İsrail, nükleer anlaşmayı engellemek için yoğun bir kampanya yürütüyor

Mossad Başkanı Barnea, nükleer anlaşmanın tehlikelerini anlatmak üzere Washington'a gidiyor

Lapid, geçtiğimiz perşembe günü Barnea ile yaptığı görüşmeden bir kareyi Twitter hesabından paylaştı
Lapid, geçtiğimiz perşembe günü Barnea ile yaptığı görüşmeden bir kareyi Twitter hesabından paylaştı
TT

İsrail, nükleer anlaşmayı engellemek için yoğun bir kampanya yürütüyor

Lapid, geçtiğimiz perşembe günü Barnea ile yaptığı görüşmeden bir kareyi Twitter hesabından paylaştı
Lapid, geçtiğimiz perşembe günü Barnea ile yaptığı görüşmeden bir kareyi Twitter hesabından paylaştı

İsrail Başbakanı Yair Lapid, ülkesinin, İran ile büyük güçler arasında tehlikeli bir nükleer anlaşmanın imzalanmasını engellemek üzere yoğun bir kampanya yürüttüğünü açıkladı.
Lapid, dün kabine toplantısının başında, Dış İstihbarat Servisi (Mossad) Başkanı David Barnea’nın, İran'la yapılacak nükleer anlaşmadaki tehlikeler hakkında İsrail’in tutumunu Amerikan yönetimine açıklamayı amaçlayan bir dizi toplantı yapmak üzere pazartesi günü ABD’ye gideceğini söyledi.
Barnea, Eyal Holata ve Savunma Bakanı Benny Gantz’in ardından iki hafta içinde Washington'ı ziyaret eden üçüncü İsrailli yetkili olacak.
Bloomberg’in haberine göre, Lapid konuşmasında “Yeterince yüksek sesle bağırmadığımızı ya da yeterince açık konuşmadığımızı söyleyenlere, geçmişte neler olduğunu hatırlatıyorum. 2015'te İsrail'in yönetimle gereksiz bir çatışmada ısrar etmesi tam bir başarısızlıktı. Amerikalılar bizi dinlemeyi bıraktı. Onlarla olan ilişkimiz de zarar gördü. Sonra da gidip kötü bir anlaşma yaptılar. İsrail'in Amerika ile özel ilişkilerini bozmadan, ABD'ye güvenilir istihbarat bilgisi sağlamaya devam etme politikası doğru bir yaklaşım” ifadelerini kullandı.
Lapid, çarşamba günü ABD Başkanı Joe Biden ile İran’ın nükleer programıyla ilgili müzakerelere ilişkin bir telefon görüşmesi yaptı. Lapid’in ofisinden görüşmeye yönelik yapılan açıklamada, “İki lider, nükleer anlaşma müzakereleri ve İran'ın nükleer silah edinme yolunda ilerlemesini önleme konusundaki taahhütler hakkında uzun uzun konuştuları” belirtildi.
İsrail, nükleer anlaşma kapsamında İran'a yönelik ekonomik yaptırımların kaldırılmasının, Lübnan'daki Hizbullah, Gazze'deki Hamas ve Suriye veya Yemen'deki İran yanlısı silahlı unsurlar gibi bölgesel gruplara desteğini artıracağından endişe duyuyor.
Lapid, geçen ay, nükleer anlaşmanın yeni versiyonunun İran'a yıllık 100 milyar dolar vereceğini ve bu paranın İran destekli silahlı gruplar tarafından kullanılabileceğini belirtti.
İsrail nükleer anlaşmayı canlandırma çabalarına karşı olduğunu defalarca ilan etti ve İran'ın nükleer silah elde etmesini önlemek üzere askeri müdahale hakkını saklı tuttuğunu açıkladı. Öte yandan nükleer silah geliştirme arzusunu defalarca reddeden İran, herhangi bir İsrail saldırısına karşı ezici bir yanıt vereceği konusunda uyarıda bulundu.
İsrail gazetesi Haaretz, dün yayınladığı haberde, İsrailli yetkililerin nükleer anlaşmayı engellemek için birçok taktik kullanmaya devam ettiğini söyledi. Haberde, İsrailli yetkililerin Tahran'ın Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın soruşturmalarını sona erdirme talebinin müzakerelerin çöküşüne yol açıp açmayacağından emin olmadıkları belirtildi.
Bir yetkili gazeteye verdiği demeçte, “Anlaşma sona eriyor gibi görünse de, çöküşünün ilanı hala çok uzakta. Bu anlaşmayla ilgilenen pek çok taraf var, önümüzdeki dönemde yeniden canlandırmak için çaba gösterecekler” dedi. Yetkililer, İran'ın bir müzakere taktiği olarak erteleme eylemlerine devam edeceğine ve soruşturmayı kapatma ısrarının anlaşmanın tamamen çökmesine yol açmasa da başka bir geciktirme manevrası olabileceğine inanıyorlar. İsrailliler, İran'ın yeni bir anlaşma imzalamaya veya tamamen geri çekilmeye karar vermeden önce mümkün olduğu kadar çok kazanç elde etmeyi beklediğine inanıyor.
Bir başka yetkili, müzakerelerin ABD Kongresi için Kasım ayında yapılacak ara seçimlere kadar ertelenebileceğini söyledi. İsrailli kaynaklar, anlaşmanın ara seçimlere ertelenmesinin İsrail'in yararına olduğunu belirterek, “Cumhuriyetçilerin Kongre'de büyük bir çoğunluğu kazanması, ABD Başkanı'nın anlaşmayı onaylarken Kongre üyelerinin çoğunluğunun desteğini alma görevinin zorluğuna katkıda bulunacaktır” diyorlar.
İsrailli siyasi kaynaklar, Cumhuriyetçi Parti temsilcilerinin İran'la nükleer anlaşmadan çekilme önerisi vermesini ve bu önerinin çoğunluğun desteğini kazanmasını bekliyor. Biden, öneriyi veto hakkını kullanabilir.  Ancak bu senaryoya göre, Cumhuriyetçilerin teklifini iptal etmesi ve nükleer anlaşmayı onaylaması için ciddi bir baskıyla karşı karşıya kalacak.

