عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

ABD, Libya'daki son durumu eleştirirken Başkanlık Konseyi çatışmadan uzak duruyor

Halife Hafter, ülkenin güneyinde ‘bir ulusal uzlaşı girişimi’ başlatıyor

LUO’nun takviyede bulunduğu 128. Tugay tarafından ülkenin güneyinde düzenlenen devriyelerden bir kare (128. Tugay)
LUO’nun takviyede bulunduğu 128. Tugay tarafından ülkenin güneyinde düzenlenen devriyelerden bir kare (128. Tugay)
TT
TT

ABD, Libya'daki son durumu eleştirirken Başkanlık Konseyi çatışmadan uzak duruyor

LUO’nun takviyede bulunduğu 128. Tugay tarafından ülkenin güneyinde düzenlenen devriyelerden bir kare (128. Tugay)
LUO’nun takviyede bulunduğu 128. Tugay tarafından ülkenin güneyinde düzenlenen devriyelerden bir kare (128. Tugay)

Muhammed el-Menfi başkanlığındaki Libya Başkanlık Konseyi, başkent Trablus'ta, geçici Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abudlhamid ed-Dibeybe ile paralel İstikrar Hükümeti Başbakanı Fethi Başağa arasında devam eden iktidar mücadelesinden uzak durma politikasını sürdürüyor. Öte yandan ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Trablus'ta son zamanlarda meydana gelen çatışmaların, ‘sürdürülemez’ olarak tanımladığı Libya’daki mevcut durumu vurguladığını belirtti.
Blinken, Trablus’taki son çatışmaların ‘tüm tarafların iyi niyetle ve seçimlerin anayasal temeli ve yapılacağı takvim üzerinde anlaşmaya varma konusunda acele etme duygusuyla hareket etmelerine ihtiyaç olduğunu gösterdiğini’ söyledi.
ABD Dışişleri Bakanı dün yaptığı açıklamada, ülkesinin Libyalıların liderliğindeki siyasi sürece arabuluculuk yapan ve uluslararası toplumu kendisiyle yakın iş birliği içinde çalışmaya çağıran Birleşmiş Milletler Libya Destek Misyonu’nun (UNSMIL) yeni başkanı Abdoulaye Bathiliy’e tam destek verdiğini söyledi. Blinken, Libya halkının, yeni bir hükümete güvenoyu verilmesi ve hesap verebilirliğin sağlanması için gerekli olan özgür ve adil seçimler yoluyla liderlerini seçme fırsatı verilmesini istediklerinin altını çizdi.
Blinken, ABD'nin Abdoulaye Bathiliy’i Libya’daki devlet kurumlarında şeffaflığı ve hesap verebilirliği sağlamaya öncelik vermesinin yanı sıra BM’nin Ateşkesi İzleme Misyonu'nun, 5+5 Ortak Askeri Komitesi’ne ülkedeki tüm yabancı güçlerin, savaşçıların ve paralı askerlerin derhal sınır dışı edilmelerini denetlemede yardımcı olacak şekilde çalışması için teşvik ettiğini söyledi.
ABD’nin Trablus Büyükelçisi ve Libya Özel Temsilcisi Richard Norland da Abdoulaye Bathiliy’in UNSMIL başkanı ve BM Genel Sekreteri'nin yeni Libya Özel Temsilcisi seçilmesiyle ilgili iyi dileklerini dile getirdi. Büyükelçi Norland, ülkesinin Bathiliy’in Libyalıların liderliğindeki siyasi sürece arabuluculuk etme çabalarına tam destek verdiğini belirtti.
Öte yandan paralel İstikrar Hükümeti Başbakanı Fethi Başağa, Büyükelçi Norland ile yaptığı telefon görüşmesinde, ‘uluslararası toplumun ekonomik ve siyasi istikrarı sağlamak için Libya'ya desteğini sürdürmesinin önemini’ ele aldı. Başağa Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, “Cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinin bir an önce yapılması için BM Libya Destek Misyonu’nu (UNSMIL) desteklemenin ve bir yol haritası çizmenin önemini vurguladık” ifadelerini kullandı.
Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell de AB’nin BM’nin uzun süreli krize, Libyalıların liderliğinde ve tüm Libyalıların çıkarına olacak şekilde siyasi bir çözüm bulma çabalarına tam destek vermeye devam edeceği taahhüdünde bulundu.
Diğer taraftan UBH Dışişleri Bakanı Necla el-Menguş, bu ay Almanya’da Libya krizindeki gelişmelerin ele alınacağı uluslararası bir toplantı düzenleneceğini duyurdu. Bakan Menguş, İtalya'nın Trablus Büyükelçisi Giuseppe Puccini ile geçtiğimiz Pazar günü başkent Trablus’ta yaptığı görüşme sırasında hükümetin seçimlere hazırlık için yaptığı çalışmaları baltalayacak her türlü girişim ve eylemin reddedildiğini vurgulayarak, siyasi sürecin üzerinde uzlaşılan anayasal bir temel çerçevesinde parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimlerine ulaşılmasının hızlandırılması gerektiğinin altını çizdi.
İtalyan Büyükelçi Puccini ise ülkesinin, Libya’da üzerinde uzlaşılan anayasal bir temel ve Libyalı tüm siyasi partilerle varılan bir anlaşma çerçevesinde parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapılması için güvenliğin ve istikrarın korunmasını istediğini ifade etti. Büyükelçi,  Libya'nın istikrarının Akdeniz bölgesinin istikrarı için önemli olduğunu vurguladı.
Öte yandan Başkanlık Konseyi Sözcüsü Necva Vehibe, Başkanlık Konseyi’nin Libya’daki siyasi ve idari krizin bir parçası olmadığını ve bu yüzden de Dibeybe ve Başağa arasında kısa bir süre önce Türkiye'de yapılan müzakerelere taraf olmadığını söyledi. Vehibe, Başkanlık Konseyi’nden bazı isimlerin söz konusu müzakerelere katıldığına dair iddiaları da reddetti.
Başkanlık Konseyi Sözcüsü, Pazar günü bir televizyon kanalına yaptığı açıklamada, “Trablus'ta bazı güvenlik ihlalleri yaşandı. Bunun sorumlularından hesap sorulacak” dedi. Vehibe, Başkanlık Konseyi'nin ‘Başkomutanlık’ sıfatıyla, Libya'nın tüm şehirlerini savunmak için, UBH’ye bağlı güçlerin Genelkurmay Başkanı Muhammed el-Haddad'ın liderliğinde ihtiyati bir tedbir olarak bir ‘Güvenlik ve Savunma Konseyi’ oluşturduğunu açıkladı.
Diğer yandan Libya Yüksek Seçim Komisyonu, geçtiğimiz yılın sonlarında yapılması planlanan seçim sürecinin yeniden başlamasının mücbir sebep unsurlarıyla mücadeleye yardımcı olmayan bir atmosfer oluşturduğu açıklamasında bulundu. Komisyondan dün yapılan açıklamada, “Yürütme yetkisini etkileyen bölünmenin yanı sıra seçimlerin yapılmasını onaylayacak siyasi taraflar arasındaki uçurum genişledi. Ortaya çıkan güvenlik gerilimleri, çoğu seçim bölgesinde güvenlik durumunu olumsuz etkiledi” denildi.
Seçim sürecini yeniden başlatma kararının, ancak Libyalıların iradesini ve güvenilir sonuçların elde edileceği, ülkenin içinde bulunduğu krizinden çıkmasına katkıda bulunacak özgür ve adil bir seçim süreci arzuladıklarını gösteren egemen bir karar olacağına işaret eden Komisyon, mücbir sebepleri ortadan kaldırmak için Temsilciler Meclisi (TM) ile birlikte çalışma sözü verdi.
Yüksek Seçim Komisyonu, seçim sürecinin uygulanmasını askıya alan yürürlükteki yargı kararlarıyla başa çıkmak için yasal bir formül bulunması ihtiyacının yanı sıra seçim itirazlarını ve anlaşmazlıklarını değerlendirme mekanizmasıyla ilgili olarak nihai gözlemlerini adli makamla koordinasyon halinde sunacağını belirtti.  Komisyon açıklamasında, ilgili seçim yasalarının uygulanması sırasında ortaya çıkan birçok teknik ve zaman engelinin önlenmesine etkin bir şekilde katkıda bulunacak seçim sürecinin teknik yönlerinin ve mekanizmalarının geliştirilmesi yönünde çeşitli adımlar attığını belirtti. Açıklamada, Yüksek Seçim Komisyonu’nun, uzlaşının hakim olduğu siyasi bir atmosfer mevcut olur olmaz ve güvenlik durumu sağlanır sağlanmaz seçim sürecini yeniden başlatmaya, mücbir sebep halinin sona erdirilmesinde taraflarla doğrudan temas kurmaya ve uygulamaya devam etmeye tamamen hazır olduğu vurgulandı.
