güvenlik ve istikrarı yeniden sağlamak amacıyla düzenlenen operasyonlar bitene kadar evlerinde kalmaları çağrısında bulundu.
Suveyda'daki yerel kaynaklar, Onurlu Adamlar Hareketi üyelerinin, Fehd Güçleri lideri Selim Hamid'in evinin yanı sıra cinayet işlemek hırsızlık yapmak ve Suveyda'daki Askeri İstihbarat Birimi'ne bağlı yerel grup Fecir Kuvvetleri ile işbirliği yapmakla suçlanan grup üyelerinin evleri de dahil olmak üzere Kanavat kasabasında birçok eve baskın düzenlediklerini aktardılar. Selim Hamid baskına uğradığında namuslu adamlar evinde bulunamadı.
Onurlu Adamlar Hareketi üyeleri, Selim Hamid’in evine baskın düzenlediklerinde onu evinde bulamadılar. Ancak, bazı grup üyelerinin tutuklandığını bildiren Hareket, suça karışmadıkları kanıtlanan dört kişinin serbest bırakıldığını ve baskınlar sırasında Onurlu Adamlar Hareketi üyelerini vuranların tutuklu kalmaya devam ettiklerini aktardı.
Merhec el-Cermani liderliğindeki el-Cebel Tugayı grubu, Fehd Güçleri grubunun lideri Selim Hamid'i silahlarını teslim ettikten ve bölgeyi terk etme sözü verdikten sonra serbest bırakmıştı. Suveydalı kaynaklar, bu adımın Hamid'in Onurlu Adamlar Hareketi ile yaptığı ilk anlaşma çerçevesinde atıldığını, ancak Hamid’in anlaşmaya uymayarak tüm silahlarını teslim etmediğini ve bu nedenle Ağustos ayı başlarında kendisine karşı bir operasyon başlatıldığını söylediler. Aynı kaynaklar, Cermani’nin Selim Hamid'e teslim olursa güvende olacağına söz verdiğini, ona baskı yapmak için kardeşini gözaltına aldığını ve Hamid’in bu yüzden teslim olduğunu hatırlattılar. Cermani, Hamid’i günlerce sorgulandıktan sonra, silahlarını teslim etmesini ve Suveyda'dan ayrılması şartıyla onu serbest bıraktı.
Suveydalılar arasında bu konuda görüş ayrılıkları söz konusu. Bazıları Cermani’yi cinayet, hırsızlık ve adam kaçırma ile suçlanan bir kişiyi serbest bırakmaktan ve birçok suça karıştığı için Kanavat beldesindeki diğer yerel grupların yanı sıra sivil ve dini liderlerin onu serbest bırakmaması taleplerini görmezden gelmekten sorumlu tutarken bazıları, Cermani'nin, Onurlu Adamlar Hareketi'nin Selim Hamid ile yaptığı ilk anlaşmada belirlediği şartları uyguladığını savundular. Hareket, Hamid gibi, kısa bir süre önce silahlarını teslim etmeleri ve normal hayata dönmeleri için diğer yerel gruplarla da bazı anlaşmalar yapmıştı. Hamid’in lideri olduğu Fehd Güçleri grubunun üyelerini ise Kanavat beldesinde Suriye rejimine ait kontrol noktasından sivillere saldırmayı reddedenler oluşturuyor. Ulusal Savunma Kuvvetleri’ne bağlı gruplara saldıran Fehd Güçleri, onları Mart ayı ortalarında meskun mahallelerdeki karargâhlarından kovdu.
Selim Hamid ve Merhec el-Cermani anlaşmasını destekleyenler ile reddedenler arasında tartışmalar devam ederken ve Suveyda’da hesap verebilirlik ve yerel soruşturmalar artarken Suriye hükümet güçlerinin hiçbir etkisi yok gibi görünüyor. Bölgedeki yerel haberleri aktaran ‘Suveyda 24’ adlı internet sitesi, Şam’daki üst düzey yetkililerin Suveyda’daki dini liderler ve önde gelenlerle mevcut aşamanın atlatılması amacıyla temas halinde olduklarını bildirdi.
Son olayların ardından birçok görevli subayın değiştirildiği Askeri Güvenlik Şubesine yeni bir yetkilinin atandığına dikkati çeken Suveyda 24, Şam’ın Raci Felhut liderliğindeki Fecir Kuvvetleri’nin temsil ettiği Suveyda'daki rejime bağlı oluşumları kaybettikten sonra, Askeri İstihbarat Şubesi çerçevesi dışında Suveyda'da yeni müttefikler arayışında olduğuna işaret etti.