İsrail ve Boeing arasında uçak alımı anlaşması
Amerikan uçak üreticisi Boeing Cuma günü yaptığı açıklamada, İsrail ordusunun önümüzdeki birkaç yıl içinde, ABD'nin İsrail'e yaptığı yardımla finanse edilecek olan 927 milyon dolarlık bir sözleşmeyle 4 gelişmiş Boeing KC-46A havada yakıt ikmali yapabilen uçak alacağını söyledi.
Amerikan uçak üreticisi Boeing, cuma günü yaptığı açıklamada, İsrail ordusunun önümüzdeki birkaç yıl içinde, ABD'nin İsrail'e yaptığı yardımla finanse edilecek 927 milyon dolarlık bir anlaşma ile havada yakıt ikmali yapabilen gelişmiş 4 Boeing KC-46A uçağı alacağını açıkladı. Söz konusu uçaklar, ekipman taşımak ve havada yakıt ikmali yapmak üzere tasarlandı ve üretici tarafından dünyanın en gelişmişi olarak tanımlanıyor. İsrail medyası, ordunun bu uçakların kısa sürede, 2025-2026 İsrail Hava Kuvvetleri’ne teslim edilmesini istediğini ve İran'a bir saldırı olması durumunda bunları kullanmak isteyebileceğini belirtiyor.



Lahbib: İsrail'in Gazze'de uluslararası insani yardım kuruluşlarını yasaklama planları, yardımların engellenmesi anlamına geliyor

İnsani yardım malzemesi yüklü tırlar Kerem Şalom Sınır Kapısı’ndan Gazze Şeridi'ne giriyor. (DPA)
İnsani yardım malzemesi yüklü tırlar Kerem Şalom Sınır Kapısı’ndan Gazze Şeridi'ne giriyor. (DPA)
TT

Lahbib: İsrail'in Gazze'de uluslararası insani yardım kuruluşlarını yasaklama planları, yardımların engellenmesi anlamına geliyor

İnsani yardım malzemesi yüklü tırlar Kerem Şalom Sınır Kapısı’ndan Gazze Şeridi'ne giriyor. (DPA)
İnsani yardım malzemesi yüklü tırlar Kerem Şalom Sınır Kapısı’ndan Gazze Şeridi'ne giriyor. (DPA)

Avrupa Komisyonu Eşitlik, Hazırlık ve Kriz Yönetimi Komiseri Hadja Lahbib bugün yaptığı açıklamada, İsrail’in Gazze Şeridi’nde uluslararası insani yardım kuruluşlarını yasaklama planlarının, hayat kurtaran yardımların bölgeye ulaşmasını engelleyeceğini belirtti.