Bu arada başkent Trablus’taki Libya Yüksek Mahkemesi Anayasa Dairesi, 10. ve 11. anayasa değişiklikleri ve 2018 tarihli 6 sayılı kanun taslağıyla ilgili referanduma ilişkin itirazın değerlendirilmesini ertelediğini duyurdu. Yüksek Mahkeme Başkanı Muhammed el-Hafi, temyizin, önümüzdeki Ekim ayına kadar ertelenme kararı aldığını açıkladı.
Şarku'l Avsat'ın edindiği bilgiye göre Yüksek Seçim Komisyonu ve Yüksek Mahkeme’nin açıklamalarından sadece birkaç saat sonra TM, Yüksek Mahkeme Başkanı Hafi’nin adaylığını görüşmek ve Libya Devlet Yüksek Konseyi (DYK) Başkanı Halid el-Mişri'nin mesajına yanıt vermek üzere Bingazi şehrinde bir oturum düzenledi.
Bir başka gelişmede Güvenlik Operasyonları Genel Müdürlüğü’ne bağlı Kolluk Kuvvetleri İdaresi, başkent Trablus'ta, diğer güvenlik birimleriyle birlikte, güvenliği sağlamak, durumu kontrol etmek ve resmi ve özel mülkleri korumak için güvenlik devriyeleri gerçekleştirildiğini duyurdu. Kolluk Kuvvetleri İdaresi, duyurusuyla ilgili olarak Ayn Zara’da düzenlenen devriyelerden görüntüler yayınladı.
Öte yandan Libya basını tarafından yayınlanan sızdırılmış bir listeye göre, başkent Trablus'ta son zamanlarda meydana gelen silahlı çatışmalarda çoğu sivil olmak üzere ölenlerin sayısı 44'e yükseldi. UBH Sağlık Bakanlığı tarafından açıklanan resmi rakamlarda ise çatışmalarda 32 kişinin hayatını kaybettiği ve 159 kişinin yaralandığı belirtilmişti.
Diğer taraftan Libya Ulusal Ordusu (LUO) Başkomutanı Mareşal Halife Hafter, kısa bir süre önce ziyaret ettiği, ülkenin güneyinde yer alan Kufra şehrinin ileri gelenlerinin ve halkının toplumsal barışın ve istikrarın sağlanması, gelişme, kalkınma ve yeniden yapılanma yönüne ilerleme kaydedilmesi için ulusal uzlaşıya varılması taleplerini yerine getirmek üzere özel bir komite kurulması talimatını verdi.
LUO Ahlaki Rehberlik Dairesi Başkanı Tuğgeneral Halid el-Mahcub, Hafter'in Ofis Müdürü Korgeneral Hayri et-Temimi’den alıntı yaparak, Hafter'in 2014 yılında ülkedeki terörist ve radikal gruplara karşı başlattığı ‘Onur Operasyonu’nun sekizinci yıl dönümü kutlamalarına katılmak üzere ziyaret ettiği Kufra’da Kufralılardan gördüğü konukseverlik için minnettarlığını ve takdirini ifade ettiğini söyledi.
Bir diğer gelişmede, LUO tarafından takviyelerde bulunulan 128. Tugay Komutanı Tuğgeneral Hasan ez-Zademe, ülkenin güneyindeki tüm askeri birimleri ziyaret etmek üzere Cufra askeri bölgesinden Sabha şehrine doğru ilerleyen askeri devriyenin yürütüldüğünü duyurdu. Tuğgeneral Zademe, devriyenin rotasının, sınır şeridi boyunca hayati öneme sahip yerlerde ve bölgelerde askeri devriyelerin ve güvenlik kontrol noktalarının çalışmalarını yerinde görmek amacıyla Libya çölünün derinliklerine kadar uzandığını da sözlerine ekledi.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Gazze Şeridi'nin yeniden inşası için ABD tarafından sunulan Güneşin Doğuşu Projesi, kapsamlı Arap planını geciktirecek mi?

