Arap Birliği, ‘Cezayir Zirvesi’ tartışmasını çözdü

Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmed Ebu Gayt, Arap dışişleri bakanları toplantısında (Arap Birliği)
Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmed Ebu Gayt, Arap dışişleri bakanları toplantısında (Arap Birliği)
TT

Arap Birliği, ‘Cezayir Zirvesi’ tartışmasını çözdü

Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmed Ebu Gayt, Arap dışişleri bakanları toplantısında (Arap Birliği)
Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmed Ebu Gayt, Arap dışişleri bakanları toplantısında (Arap Birliği)

Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmed Ebu Gayt, Arap Birliği Konseyi’nin 32. Oturumunun zirve düzeyindeki toplanmasıyla ilgili tartışmalara değinerek, “Arap dışişleri bakanlarının toplantısında, bir sonraki Arap Zirvesi'nin 1-2 Kasım'da Cezayir'de düzenlenmesi konusunda mutabık kalındığını” söyledi. Erteleme veya devretme ihtimalinden söz etmenin doğru olmadığını söyleyen Gayt, özellikle verilen 3 yıllık aranın ardından zirveyi gerçekleştirmenin önemine dikkat çekti.
Ebu  Gayt,  Mısır’ın başkenti Kahire'de düzenlenen Arap Birliği Dışişleri Bakanları 158. Olağan Toplantısı sonrası yaptığı basın toplantısında, Suriye'nin Arap Birliği’ne yeniden katılması konusunun "uzun süredir gündemde" olduğuna işaret ederek, "Şam yönetiminin kendisini zirveden dışladığını" ifade etti. Zirvede birçok Arap meselesinin konuşulduğuna değinene Ebu Gayt, “Suriye’de çözüm yok. Irak'ta seçimler yapıldı ve hükümet kurulamadı. Libya’da sorun var. Trablus’ta iç savaş hakim” ifadelerini kullandı.
Arap Birliği Genel Sekreteri’nin bu açıklamaları, son haftalarda Cezayir Dışişleri Bakanı’nın Ramazan Lamamra’nın Cezayir’de yapılması planlanan Arap Birliği Zirvesi’nde Suriye’nin Birliğe dönüş meselesini görüşülmesini istemediğini bildirdiği tartışmaların ardından geldi. Dün yaşanan olumlu bir gelişmede Lamamra, Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es Sisi’ye, Cezayir Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun’dan önümüzdeki Kasım ayında yapılması planlanan Arap Birliği Zirvesi’ne katılım davetini içeren bir mesaj iletti.
Ebu Gayt, Arap Dışişleri Bakanları Konseyi'ndeki konuşmasında, "Cezayir'de yapılması planlanan bir sonraki zirveyi sabırsızlıkla beklediğini belirterek, Arap Birliği’ni korumak için her türlü anlaşmazlığı ve sorunu içermenin gerekliliğini" vurguladı.
Genel Sekreter açıklamasında, Arap krizlerindeki istikrarı sağlamak, halkların acılarını sona erdirmek ve ülkelerin son yıllarda maruz kaldığı kan ve kayıpları durdurmak için siyasi çözümün mümkün olan tek seçenek olduğunu bildirdi. Açıklamasında, Filistin sorununu çözmek için siyasi yolun dondurulmasının “geleceğe karşı bir suç” olduğu uyarısında bulunan Ebu Gayt, Filistin sorununa, işgale son vererek ve 4 Haziran 1967 sınırlarında bağımsız bir Filistin devleti kurarak adil ve kalıcı bir çözüm bulunmasının bu bölgenin uzun vadede istikrarının en önemli anahtarı olmaya devam ettiğini yineledi.
Ebu Gayt, Arap Birliği’nin küresel gelişmelere Arap çıkarları ve bunların nasıl korunacağı, güçlendirileceği ve savunulacağı gibi ana açıdan baktığını söyledi. Arap Birliği’nin öncelik olarak gıda güvenliği konusunda kapsamlı bir çalışma benimsediğini söyleyen Ebu Gayt, “ Dünya tehlikeli, art arda gelelerin krizlerin hızlanmasını yaşıyor. Her ülke kendisini bu krizlerin ortasında buluyor, sonuçlarıyla başa çıkmak ve gidişatına yanıt vermek zorunda kalıyor… Arap dünyası bundan muaf değil. Ukrayna'daki savaş ve koronavirüs pandemisinin etkileriyle ortaya çıkan ekonomik yavaşlama, piyasalarda ve tedarik zincirlerinde aksamaya neden oluyor” şeklinde konuştu.
Arap Dışişleri Bakanları Konseyi 158. Dönem çalışmaları, bir önceki oturumun başkanı sıfatıyla Lübnan Dışişleri Bakanı Abdullah Buhabib’in bakanlar düzeyindeki konuşmasıyla başladı. Buhabib, uluslararası gelişmelerin, yalnızca enerji ve gıda kriziyle ilgili değil, aynı zamanda dünyadaki jeopolitik manzarayı yeniden çizme bağlamında devam eden kutuplaşma sürecine de büyük zorluklar getirdiğine değinerek, ülkeler ve halkların çıkarlarını korumak için koordinasyon seviyesinin yükseltilmesine atıfta bulundu.



Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
TT

Meclis Başkanı'nın ‘Irak'ın kimliği’ konusundaki açıklamaları siyasi krize yol açtı

 Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)
Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani (Irak Temsilciler Meclisi internet sitesi)

Irak Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani'nin açıklamaları, yardımcısı Muhsin el-Mendelavi ile yaşadığı tartışmanın ardından siyasi krize yol açarak dün yapılması planlanan oturumun ertelenmesine neden oldu.

El-Meşhedani, ‘Irak'ın kimliği’ olarak tanımladığı şeyin anayasa metninde belirtildiği gibi ‘Arap Birliği'nin kurucu üyesi’ olmakla ilişkilendirilmesini kınamış ve açıklamasında ‘bu kimliğin binlerce yıl öncesine dayandığını’ belirtmişti.

Söz konusu kimliğin bu bağlantıyla nitelendirilmesine ilişkin bir soruya cevaben el-Meşhedani, bu bağlantıyı tamamen uygunsuz bularak ‘saçma’ kelimesini kullandı ve siyasi bir krize yol açtı.

Oturumun ertelenmesine, yapılmaması konusunda ısrar etmesine ve açıklamalarını geri çekmemesine rağmen el-Meşhedani bugün X platformunda “Gerçek bir sınav anında Sünni bloklar başkan etrafında kenetleniyor” diye yazdı ve meclis başkanına destek vermek için parlamento merkezinde toplanan Sünni milletvekillerine atıfta bulundu.

Irak'ın siyasi geleneğine göre meclis başkanlığı Sünni güçlerin elindeyken, Kürtler cumhurbaşkanlığı, Şiiler ise başbakanlık koltuğuna oturuyor.

Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu, yardımcısıyla patlak veren krizi kontrol altına almak amacıyla Sünni kampı dışından el-Meşhedani'ye desteğini açıklayan ilk siyasi bloklardan biri oldu.

İnşa ve Kalkınma Bloğu Sözcüsü Firas el-Meslemavi yaptığı basın açıklamasında, “Cabbar el-Kenani, Muhammed es-Sayhud, Kazım et-Tuki ve Murtaza es-Saadi'nin de aralarında bulunduğu 5 milletvekilinden oluşan blok liderliği, oturumu etkileyen sözlü tartışmalarla ilgili olarak parlamento içinde yaşananların koşullarını belirlemek üzere Temsilciler Meclisi Başkanlığı ile kapalı bir toplantı gerçekleştirdi” dedi.

El-Meslemavi, “Yaşananlar, meclis başkanlığının toplu olarak sorumlu olduğu bir emsal teşkil ediyor. Çünkü en yüksek yasama otoritesi olan yasama kurumunun başkanlığını ve üyelerini düzenleyen usul kuralları ve Temsilciler Meclisi yasası vardır. Bu nedenle bir blok olarak çözümlerle birlikteyiz ve oturumları düzenlemek ve önemli yasaları geçirmek için uygun yolları destekliyoruz” ifadelerini kullandı.

Sudani liderliğindeki İnşa ve Kalkınma Bloğu’nun el-Meşhedani ve yardımcılarıyla görüşmesi, parlamentodaki Sünni blokların el-Meşhedani'yi destekleyici bir tutum sergilemek üzere bir araya gelmesinin ardından gerçekleşti.

 Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile Temsilciler Meclisi Başkanı Mahmud el-Meşhedani arasında Bağdat'ta gerçekleşen bir görüşmeden (hükümet medyası)

Yanlış anlama

Sünni bir siyasetçiye göre, ‘el-Meşhedani'nin açıklamaları herhangi bir belirsizlik içermiyor, ancak Şii güçlerin yardımcısını bu yöne iten kasıtlı bir iradesi olduğu anlaşılıyor’.

Adının açıklanmaması kaydıyla Şarku'l Avsat'a konuşan Sünni siyasetçi, “El-Meşhedani ile pek çok konuda aynı fikirde olmasam da, Irak'ın kimliği ve anayasal olarak Arap Birliği üyeliğiyle ilişkilendirilmesi konusunda söyledikleri doğru. Hatalı olan Irak anayasasını hazırlayan taraftır” dedi.

Söz konusu tartışma, Temsilciler Meclisi Başkan Yardımcısı Muhsin el-Mendelavi’nin el-Meşhedani'yi telefonla arayarak “Irak'a hakaret ettin” demesiyle başladı.

Telefon görüşmesiyle yetinmeyen el-Mendelavi tartışmayı sürdürmek üzere el-Meşhedani'nin ofisine gitti ve ‘Irak'ın kimliği’ hakkındaki açıklamalarına itiraz etti. El-Meşhedani ise “Irak, Arap Birliği kurumundan daha büyüktür, 7 bin yıllıktır ve kimliğini onlarca yıllık bir kurumdan alması makul değildir” şeklinde yanıt verdi.

El-Meşhedani'nin Arap Birliği'ne ilişkin açıklamaları, meclis başkanlığı ile ilişkilerde bardağı taşıran son damla gibi görünse de el-Meşhedani televizyonda yaptığı açıklamalarda, Irak'ta önümüzdeki ay gösteriler düzenleneceğini ve bir güvenlik sorunu yaşanması halinde ‘acil durum hükümetine’ gidilebileceğini söylemek gibi başka önemli konuları da gündeme getirdi. ABD'nin Halk Seferberlik Güçleri (Haşdi Şabi) ile ilgili olarak tüm siyasi liderlere mesaj gönderdiğini de doğrulayan el-Meşhedani, ABD'nin yaklaşımının Halk Seferberlik Güçleri’ni yapılandırmak değil, güvenlik güçlerine entegre etmek olduğunu belirtti.

‘Boşluğu doldurmak’

Araştırmacı Yahya el-Kubeysi Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada şöyle dedi: “Devlet içindeki Sünni temsiliyeti sadece bir boşluğu dolduruyor, çünkü bu boşluğu Şii siyasi aktörler yönlendiriyor.”

El-Kubeysi'ye göre bu durum, Federal Yüksek Mahkeme'nin Irak Temsilciler Meclisi eski Başkanı Muhammed el-Halbusi'yi görevinden alma ve parlamentodan ihraç etme kararına kadar uzanıyor.

El-Kubeysi, “Bu karar anayasal ya da yasal bir argümana dayanmıyordu; daha ziyade siyasi bir karardı. Federal Yüksek Mahkeme de bu kararı almak için bir araçtı” ifadelerini kullandı.

Araştırmacı Seyf es-Saadi'ye göre ‘Temsilciler Meclisi'nin krizi 61. madde ve fıkralarında öngörülen yasama sürecinden sapması ve siyasi bloklar ile liderlerinin meclisin genel gidişatını kontrol etmesidir. Tüm sorumluluk meclis başkanlığına atfedilemez; aksine Temsilciler Meclisi Başkanı’nın sorumluluğu milletvekillerinin sorumluluğunu tamamlayıcı niteliktedir. Milletvekillerinin çoğu kendi bloklarının direktiflerini takip etmekte ve başkanlarının kararlarına uymamakta, bu da parlamento içinde tıkanıklığa yol açmaktadır.’

Es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, ‘beşinci parlamento döneminin sona erdiğini ve halen yürütme makamının performansını denetleyecek anayasal bir dayanaktan yoksun olduğunu’ ifade etti.