Lahbib, X platformundaki hesabından yaptığı paylaşımda, Avrupa Birliği’nin (AB) tutumunun net olduğunu vurgulayarak, “Sivil toplum kuruluşlarının mevcut haliyle kayıt altına alınması yasasının uygulanması mümkün değil” dedi.

Lahbib, insani yardımların önündeki tüm engellerin kaldırılması gerektiğini vurguladı ve “Uluslararası insancıl hukuk, herhangi bir belirsizliğe yer bırakmıyor; yardımlar ihtiyaç sahiplerine ulaştırılmalı” ifadesini kullandı.

İsrail medyası, hükümetin dün yaptığı açıklamaya dayanarak, Sınır Tanımayan Doktorlar, ActionAid ve Oxfam gibi onlarca insani yardım örgütünün lisanslarının iptal edileceğini ve bunların ‘terörle bağlantılı’ olduğu gerekçesiyle kapatılabileceğini duyurmuştu.

Bazı uluslararası yardım kuruluşları, kayıtlarının iptal edilmesi riskiyle karşı karşıya bulunuyor. Eğer 31 Aralık’a kadar İsrail makamlarının belirlediği yeni kriterlere uyum sağlamazlarsa, 60 gün içinde faaliyetlerini durdurmak veya Gazze Şeridi ve Batı Şeria’daki çalışmalarına kısıtlama getirmek zorunda kalabilirler.


Süveyda’da el bombası patladı: 1 ölü, 2 yaralı

Geçen temmuz ayında Süveyda’daki çatışmalar nedeniyle yükselen duman (Arşiv – DPA)
Geçen temmuz ayında Süveyda’daki çatışmalar nedeniyle yükselen duman (Arşiv – DPA)
TT

Süveyda’da el bombası patladı: 1 ölü, 2 yaralı

Geçen temmuz ayında Süveyda’daki çatışmalar nedeniyle yükselen duman (Arşiv – DPA)
Geçen temmuz ayında Süveyda’daki çatışmalar nedeniyle yükselen duman (Arşiv – DPA)

Şarku’l Avsat Suriye devlet televizyonu El-İhbariyye'den aktardığı habere göre bugün (Çarşamba) Süveyda kentinde meydana gelen el bombası patlamasında bir kişi hayatını kaybetti, iki kişi yaralandı.


Sinvar'a yakınlığı bulunan ve serbest bırakılan bir mahkum, Gazze'deki Hamas içinde bir isyana öncülük ediyor ve bu durum bazı Hamas liderlerini öfkelendiriyor

Gazze'nin güneyindeki Refah'ta, Hamas'ın silahlı kanadı olan Kassam Tugayları üyeleri (Arşiv- Reuters)
Gazze'nin güneyindeki Refah'ta, Hamas'ın silahlı kanadı olan Kassam Tugayları üyeleri (Arşiv- Reuters)
TT

Sinvar'a yakınlığı bulunan ve serbest bırakılan bir mahkum, Gazze'deki Hamas içinde bir isyana öncülük ediyor ve bu durum bazı Hamas liderlerini öfkelendiriyor

Gazze'nin güneyindeki Refah'ta, Hamas'ın silahlı kanadı olan Kassam Tugayları üyeleri (Arşiv- Reuters)
Gazze'nin güneyindeki Refah'ta, Hamas'ın silahlı kanadı olan Kassam Tugayları üyeleri (Arşiv- Reuters)

Gazze Şeridi'ndeki Hamas hareketi, iki yıl süren İsrail savaşı sırasında liderlerinin suikastlara kurban gitmesinin ardından bir dizi liderlik değişikliği yaşıyor. Bu durum, hareketin eski lideri olan ve Ekim 2024'te Refah'ta İsrail güçleriyle çıkan çatışmalarda beklenmedik bir şekilde öldürülen Yahya Sinvar'a yakın kişilerin daha fazla öne çıkmasına neden oldu.