Gazze Şeridi'nin güneyindeki yıkılmış binaların enkazı arasında yürüyen Filistinli bir adam (AFP)
Gazze Şeridi'nin güneyindeki yıkılmış binaların enkazı arasında yürüyen Filistinli bir adam (AFP)
  • Kahire: Muhammed Mahmud
TT
  • Kahire: Muhammed Mahmud
TT

Gazze Şeridi'nin yeniden inşası için ABD tarafından sunulan Güneşin Doğuşu Projesi, kapsamlı Arap planını geciktirecek mi?

Gazze Şeridi'nin güneyindeki yıkılmış binaların enkazı arasında yürüyen Filistinli bir adam (AFP)
Gazze Şeridi'nin güneyindeki yıkılmış binaların enkazı arasında yürüyen Filistinli bir adam (AFP)

ABD kaynaklı sızıntılar, Gazze Şeridi’nin bir bölümünün yeniden inşasına yönelik Güneşin Doğuşu Projesi adlı bir planın hazırlandığına işaret etti. Planın, ABD Başkanı Donald Trump’ın damadı Jared Kushner’ın liderliğindeki bir ekip ile ABD’nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff tarafından hazırlandığı belirtiliyor. Bu gelişme, Gazze’de ateşkes anlaşmasının şu aşamada tıkanan ikinci safhasının en önemli unsurlarından biri olan ‘kapsamlı Arap planının’ hayata geçirilmesinde yaşanan aksaklıklar sürerken gündeme geldi.

Söz konusu ABD planı, Mısır’ın Washington ile ortaklaşa Gazze Şeridi’nin tamamının yeniden inşasının finansmanı için bir konferans düzenlemeyi değerlendirdiği bir dönemde ortaya çıktı. Kasım ayı sonunda ertelenen bu girişime ilişkin olarak Şarku’l Avsat’a konuşan uzmanlar, bunun ‘Mısır ve Arap dünyasının reddine rağmen Filistinlilerin yeniden yerinden edilmesine yönelik planların geri dönüşü’ anlamına geldiğini savunuyor. Uzmanlara göre bu durum üç olası senaryoyu gündeme getiriyor: ABD’nin kısmi planının Filistin’in Refah bölgesinde uygulanması ve Arap planının ertelenmesi; iki planın yerinden etme olmaksızın birleştirilmesi; ya da ateşkes anlaşmasının tamamlanamaması nedeniyle her iki planın da askıya alınması.

ABD’de yayımlanan Wall Street Journal gazetesi cuma günü yayımladığı haberinde, Kushner ve Witkoff tarafından hazırlanan ve Güneşin Doğuşu Projesi olarak adlandırılan planın, yabancı hükümetler ve yatırımcıların iş birliğiyle Gazze’nin enkazını gelecekte bir sahil destinasyonuna dönüştürmeyi hedeflediğini yazdı. Planda, Gazze halkının ‘çadırlardan lüks dairelere’ ve ‘yoksulluktan refaha’ taşınmasından söz edilirken, yeniden inşa süresince yerinden edilmiş yaklaşık iki milyon Filistinlinin nerede yaşayacağına dair net bir bilgi yer almadı.

Taslak metne göre projenin toplam maliyetinin on yıl içinde 112,1 milyar dolara ulaşması öngörülüyor. ABD’nin bu süre zarfında ‘önerilen tüm çalışma alanları’ için hibe ve borç garantileri sağlamayı taahhüt edeceği ifade ediliyor. Ancak gazeteye göre, yeniden inşa sürecinin Hamas’ın silahsızlandırılması ve tüm tünellerin imha edilmesi şartına bağlanması, projenin önündeki en büyük zorluklardan biri olarak öne çıkıyor.

Yeniden imarın dört aşamada gerçekleştirilmesi planlanıyor. Çalışmaların güneyde Refah ve Han Yunus’tan başlaması, ardından orta kesimdeki mülteci kamplarına ve son olarak Gazze kentine doğru ilerlemesi öngörülüyor. ‘Yeni Refah’ başlığını taşıyan bölümlerden birinde, bu bölgenin Gazze’de ‘yönetim merkezi’ haline getirilmesi ve 500 binden fazla kişiye ev sahipliği yapması tasarlanıyor. Söz konusu şehirde 100 binden fazla konut, 200’ü aşkın okul, 75’ten fazla sağlık tesisi ile 180 cami ve kültür merkezinin yer alması planlanıyor.

