ABD’de 10 yıl sonra ilk kez çocuk felci ortaya çıkması endişe yarattı

Çocuk felci aşısı olan bir çocuk (Arşiv - Reuters)
Çocuk felci aşısı olan bir çocuk (Arşiv - Reuters)
TT

ABD’de 10 yıl sonra ilk kez çocuk felci ortaya çıkması endişe yarattı

Çocuk felci aşısı olan bir çocuk (Arşiv - Reuters)
Çocuk felci aşısı olan bir çocuk (Arşiv - Reuters)

ABD’de yaklaşık 10 yıldır görülmeyen çocuk felci bu yaz New York eyaletinde görüldü. Brittany Strickland, 10 yıl aradan sonra ilk çocuk felci vakasının kendisinde görüldüğünü öğrendikten sonra çok büyük bir korkuya kapıldı.
Manhattan'ın 50 kilometre kuzeyindeki New York'un Rockland bölgesindeki Pomona kasabasında AFP'ye verdiği röportajda 33 yaşındaki kadın şunları söyledi: “Olanlar korkutucu... Bu hastalığın vakalarının burada kaydedileceğini düşünmemiştik.”
Pratikte artık yaygın olmayan bir hastalık olan çocuk felcinin ilk doz aşısını kısa süre önce alan yapımcı açıklamalarına şöyle devam etti: "Annem aşı karşıtıydı ve ben çocukken çocuk felci geçirmediğimi biliyordum."
Ağustos ayının ortalarında, New York sağlık yetkilileri, insanlar arasında dışkı, burun ve boğaz salgıları yoluyla veya bir miktar kirlenmiş su içme sonucu hızla bulaşan çocuk felcine neden olan virüsü kanalizasyonda tespit ettiklerini açıkladılar.
Yetkililer, virüsün görülmesinin “endişe verici olduğunu, ancak şaşırtıcı olmadığını” ve “yerel olarak yayıldığını” söylerken aşı olmayan New Yorkluların en kısa zamanda çocuk felci aşısı olmaları gerektiğini vurguladı.
Şarku’l Avsat’ın AFP’den aktardığına göre Temmuz ayının ortalarında, Rockland'da teyit edilmiş ilk çocuk felci vakası kaydedildi ve bu vaka 2013'ten beri ABD’de görülen ilk vaka.
New York'ta altı ay ile beş yaş arasında olan çocukların yüzde 86'sı üç doz aşı oldu. Bu da yüzde 14'ünün tam olarak aşılanmadığı anlamına geliyor.

Çocuk felci neden Londra ve New York'ta görüldü ve ne kadar tehlikeli?
Sağlık yetkililerinin belirttiğine göre, Rockland bölgesinde, 2 yaşındaki çocukların sadece yüzde 60'ı, New York eyaletinde ise yüzde 79’u aşıyı olurken ülke genelinde bu oran yüzde 92.
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, vakaları takip etmek ve aşıları daha iyi denetlemek için bu yaz New York'a uzmanlar gönderdi. Çünkü hastalık, enfekte olanlar için "ciddi ve geri dönüşü olmayan sonuçlara" neden olabilir.
Özellikle küçük çocukları etkileyen çocuk felci, Pakistan ve Afganistan gibi yoksul ülkeler dışında dünyada tamamen ortadan kaldırıldı.
ABD Başkanı Franklin Roosevelt, 1921'de 39 yaşındayken söz konusu hastalığa yakalanmıştı. Geçen yüzyılın ellilerinin sonunda vaka sayısı azalırken, ilk doz aşı sayesinde, o dönemde yılda 15 bin felç vakası kaydedildi.
ABD’de virüsle son enfekte oluş 1979'a kadar uzanıyor.
Sağlık yetkilileri nadir görülebilecek vakaların farkında (aşılanan 1 milyon çocuğun yüzde 2 ila 4'ü hastalığa yakalanabiliyor). Aşılanmamış kişiler ise oral polio aşısı (ağız yoluyla yapılan çocuk felci aşısı) olan başkalarından virüsü kapabilirler.
2000 yılında ABD yetkilileri bu tür aşıları yasakladı.
Bill Gates, “çocuk felcinin hepimiz için bir tehdit” olduğunu söyleyerek uyarıda bulundu.
Dünya Sağlık Örgütü haziran ayında Londra atık suyunda oral aşılardan elde edilen virüsün bir mutasyonunun tespit edildiğini bildirdi.
Rockland'da kaydedilen vaka üzerinde yapılan analiz, New Yorklu gencin çocuk felcine yakalanmasının ağızdan aşı yaptıran bir kişiden kaynaklandığını gösteriyor.
Ağızdan yapılan bu aşı bağırsaklara ulaşır ve içinde dışkının bulunduğu atık su yoluyla bulaşabilir.
Söz konusu mutant, ana virüsten daha az bulaşıcı olmasına rağmen, bulaştığı kişide, aşılanmamış uzuvların felç olması gibi ciddi semptomlar görülebilir.
Rockland'daki enfekte kişi ABD dışına seyahat etmediğinden, New York eyalet yetkilileri virüsün yerel olarak yayıldığını düşünüyor.