Sudan İçişleri Bakanı Şarku'l Avsat'a konuştu: Hartum güvende ve polis konuşlu

Sudan'ın yeni İçişleri Bakanı Babiker Samra (Sudan Egemenlik Konseyi medyası)
Sudan'ın yeni İçişleri Bakanı Babiker Samra (Sudan Egemenlik Konseyi medyası)
TT

Sudan İçişleri Bakanı Şarku'l Avsat'a konuştu: Hartum güvende ve polis konuşlu

Sudan'ın yeni İçişleri Bakanı Babiker Samra (Sudan Egemenlik Konseyi medyası)
Sudan'ın yeni İçişleri Bakanı Babiker Samra (Sudan Egemenlik Konseyi medyası)

Sudan İçişleri Bakanı Babiker Samra, Hartum'daki evlerini terk eden vatandaşları geri dönmeye çağırdı. Sudan'ın başkenti Hartum'un geçtiğimiz mayıs ayında Hızlı Destek Kuvvetleri’nden (HDK) geri alınmasının ardından ortaya çıkan güvenlik sorunlarının kontrol altına alınması ve polislerin eyaletin tüm bölgelerine yayılmasıyla güvenli hale geldiğini vurguladı.

Samra, Şarku'l Avsat'a yaptığı açıklamada, “Vatandaşların geri dönüşü güvenliğin sağlanmasına yardımcı oluyor, çünkü bazı silahlı gruplar yoğun hareketin olmadığı mahallelerde suç işliyorlar. Suçun olmadığı bir toplum yoktur... Şu anda savaş sonrası bir dönemdeyiz, ancak polisimiz başkent ve çevresindeki diğer bölgeleri tamamen kontrolü altına aldı” ifadelerini kullandı. Samra, vatandaşları, herhangi bir saldırıya uğradıkları takdirde günün her saati hizmet veren karakollara başvurmaları konusunda uyardı. Özellikle Hartum'da vatandaşlara saldırdığı ve bazen düzenli kuvvetlerin üniformasını giydiği iddia edilen silahlı gruplar hakkında bakan, “Düzenli kuvvetler disiplinlidir ve vatandaşları çetelerden korur... Askeri üniforma veya diğer kuvvetlerin üniformasını giyen gruplar var, ancak bunlar kontrol altına alındı ve iddia edildiği kadar büyük değiller” dedi.

Tarihi eser kaçakçılığı

Öte yandan Samra, Atbara şehrinde tarihi eserleri ülke dışına kaçırmak isteyen yabancılar yakalandığını ve şu anda yargılanmakta olduklarını bildirdi. Onları tarihi eser kaçakçılığı konusunda uzmanlaşmış bir çete olarak nitelendiren Samra, uyruklarını ve eserleri kaçırmak istedikleri ülkeyi belirtmedi.

xcdfvgthy
Sudan Ulusal Müzesi'nin yağma ve hırsızlık sonucu tahrip olan içinin görüntüsü (Sudan Ulusal Arkeoloji Kurumu)

Yetkililer, HDK’yi Sudan müzelerinden binlerce yıllık eserleri çalmak ve kaçırmakla suçladı.

Interpol aracılığıyla Sudan dışına kaçırılan eserlerin geri getirileceğini taahhüt eden Samra, “Interpol ile büyük bir iş birliği içindeyiz ve önümüzdeki dönemde önemli bilgiler alacağımızı umuyoruz. Milisler Sudan'ın tarihi eserlerini çaldı ve tahrip etti, Sudan'daki müzelere ve üniversitelere saldırarak demografik bir değişim yaratmak için savaş başlattılar. Bunun arkasında gizli eller var, ancak silahlı kuvvetler ve onlara destek veren diğer güçler bu durumu durdurdu” şeklinde konuştu. Samra, müzelerden ve arkeolojik sit alanlarından çalınan eserleri tespit etmek için soruşturma birimi ve Kültür ve Enformasyon Bakanlığı'ndan oluşan bir komite kurulduğunu, şikayetler açıldığını, çalınan eserlerin belirlendiğini ve şu anda soruşturma biriminin bu eserleri araştırmaya başladığını ve Interpol'e bildirildiğini belirtti.