Bu sızıntılar, Yediot Aharonot gazetesinin internet sitesinin yaklaşık sekiz gün önce bir İsrailli yetkiliye dayandırdığı açıklamaların ardından geldi. Haberde, Tel Aviv’in ABD’nin talebi üzerine Gazze Şeridi’ndeki enkazın kaldırılmasının maliyetini üstlenmeyi ve bu büyük mühendislik operasyonunun sorumluluğunu almayı prensipte kabul ettiği, yeniden imar amacıyla da Gazze’nin güneyindeki Refah’ta bir bölgenin tahliyesine başlanacağı aktarılmıştı.

fr
Han Yunus'taki bir yardım kuruluşunun aşevinin önünde yemek almak için kabıyla birlikte bekleyen yerinden edilmiş bir Filistinli çocuk (AFP)

21 Ekim’de İsrail’de düzenlenen bir basın toplantısında konuşan Jared Kushner, İsrail ordusunun kontrolü altındaki bölgelerde Gazze’nin yeniden inşasının ‘titizlikle planlandığını’ söyledi. Kushner, “İsrail ordusunun kontrolündeki alanlarda, güvenliğin sağlanması hâlinde inşaata başlanması için şu anda değerlendirmeler yapılıyor. Bu bölgeler, Filistinlilere gidecekleri, çalışacakları ve yaşayacakları bir yer sunmak amacıyla ‘Yeni Gazze’ olarak tasarlanıyor” dedi. Kushner, Hamas’ın kontrolü altındaki bölgelere ise yeniden imar için herhangi bir fon ayrılmayacağını vurguladı.

Mısır Dış İlişkiler Konseyi üyesi ve eski Dışişleri Bakan Yardımcısı Reha Ahmed Hasan, Trump’ın barış planının en başından itibaren ABD ve İsrail’e daha geniş bir hareket alanı tanıdığını belirterek, Washington’ın gündeme getirdiği yeniden imar planının ‘Filistinlilerin bir kez daha yerinden edilmesi hedefini gerçekleştirmeye yönelik bir girişim’ olduğunu savundu.

Filistinli siyasi analist Abdulmehdi Mutava, Güneşin Doğuşu Projesi’nin, ABD’nin Gazze nüfusunun kısmen yerinden edilmesi fikrinden vazgeçmediğini gösterdiğini ifade ederek, planın İsrail’in güvenliğini önceleyen ve gayrimenkul yatırımlarına dayanan bir yaklaşım içerdiğini dile getirdi.

Wall Street Journal’a göre, Güneşin Doğuşu Projesi’ni inceleyen bazı ABD’li yetkililer, planın uygulanabilirliği konusunda ciddi şüpheler taşıyor. Yetkililer, Hamas’ın silahsızlanmayı kabul etmesinin zor olduğunu, bunun gerçekleşmesi hâlinde bile ABD’nin, savaş sonrası bir bölgenin yüksek teknolojiye sahip kentsel bir alana dönüştürülmesinin maliyetini üstlenecek zengin ülkeleri ikna edip edemeyeceğinin belirsiz olduğunu kaydediyor.

Bu şüphelere paralel olarak ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, cuma günü yaptığı açıklamada, “İki ya da üç yıl içinde yeni bir savaş çıkacağına inanılıyorsa, kimseyi Gazze’ye yatırım yapmaya ikna edemezsiniz” dedi. Rubio, uzun vadeli yeniden imar ve insani destek için bağışçıların bulunacağına dair güçlü bir güven taşıdıklarını da sözlerine ekledi.

Reha Ahmed Hasan ise Rubio’nun, Hamas’ın silahsızlandırılması konusunda İsrail’in söylemini tekrar ettiğini belirterek, ‘istikrar güçlerinin konuşlandırılması ve Hamas’ın silahsızlandırılması gibi yükümlülüklerin yerine getirilmemesi nedeniyle ateşkes anlaşmasının ikinci aşamasına geçmenin zor olduğunu’ ifade etti.

ABD kaynaklı bu sızıntılar, Mısır Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati’nin, yaklaşık 17 gün önce Berlin’de Alman mevkidaşı Johann Wadephul ile düzenlediği basın toplantısında yaptığı açıklamaların ardından geldi. Abdulati, “Yeniden imar konferansı için ABD ile ortak bir başkanlık oluşturulması konusunda istişarelerde bulunuyoruz ve ortaklarla iş birliği içinde bu konferansın en kısa sürede yapılması için uygun bir tarih üzerinde uzlaşmayı umuyoruz” demişti.

dfgt
Han Yunus'taki bir yardım kuruluşunun aşevinden sıcak yemek almak için toplanan yerlerinden edilmiş Filistinliler (AFP)

Bunun ardından Katar Başbakanı ve Dışişleri Bakanı Şeyh Muhammed bin Abdurrahman Al Sani, kısa süre önce Doha Forumu’nda düzenlenen bir oturumda, “Filistin halkını desteklemeyi sürdüreceğiz, ancak başkalarının yıktığını yeniden inşa etmeyi finanse etmeyeceğiz” dedi. Şarku’l Avsat’a konuşan uzmanlar, söz konusu Katar açıklamalarını, ‘Washington’a İsrail’i çekilmeye zorlaması ve yeniden imar sürecini başlatması yönünde bir baskı’ olarak değerlendirdi.

