Guterres, Rus güçlerini Zaporijya Nükleer Santrali’nden çekilmeye çağırdı

Zaporijya Nükleer Santrali’nde bir Rus askeri ve UAEA uzmanları (EPA)
Zaporijya Nükleer Santrali’nde bir Rus askeri ve UAEA uzmanları (EPA)
TT

Guterres, Rus güçlerini Zaporijya Nükleer Santrali’nden çekilmeye çağırdı

Zaporijya Nükleer Santrali’nde bir Rus askeri ve UAEA uzmanları (EPA)
Zaporijya Nükleer Santrali’nde bir Rus askeri ve UAEA uzmanları (EPA)

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, Rus güçlerinin Zaporijya Nükleer Santrali’nden çekilmesini talep ederek, Avrupa çapında geniş ölçekli alanları etkileyebilecek bir felaketten kaçınmak için santralin çevresini askerden arındırılmış bölge haline getirme çağrısında bulundu.
BM Güvenlik Konseyi (BMGK), Rusya’nın talebi üzerine ‘uluslararası barış ve güvenliğe yönelik tehditler’ konulu bir açık oturum düzenledi.
Guterres, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (UAEA) cesur çabalarına övgüde bulunarak, Zaporijya Nükleer Santrali’ni ziyaret eden 14 kişilik UAEA ekibine teşekkür etti.
Avrupa’nın en büyük nükleer santrali ve çevresindeki durumla ilgili devam eden ciddi endişesini dile getiren Guterres, Zaporijya veya Ukrayna’daki herhangi bir nükleer tesise verilen bir hasarın geniş kapsamlı bir felakete yol açabileceği konusunda bir kez daha uyardı.  
Guterres, “Böyle bir senaryodan kaçınmak için tüm adımlar atılmalıdır. Sağduyu ve işbirliği, ileriye giden yolu yönlendirmelidir. Nükleer santralin fiziki bütünlüğü, emniyeti veya güvenliğini tehlikeye atabilecek herhangi bir hareket kabul edilemez” dedi.
Genel Sekreter, tesisi tamamen sivil altyapı olarak yeniden kurma çabalarının hayati önem taşıdığını vurgulayarak konuşmasını şöyle sürdürdü:
“İlk adım olarak, Rus ve Ukrayna kuvvetleri santral sahasına veya tesis sahasından herhangi bir askeri faaliyette bulunmama taahhüdünde bulunmalıdır. Zaporijya Nükleer Santrali ve çevresi, askeri operasyonlar için bir hedef veya platform olmamalıdır. İkinci adım, askerden arındırılmış bir çevre üzerinde bir anlaşmanın güvence altına alınmasını gerektirecektir. Özellikle bu, Rus kuvvetlerinin tüm askeri personel ve teçhizatı buradan çekme ve Ukrayna kuvvetlerinin oraya girmeme taahhüdünü içerecektir. Tesisteki operatörler sorumluluklarını yerine getirebilmeli ve iletişim sürdürülmelidir.”
Guterres, geçtiğimiz ay düzenlenen Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması’nı Gözden Geçirme Konferansı’nda nükleer santralin Ukrayna’daki savaşın kurbanı olmasından duyduğu üzüntüyü ifade etmişti.
Konferansın nihai bildirgesinde, Ukrayna dahil silahlı çatışma bölgelerindeki nükleer santrallerin emniyeti ve güvenliği konusunu ele almaya çalıştığını ifade etmişti.
Bu oturum, Şubat sonunda Rus işgalinin başlamasından önce Ukrayna’da elektriğin yaklaşık yüzde 30’unu sağlayan Zaporijya Nükleer Santrali’ne ilişkin BMGK’nın üçüncü toplantısı oldu.
Rusya, Mart ayından bu yana nükleer santrali kontrol ediyor, ancak Ukraynalı teknisyenler hala tesiste çalışıyor.