Polis merkezleri

Port Sudan merkezli hükümetin İçişleri Bakanı, ‘terörist milisler’ tarafından hedef alınan polis merkezlerinin rehabilitasyonu ve bakımının karşılaştıkları en önemli zorluklardan biri olduğunu açıkladı. İçişleri Bakanlığı'nın Hartum'a geri döndüğünü, görevlerini normal şekilde sürdürdüğünü ve polisin tüm bölgelere yayıldığını ifade eden Samra şu ifadeleri kullandı: “Vatandaşların ihbar ve şikayetlerini alan polis karakollarının sayısı, faaliyette olan 101 karakolun 98'ine ulaştı. Başkent Hartum'da güvenliği sağlamak için sabit ve hareketli devriyeler, gece ve gündüz devriyeleri görevlendirildi. Başkentte savaş çıktığında polis mevcuttu, ancak karargahları tahrip edildikten sonra kuvvetler Kerri gibi başka bölgelere çekildi.”

xcsdfvrgt
Hartum'da tahrip olmuş mülklerini inceleyen Sudanlılar (AFP)

Hartum eyaleti, 2023 yılının nisan ayı ortasında başlayan savaştan bu yana, ordu ile HDK arasındaki çatışmalardan kaçmak için başka eyaletlere göç eden vatandaşların sürekli geri dönüşüne tanık oluyor.

Sudan'da savaş, 15 Nisan 2023'te başkent Hartum'da HDK ile ordu arasında başkenti kontrol altına almak için patlak verdi. Çatışmalar Hartum'dan banliyölerine, özellikle de Omdurman'a sıçradı ve büyük yıkıma yol açtı. Bu da milyonlarca insanın başkenti terk ederek diğer eyaletlere ve hatta Sudan dışına göç etmesine neden oldu. Ordu, 20 Mayıs 2025'te başkentin kontrolünü geri aldı ve yetkililer, şehrin korkunç yıkımının ardından daha da zorlu görünen bir görev olan şehrin yeniden inşasına başladı. Ancak yeniden inşa çalışmasının çok zorlu bir görev olması bekleniyor. Hükümet, Sudan genelinde yeniden inşa maliyetinin yaklaşık 700 milyar dolar olacağını tahmin ediyor ve bunun yaklaşık yarısı sadece Hartum'a ait.

Hükümetin taahhütleri

Sudan Başbakanı Kâmil İdris, cumartesi günü, mayıs ayında göreve geldikten sonra ilk kez ziyaret ettiği, iki yılı aşkın bir süredir savaşın yol açtığı büyük yıkıma tanık olan başkent Hartum'u yeniden inşa etme sözü verdi.

frgth
Hartum'da topçu bombardımanı sonucu tahrip olmuş bir hastane (Reuters)

Yeni Başbakan, tahrip olmuş şehir havaalanını, köprüleri ve su istasyonlarını kapsayan bir inceleme turunda, şiddetten kaçan milyonlarca insanın en azından bir kısmının geri dönmesi ihtimaline karşı kapsamlı onarım projeleri sundu. İdris, “Hartum yeniden gururlu bir ulusal başkent olacak” dedi.

Sudan Egemenlik Konseyi Başkanı ve Ordu Komutanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan da cumartesi günü, yaklaşık iki yıl boyunca HDK’nin kontrolünde olan ve geçtiğimiz mart ayında ordunun geri aldığı Hartum Havaalanı’na geldi. Hartum Eyaleti Basın Bürosu'na göre Kâmil İdris, ordu karargahını ve şehir havaalanını ziyaret etti. Bu iki ulusal simge, bu yılın başlarında Cumhurbaşkanlığı Sarayı’yla birlikte geri alınmalarıyla ordunun başkentteki zaferini pekiştirdi.

grthyu
Hartum Havaalanı’nın, başkentte iki yıldan fazla süren savaşın ardından maruz kaldığı yıkımın görüntüsü (Reuters)

Savaşın başlarında Kızıldeniz kıyısındaki Port Sudan'a taşınan ve halen buradan faaliyetlerini sürdüren ordu yanlısı hükümet, ülkenin diğer bölgelerinde çatışmalar devam etmesine rağmen bakanlıkların Hartum'a geri dönmesi için planlamalara başladı. Yetkililer, cesetleri uygun şekilde gömmek, binlerce patlamamış mühimmatı temizlemek ve idari hizmetleri yeniden başlatmak için başkentte operasyonlara başladı. Hartum'un kuzeyinde Sudan'ın en büyük petrol rafinerisi olan el-Cili Rafinerisi’ni ziyaret eden İdris, ‘ulusal tesislerin eskisinden daha iyi hale geleceğini’ vaat etti. Ocak ayında tahrip edilen rafineri daha sonra HDK’den geri alındı, ancak daha önce günde 100 bin varil işleyen tesisin yeniden rehabilitasyonu yıllar alacak ve en az 1,3 milyar dolar tutacak.