Kahire’nin kasım ayı sonunda düzenlemesi planlanan Gazze Şeridi’nin yeniden imarına ilişkin konferans ise gerekçe açıklanmaksızın ertelenmişti. Mısır Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Temim Hallaf, geçtiğimiz ayın sonunda Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, konferansın ertelenme nedenine ilişkin bir soruya yanıt olarak, Kahire’nin ‘Gazze Şeridi’nde erken toparlanma ve yeniden imar konferansının başarılı olması için bölgesel ve uluslararası ortaklarla uygun ortamı hazırlamak üzere çalıştığını’ ifade etmişti.

Reha Ahmed Hasan, ABD tarafından gündeme getirilen planların ‘kapsamlı Arap yeniden imar planı’ çerçevesindeki süreci geciktirebileceği görüşünü dile getirerek, yeniden imar konferansının aksamasını birinci aşamanın tamamlanmaması ve İsrail’in çekilmemesiyle ilişkilendirdi. Yeni yeniden imar planına ilişkin olası senaryoları değerlendiren Hasan, Filistinlilerin yerinden edilmemesi şartıyla Arap ve ABD planlarının birleştirilebileceğini söyledi.

Abdulmehdi Mutava ise yeniden imarın geleceğine dair üç ihtimal üzerinde durdu. Mutava’ya göre, ABD planının tek başına hayata geçirilmesi ve kapsamlı Arap planının ertelenmesi, ya da birinci aşamanın tamamlanmaması nedeniyle sürecin tıkanıklığının sürmesi ve her iki planın da uygulamaya geçememesi olasılıklar arasında yer alıyor.

ARAP DÜNYASI

İsrail’in Gazze ve Batı Şeria’da düzenlediği saldırılarda 5 Filistinli hayatını kaybetti

Filistin sivil savunma ekipleri, Gazze Şeridi’ne yönelik İsrail saldırılarında hayatını kaybedenlerin cenazelerini aramak için Han Yunus’taki bir evin enkazını kaldırıyor (EPA)
Filistin sivil savunma ekipleri, Gazze Şeridi’ne yönelik İsrail saldırılarında hayatını kaybedenlerin cenazelerini aramak için Han Yunus’taki bir evin enkazını kaldırıyor (EPA)
TT
TT

İsrail’in Gazze ve Batı Şeria’da düzenlediği saldırılarda 5 Filistinli hayatını kaybetti

Filistin sivil savunma ekipleri, Gazze Şeridi’ne yönelik İsrail saldırılarında hayatını kaybedenlerin cenazelerini aramak için Han Yunus’taki bir evin enkazını kaldırıyor (EPA)
Filistin sivil savunma ekipleri, Gazze Şeridi’ne yönelik İsrail saldırılarında hayatını kaybedenlerin cenazelerini aramak için Han Yunus’taki bir evin enkazını kaldırıyor (EPA)

Gazze Şeridi’nin doğusundaki Şucaiyye Mahallesi’nde İsrail ordusunun bugün (pazar) sabah saatlerinde düzenlediği hava saldırısında üç Filistinli yaşamını yitirdi. Batı Şeria’da ise iki Filistinli, İsrail askerlerinin açtığı ateş sonucu öldürüldü.

Filistin resmi ajansı WAFA’nın sağlık kaynaklarına dayandırdığı habere göre Şucaiyye’de İsrail insansız hava aracının sivillerin bulunduğu bir topluluğu hedef alması sonucu bir kişi hayatını kaybetti.

Aynı kaynaklar, İsrail savaş uçaklarının Mansura Caddesi üzerindeki Şeva akaryakıt istasyonu yakınında iki sivili öldürdüğünü bildirdi.

Bu ölümlerle birlikte, 11 Ekim’de yürürlüğe giren ateşkes anlaşmasından bu yana can kaybı 404’e, yaralı sayısı ise 1108’e yükseldi.

Öte yandan İsrail ordusu, Batı Şeria’nın kuzeyinde yürütülen operasyonlarda iki Filistinliyi öldürdüğünü duyurdu.