Şarku’l Avsat'a konuşan Hamas kaynaklarına göre, serbest bırakılan mahkum Ali el-Amudi, siyasi büro üyesi ve savaş öncesinde hareketin medya departmanından sorumlu olan serbest bırakılan mahkum Ali el-Amudi, kendisi ve Sinvar'a yakın bir dizi kişinin Gazze Şeridi'ndeki hareketi yönetmekle görevlendirilmesinin ardından, Gazze Şeridi'ndeki siyasi bürosunun başına geçti. Bu kişilerin çoğu, Şeridin güneyindeki Han Yunus'ta yaşıyor.

Hamas lideri Yahya Sinvar ve İsmail Haniye'in 2017'de Gazze'de çekilmiş fotoğrafı (Arşiv- Reuters)Hamas lideri Yahya Sinvar ve İsmail Haniye'in 2017'de Gazze'de çekilmiş fotoğrafı (Arşiv- Reuters)

2011 Gilad Şalit esir takasıyla serbest bırakılan eski bir mahkum olan el-Amudi, Gazze Şeridi yönetiminin merkez figürü haline geldi. İsrail hapishanelerinde kaldıkları süre boyunca ve serbest bırakıldıktan sonra Sinvar'a çok yakındı ve sık sık toplantılarına ve diğer etkinliklerine eşlik etti.

Bazı kaynaklar, Gazze Şeridi'nde siyasi büro için gerçek bir seçim yapılmadığını, bunun yerine sürecin atama, onaylama ve istişare yoluyla yürütüldüğünü söylüyor.

Bazı kaynaklar operasyonun “iç yönetmelikleri ihlal ederek” gerçekleştirildiğini söylerken, diğerleri amacın “iç eksiklikleri gidermek” olduğunu ve “seçilenlerin hepsinin Tevfik Ebu Naim, Salah Ebu Şarik ve diğerleri gibi Sinvar'a yakın kişiler olduğunu” açıkladı.

Kaynaklar, el-Amudi'nin şu anda Gazze'deki Hamas içinde “devrim” olarak nitelendirilebilecek bir harekete öncülük ettiğini söylüyor. Özellikle İsrail saldırılarında yaralanan ilçe idari organlarının başındaki bazı yerel liderleri görevden aldı ve yerlerine atamalar yaptı. Savaş sırasında sorumluluklarının bir kısmından vazgeçen diğer kişiler için de aynı şeyi yaptı. Suikasta uğrayan, başka nedenlerle görevden alınan veya farklı görevlere atanan eski liderlerin yerine geçecek kişileri aramaya devam ediyor.

Bazı kaynaklara göre, bu adımlar Gazze Şeridi içindeki yerel Hamas liderlerinin yanı sıra yurtdışındaki liderler arasında da öfkeye yol açtı. Şeridin dışındaki siyasi büro üyelerinden bazıları yerel liderlere, "Olanlar kabul edilemez ve iç hukuka aykırıdır; önümüzdeki günlerde hareketin liderinin seçilmesini beklemeliyiz ki, bir yıl sonra yapılacak genel seçimlere kadar bazı bölgelerin liderliğindeki boşlukların geçici olarak doldurulması konusunda bir anlaşmaya varılabilsin" şeklinde bilgi verdi.