Dev cinsel organlarıyla şaşırtan 4 yeni tarantula türü keşfedildi

Umman'da yaşayan Satyrex ferox, ismini saldırgan davranışlarından alıyor (Bobby Bok)
Umman'da yaşayan Satyrex ferox, ismini saldırgan davranışlarından alıyor (Bobby Bok)
TT

Dev cinsel organlarıyla şaşırtan 4 yeni tarantula türü keşfedildi

Umman'da yaşayan Satyrex ferox, ismini saldırgan davranışlarından alıyor (Bobby Bok)
Umman'da yaşayan Satyrex ferox, ismini saldırgan davranışlarından alıyor (Bobby Bok)

Bilim insanları cinsel organları şaşırtıcı derecede büyük 4 yeni tarantula türü keşfetti. Hayatta kalma stratejisi olduğu düşünülen bu özellikleri nedeniyle canlılar yeni bir cins altında sınıflandırıldı. 

Bazı türlerde dişi örümceklerin, erkeklerden daha büyük olması sonucu çiftleşmenin ardından erkekler, partnerlerine yem olabiliyor. 

Yeni bir çalışmaya göre Arap Yarımadası ve Afrika Boynuzu'nda yaşayan bazı tarantula türlerinin erkekleri buna karşı özel bir strateji geliştirmiş gibi görünüyor.

Finlandiya'daki Turku Üniversitesi'nden Dr. Alireza Zamani ve ekip arkadaşları bu bölgelerde, beklenmedik derecede uzun cinsel organa sahip 4 yeni tür buldu.

Araştırmacılar bu özellikleri nedeniyle hayvanlar için yeni bir sınıf tanımladı. Dr. Zamani, "Hem morfolojik hem de moleküler verilere göre en yakın akrabalarından o kadar farklılar ki, onları sınıflandırmak için tamamen yeni bir cins oluşturmak zorunda kaldık ve adını Satyrex koyduk" diyor.

Cinsin adı, Yunan mitolojisinde son derece büyük bir penise sahip bir yarı insan, yarı hayvan olan Satir ve Latince "kral" anlamına gelen rex kelimelerinin birleşiminden oluşuyor.

Bulguları hakemli dergi ZooKeys'te yayımlanan çalışmaya göre bu örümcekler, bilinen tüm tarantulalar arasında en uzun dokungaçlara sahip. Dokungaçlar, erkek örümceklerin çiftleşme sırasında sperm aktarmak için kullandığı özel uzantıları ifade ediyor. 

14 santimetrelik bacak aralığıyla yeni cinsin en büyük türü olan Satyrex ferox erkeklerinin dokungaç boyu 5 santimetreye ulaşıyor. Bu, vücudun ön kısmından neredeyse 4 kat daha uzun.

Tür ismini Latincede "vahşi, hiddetli" anlamına gelen "ferox" sözcüğünden alıyor. Dr. Zamani "Bu son derece savunmacı bir tür. En ufak bir rahatsızlıkta ön bacaklarını tehditkar bir şekilde kaldırıp bazal segmentlerindeki kılları birbirine sürterek yüksek bir tıslama sesi çıkarıyor" diye açıklıyor.

Gruptaki diğer türler olan S. arabicus ve S. somalicus, yaşadıkları bölgelerin isimlerini aldı. Son türe de parlak görünümünden dolayı Latincede "güzel" anlamına gelen S. speciosus adı verildi.

Bilim insanları ayrıca 1903'te Yemen'de tanımlanan bir türün de Satyrex cinsine yerleştirilmesine karar vererek ona S. longimanus adını uygun gördü. 

Araştırmacılar bu 5 tarantula türünün uzun cinsel organlarının, dişilerin yemeği olmaktan kaçmalarına imkan tanıdığını düşünüyor. 

Dr. Zamani bulguları şöyle açıklıyor:

Kesin olmamakla birlikte uzun dokungaçların, erkeğin çiftleşme sırasında daha güvenli bir mesafede durmasını ve son derece saldırgan dişi tarafından saldırıya uğrayıp mideye indirilmekten kaçınmasını sağlayabileceğini öne sürüyoruz.

Independent Türkçe, Popular Science, EurekAlert, ZooKeys