Kuzeydeki Kabatiya bölgesinde bir Filistinli gencin askerlere taş attığını belirten ordu, askerlerin ateş açtığını ve gencin öldüğünü açıkladı. Ramallah’taki Filistin Sağlık Bakanlığı, hayatını kaybeden kişinin 16 yaşında olduğunu belirtti.

Diğer yandan Silat el-Harithiya bölgesinde bir Filistinlinin askerlere el yapımı patlayıcı attığı gerekçesiyle öldürüldüğü bildirildi. Filistin Sağlık Bakanlığı, 22 yaşındaki gencin göğsünden vurularak öldüğünü açıkladı.

Gazze Savaşı’nın Ekim 2023’te başlamasının ardından Batı Şeria’daki gerilim belirgin şekilde yükseldi. İsrail ordusu bu süreçte, bölgede faaliyet gösteren silahlı gruplara karşı operasyonlarını yoğunlaştırdı.

Filistin Sağlık Bakanlığı verilerine göre, son iki yılda Batı Şeria’da 1030 Filistinli öldürüldü; bunların 235’i yalnızca bu yıl içinde gerçekleşti.

ARAP DÜNYASI

Iraklı gruplar, silahların devletin elinde sınırlandırılması çağrısına katıldı

Bağdat'taki Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) unsurları tarafından düzenlenen bir tören (DPA)
Bağdat'taki Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) unsurları tarafından düzenlenen bir tören (DPA)
TT
TT

Iraklı gruplar, silahların devletin elinde sınırlandırılması çağrısına katıldı

Bağdat'taki Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) unsurları tarafından düzenlenen bir tören (DPA)
Bağdat'taki Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) unsurları tarafından düzenlenen bir tören (DPA)

Iraklı milis gruplarının liderleri son günlerde silahların devletin elinde sınırlandırılması çağrısı yapmaya başladı. Bu gelişme, yerel düzeyde sürpriz, soru işaretleri ve eleştirileri beraberinde getirdi. Zira söz konusu isimler, kısa süre öncesine kadar direniş eksenine mensup oldukları gerekçesiyle silahlarını açıkça sergiliyor, devlete meydan okuyor; ABD karşıtlığını vurgulayarak Amerikan güçlerinin Irak’tan çekilmesini talep ediyordu.

Yerel analizlerde bu olgu, Irak’taki Amerikan baskıları, olası bölgesel dönüşümler ve bu grupların yeni parlamentoda sandalye kazanmalarının ardından siyasi alana yönelme arayışlarıyla ilişkilendiriliyor.

Diğer yandan Ulusal Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim’in çağrısına ek olarak, son iki gün içinde ABD’nin yaptırım ve terör listesinde yer alan, fraksiyonlarla bağlantılı üç tanınmış isimden de silahların devletin elinde sınırlandırılması yönünde çağrılar geldi.

Üç grup

Bu isimlerin başında, yaklaşık 27 sandalyeyle parlamentoda güçlü bir varlık elde eden Asaib Ehli’l Hak Hareketi Genel Sekreteri Kays el-Hazali geliyor. Hazali cuma günü yaptığı açıklamada, “Silahların devletin elinde sınırlandırılmasına inanıyoruz ve bunu gerçekçi adımlarla hayata geçirmek için çalışacağız” dedi. Aynı yönde açıklamalar, Ensarullah el-Evfiya Hareketi Genel Sekreteri Haydar el-Garavi ile İmam Ali Tugayları lideri Şibl ez-Zeydi’den de geldi.

Üç grubun liderlerini ortak paydada buluşturan unsurlar, Şii Koordinasyon Çerçevesi güçleri çatısı altında yer almaları ve ABD’nin terör listesinde bulunmaları olarak öne çıkıyor. Bu durum, söz konusu isimlerin, silahlı gruplara mensup unsurların yeni kurulacak hükümette yer almasına karşı çıkan Washington’a yönelik siyasi manevra arayışında oldukları yorumlarını güçlendiriyor.

Irak’ta en yüksek yargı organının başkanı dün yaptığı açıklamada, silahların devletin elinde sınırlandırılması konusunda silahlı grupların liderlerinin iş birliğine onay verdiğini duyurdu.