İzzeddin el-Haddad (Fotoğraf el-Kassam tarafından yayınlandı)İzzeddin el-Haddad (Fotoğraf el-Kassam tarafından yayınlandı)

Kaynaklar, Gazze Şeridi'ndeki Hamas içinde siyasi düzeyde hüküm süren "kaosun" aksine, askeri kanadında istikrarlı bir durumun söz konusu olduğunu ve yeniden yapılanmanın sorunsuz ve sistematik bir şekilde devam ettiğini belirtiyor. İzzeddin Kassam Tugayları'nın yeni Genelkurmay Başkanı İzzeddin Haddad'ın savaş sırasında suikasta kurban giden veya öldürülenlerin yerine yeni atamalar yapmak üzere bir dizi toplantı düzenlediğini ve çeşitli kararlar aldığını ifade ediyorlar. Ayrıca, tüm taraflarla sürekli iletişim kurarak siyasi düzeydeki farklılıkların veya anlaşmazlıkların üstesinden gelmeye ve böylece her düzeyde istikrarı sağlamaya çalışıyor.

Kaynaklara göre Haddad, bazı bölgelerdeki tugay komutanları da dahil olmak üzere çeşitli liderlik pozisyonlarındaki boşlukları doldurmak için çalışırken, asıl komutanlarının suikast sonucu öldürülmesinin ardından bu tugayları yönetmek üzere atanmış diğer kişileri de görevde tutuyor.

Savaş sırasında İsrail, Gazze Şeridi'ndeki (Kuzey, Merkez, Han Yunus ve Refah) tugay komutanlarının çoğunu, İzzeddin Haddad'ın komuta ettiği Gazze Şehri Tugayı hariç, suikast sonucu öldürdü. Yerine Muhanned Receb atandı.

Savaş sırasında İsrail, Gazze Şeridi'ndeki (Kuzey, Merkez, Han Yunus ve Refah) tugay komutanlarının çoğunu suikastla öldürdü. Bunun istisnası, Muhannad Receb'ın yerine geçen İzzeddin el-Haddad'ın komutasındaki “Gazze Şehri Tugayı”ydı.

Gazze'deki Hamas savaşçıları (Arşiv-Reuters)Gazze'deki Hamas savaşçıları (Arşiv-Reuters)

Çeşitli kanatları ve kademeleriyle Hamas, İsrail'in çeşitli kaynaklarını hedef alması sonucu mali krizden muzdarip olmuş durumda. Bununla birlikte, savaş sırasında veya sonrasında, farklı oranlarda ve zamanlarda da olsa, maaş ve ödenekleri tamamen kesmedi.

Gerçekte Hamas, 7 Ekim 2023 saldırısının ardından, 1987'deki kuruluşundan bu yana eşi benzeri görülmemiş son derece karmaşık bir dönemle karşı karşıya. Hareketin gözlemcilerine göre, Gazze Şeridi'ne sınır komşusu İsrail tesislerine ve kasabalarına yönelik saldırılarla başlayan bu saldırı, İsrail'i uzun süreli bir savaşa sürükledi.

Yazar ve siyasi analist Mustafa İbrahim, hareketin “askeri yenilginin, örgütsel tükenmişliğin, siyasi karmaşanın ve geleceği ile rolü hakkındaki varoluşsal kaygının iç içe geçtiği bir aşamaya girdiği” değerlendirmesinde bulunuyor.

İbrahim, İsrail savaşının, Hamas'ın siyasi büro üyelerinin ve Gazze Şeridi'ni yıllarca yöneten idari komitelerin başkanlarının çoğunu kaybetmesinin ardından, liderlik ve karar alma yapısını vurduğunu açıkladı. Bu durum, doldurulması kolay olmayan derin bir liderlik boşluğu yarattı ve hareket içinde geleceği ve bir sonraki aşama hakkında anlaşmazlıkları ortaya çıkardı: Bu bir yönetim aşaması mı, örgütsel hayatta kalma aşaması mı yoksa sadece uzun süreli bir krizi yönetme aşaması mı olacak?

Hamas'tan birkaç kaynak Şarku’l Avsat'a şunları söyledi: "İşlerin iyi ve sorunsuz gittiğini söylemek mümkün değil. Birçok zorluk var ve yaşananlar, hiçbir şey bırakmayan ve hareketin liderlerinin çoğunun suikastına neden olan yıkıcı bir savaşın ışığında normal. Geniş bir liderliğe ve Filistin içinde ve dışında geniş bir halk tabanına sahip bir hareket için liderlik boşluğu normaldir ve bir yıl sonra kapsamlı seçimler yapılana kadar mevcut farklılıklar da normaldir."