Grossi’den uyarı
UAEA Başkanı Rafael Grossi ise, oturumda ekibinin 1 Eylül tarihinde nükleer santrale yaptığı ziyareti takiben hazırlanan raporun bulgularını yineledi.
Nükleer santralin fiziksel bütünlüğünün birkaç kez ihlal edildiğini bildiren Grossi, buradaki hasarın çoğunun Ağustos ayındaki saldırı sırasında meydana geldiğini ifade etti.
Grossi, Zaporijya Nükleer Santrali için en büyük tehlikenin, radyoaktif sızıntıya yol açabilecek ekipmana gelen fiziksel hasar olduğu konusunda uyardı ve “Reaktör çekirdeğini soğutmak için dış enerjideki bozulmalar, çöküşüne yol açabilir” dedi.
UAEA, dün Ukrayna’daki birçok nükleer tesiste nükleer güvenlik durumu hakkında, ziyaretin sonuçlarına genel bir bakış içeren bir rapor yayınladı.
Reaktör çevresinde devam eden saldırıların henüz nükleer bir acil duruma neden olmadığı belirtilen raporda, söz konusu saldırıların nükleer güvenliğe yönelik devam eden bir tehdit olmaya devam ettiği vurgulandı.
Söz konusu raporda, “UAEA, tesise ve ilgili tesislere daha fazla zarar gelmemesi için santral ve çevresinde bombardımanın derhal durdurulmasını tavsiye ediyor. Bu, ilgili tüm tarafların bir nükleer güvenlik ve güvenlik koruma bölgesi oluşturulması konusunda anlaşmasını gerektiriyor” ifadeleri kullanıldı.

Rusya nükleer güvenlikle rulet oynuyor
BMGK oturumunda söz alan İngiltere’nin BM Daimi Temsilcisi Barbara Woodward ise, reaktörün yakınında olup bitenleri son derece endişe verici olarak nitelendirdi.
Woodward, “Rus askeri teçhizatının nükleer reaktörlere 60 metre kadar yakın olduğunu anlıyoruz. Rusya, bir nükleer santrali işgal etmeyi seçerek ve Zaporijya’yı çapraz ateşe vererek, nükleer güvenlikle rulet oynuyor” dedi.



Çin’in kömür merkezi yeşil bir gelecek istiyor

Şansi, Çin'de hava kirliliğinin en yoğun olduğu bölgelerden (AFP)
Şansi, Çin'de hava kirliliğinin en yoğun olduğu bölgelerden (AFP)
TT

Çin’in kömür merkezi yeşil bir gelecek istiyor

Şansi, Çin'de hava kirliliğinin en yoğun olduğu bölgelerden (AFP)
Şansi, Çin'de hava kirliliğinin en yoğun olduğu bölgelerden (AFP)

Hindistan'dann daha fazla kömür üretilen Çin'in Şansi bölgesi, yeşil bir gelecek istiyor.

Guardian’ın haberinde, “Çin’in kömür merkezi” diye nitelenen bölgenin geçen yıl toplamda çıkarılan 1,27 milyar ton kömürle Hindistan’ı geride bıraktığı belirtiliyor.

Çin’in elektrik ihtiyacını karşılamada önemli rol oynayan Şansi, ülkedeki karbon salımının da merkezi konumunda.

Pekin yönetimi 2060’a kadar net sıfır karbon hedefine ulaşmayı amaçlıyor. Bu kapsamda Şansi’de kömür sektöründeki yaklaşık 1,7 milyon işin 2030’a kadar yok olması bekleniyor. Bu durumun da bölge açısından “ekonomik bir saatli bomba” olduğu ifade ediliyor. 

Şansi’nin buna karşı çözüm stratejilerinden biri yeşil enerjiye geçişi hızlandırmak. LONGi şirketi, Datong’da güneş paneli fabrikası açtı, burada çalışanların yarısı eski kömür işçileri.

Meijin Energy de kömürün yan ürünü olan kok gazından hidrojen yakıtı üretmeye başladı. Şirketin hidrojen üretim bölümünden Ma Kai şunları söylüyor: 

Kok işlemi sırasında çıkan gazı eskiden doğrudan yakardık ya da salardık. Bu hem çevreye zararlıydı hem de kaynak israfıydı. Artık bunu değerlendiriyoruz.

Ancak Helsinki merkezli düşünce kuruluşu Enerji ve Hava Temizliği Araştırma Merkezi’nden Lauri Myllyvirta, “Kömürden kimyasal üretimiyle temiz enerji olur mu?” diyerek yönteme karşı çıkıyor. 

Bölgede kültürel turizmin canlandırılması da talep ediliyor. 2024’te Linfen’deki Şiaoşitian ve Guangşeng tapınaklarını ziyaret eden turist sayısı yüzde 335 arttı. Haberde, bu artışta ünlü video oyunu Black Myth: Wukong’un da katkısı olduğuna dikkat çekiliyor. 

Bunlara ek olarak Çin yenilenebilir enerji üretimini hızlandırıyor. Nisan itibarıyla ülkedeki rüzgar ve güneş enerjisi kapasitesi 1,500 gigawatt’a ulaştı. Ancak ülke hâlâ enerji ihtiyacının yüzde 60’ını kömürden karşılıyor. 

Independent Türkçe, Guardian, New York Times