Yüksek Yargı Konseyi Başkanı Faik Zeydan, yayımladığı açıklamada, ‘hukukun üstünlüğünün sağlanması, silahların devletin elinde sınırlandırılması ve askeri çalışmaya duyulan ulusal ihtiyacın ortadan kalkmasının ardından siyasi faaliyete geçilmesi’ yönündeki tavsiyesine olumlu yanıt verdikleri için ‘kardeş fraksiyon liderlerine’ teşekkür etti.

Washington'ın ciddiyeti

İslamcı gruplar üzerine çalışan araştırmacı Nizar Haydar, fraksiyon liderlerinin silahların devletin elinde sınırlandırılmasına yönelik çağrılarının, ‘Şii güçler ve tüm fraksiyonların, fraksiyonları içeren yeni bir hükümetle anlaşmayı reddeden Amerikan tutumunun ciddiyetini hissetmeye başlamasından’ kaynaklandığına inanıyor.

Haydar, Şarku’l Avsat’a yaptığı değerlendirmede, “Fraksiyonlar, ABD’nin Irak Özel Temsilcisi Mark Savaya’nın Bağdat’a gelmesinden önce Washington’a iyi niyetlerini kanıtlamak için şu sıralar zamanla yarışıyor” ifadesini kullandı.

Haydar, silahlı fraksiyonları iki gruba ayırıyor. İlk grup, siyasi ve seçim sürecine çeşitli aşamalarda dahil olan, son olarak da son parlamento seçimlerine katılan ve geçmiş hükümetlerde bir ya da daha fazla bakanla temsil edilen fraksiyonlardan oluşuyor. Bu gruplar, devlet otoritesi dışında silahlı bir güç olmaktan çıkarak, güvenlik başta olmak üzere devlet kurumlarının bir parçası haline gelmeyi hedefliyor.

Haydar’a göre bu ilk grup, ‘uluslararası ve bölgesel toplum nezdinde, özellikle de ABD’de kabul görmek amacıyla bugün silahların devlet elinde sınırlandırılmasını savunan kesim’ olarak öne çıkıyor.

İkinci grup ise son parlamento seçimlerine katılmış olmalarına rağmen kendilerini hâlâ siyasi sürecin içinde görmeyen, ‘direniş’ söylemini kullanmaya devam eden ve devlete tam entegrasyonunu ilan etmeden önce mümkün olan en büyük siyasi, mali ve güvenlik kazanımlarını elde etmeye çalışan fraksiyonlardan oluşuyor.

Aşamalı taktik

Siyasi Düşünce Merkezi Başkanı İhsan eş-Şemmeri de ABD’nin fraksiyonlar üzerindeki baskısının önem ve etkisi konusunda aynı görüşü paylaşıyor ve bu baskının, söz konusu grupları devlet çerçevesi dışında silah taşımaktan vazgeçtiklerini açıklamaya zorladığını belirtiyor.

Şemmeri, Şarku’l Avsat’a yaptığı değerlendirmede, “Silahsızlanma çağrıları; ABD’nin silahların dağıtılması ve devlet ile silahlı kuvvetler başkomutanının denetimi altında toplanması yönündeki şartlarıyla ve Savaya’nın Irak’a gelişinin yaklaşmasıyla eşzamanlı olması bakımından ele alınmalı” dedi.

Bu çağrıların aynı zamanda yeni hükümetin kurulmasına yönelik müzakerelerin zamanlamasıyla da bağlantılı olduğunu ifade eden Şemmeri, “Bu gruplar, ABD’nin bu yöndeki itirazlarının boyutunu bilerek yeni hükümete dahil olmayı hedefliyor” değerlendirmesinde bulundu.

defrt
Ketaib Hizbullah üyeleri, Eylül 2024'te Bağdat'ta düzenlenen bir geçit töreninde (Reuters)

Şemmeri, söz konusu çıkışların, ‘ABD’nin bu tür çağrılara vereceği tepkiyi ölçmeyi amaçlayan geçici ve taktiksel bir bağlamda’ gündeme gelmiş olabileceğini, aynı zamanda bu fraksiyonların Washington ile doğrudan müzakerelere girmesi için bir kapı aralayabileceğini de dile getirdi.

Iraklı fraksiyonların çağrılarının, Hizbullah’ın söyleminden bağımsız ele alınamayacağını vurgulayan Şemmeri, bu tutumun Hizbullah’ın silahsızlanmaya ilişkin şartlarıyla örtüştüğünü belirterek, “Amaç, silahsızlanma sürecinin ABD ve dış baskıların sonucu değil, yerel ve iç düzenlemelerin bir parçası gibi görünmesini sağlamak” dedi.