Yeni geliştirilen bir ilaç, kanser vakalarında bağışıklık sistemine yardımcı oluyor

Akciğer tümörünün mikroskop altındaki görüntüsü. (Araştırma Ekibi)
Akciğer tümörünün mikroskop altındaki görüntüsü. (Araştırma Ekibi)
TT

Yeni geliştirilen bir ilaç, kanser vakalarında bağışıklık sistemine yardımcı oluyor

Akciğer tümörünün mikroskop altındaki görüntüsü. (Araştırma Ekibi)
Akciğer tümörünün mikroskop altındaki görüntüsü. (Araştırma Ekibi)

Kanser hücreleri, insan bağışıklık sisteminden kaçma, kendini gizleme ve etkinliğini sınırlayan yöntemler kullanma konusundaki kabiliyetleriyle tedavi süreçlerini oldukça zor hale getirir.
ABD San Francisco'daki Kaliforniya Üniversitesi'nden araştırmacılar, bu engellerin bazılarının üstesinden gelen ve kanser hücrelerini bağışıklık sistemi tarafından yok edilmek üzere işaretleyen bir ilaç geliştirdiler.
KRAS proteininin mutasyona uğramış bir versiyonu, kanser hücrelerinin büyümesini sağlıyor. Bu mutant versiyon, onu normal proteinden ayıran küçük bir değişiklik yaratıyor.
Bir süredir KRAS proteininin mutasyona uğramış versiyonunun detaylı analizlerini yapan kimyager Kevan Shokat başkanlığındaki araştırma ekibi, bağışıklık sisteminin zaten bunu tanıma yeteneğine sahip olduğunu ancak genellikle tam olarak tespit edemediğini kaydetti. Ekip bu sorunu yeni geliştirdikleri ARS1620 ilacıyla çözüme kavuşturdu.
Cancer Cell dergisinin son sayısında yayımlanan bir çalışmada açıklanan yeni tedavi, proteinin bu mutasyona uğramış versiyonunu işaretleyerek bağışıklık sisteminin kanser hücrelerini hedeflemesini çok daha kolay hale getiriyor.
KRAS mutasyonları, tüm tümörlerin yaklaşık dörtte birinde bulunuyor. Bu da onları kanserdeki en yaygın gen mutasyonlarından biri yapıyor. Bağışıklık sistemi üzerlerindeki farklı protein yapısından dolayı yabancı hücreleri tanıyor ve müdahale ediyor. Ancak kanser hücrelerinin yapısı sağlıklı proteine oldukça benzediğinden, bağışıklık sistemi kanser hücrelerini tespit edemiyor. Yeni ilacın kanser hücresine bağlanması, onun hemen tespit edilmesini ve yabancı bir parça gibi davranmasını sağlıyor.
Hem izole proteinler hem de insan hücreleri üzerinde başarıyla test edilen bu yeni ilaç, yakın zamanda ABD Gıda ve İlaç Dairesi tarafından akciğer kanserinde kullanım için ön onay verilen Sotoracib yerine de kullanılıyor.
Shokat California Üniversitesi'nin internet sitesinde geçen salı günü yayınlanan bir raporda şu ifadelere yer verildi:
“Sotorasib, proteinin mutasyona uğramış versiyonuna (KRAS) sahip tüm hastalara yardımcı olmuyor ve küçülen bazı tümörler dirençli hale gelerek yeniden büyümeye başlıyor. Ancak ilacımızın yeni stratejisi bağışıklık sisteminden saklanacak yer bırakmıyor. Çalışmamızda gösterdiklerimiz, mevcut ilaçlara dirençli hücrenin stratejimiz ile öldürülebileceğinin prensibinin kanıtıdır. Tedavinin klinik olarak kullanılabilmesi için hayvanlarda ve insanlarda daha fazla çalışmaya ihtiyaç var.”
 



Araştırmacılar sinekleri kokain bağımlısı yapmak için genetiklerini değiştirdi

Meyve sinekleri normalde kokainin tadını sevmiyor (Unsplash)
Meyve sinekleri normalde kokainin tadını sevmiyor (Unsplash)
TT

Araştırmacılar sinekleri kokain bağımlısı yapmak için genetiklerini değiştirdi

Meyve sinekleri normalde kokainin tadını sevmiyor (Unsplash)
Meyve sinekleri normalde kokainin tadını sevmiyor (Unsplash)

Bilim insanları meyve sineklerinin genetiğini değiştirerek kokaini sevmelerini sağladı. Çalışmanın insanlardaki kokain bağımlılığını daha iyi anlama ve tedavi etmeye katkı sunması bekleniyor. 

Meyve sinekleri ve insanlar birbirlerine sanılandan daha fazla benziyor. Örneğin bu iki türde çeşitli hastalıklardan sorumlu genlerin yaklaşık yüzde 75'inin aynı olması, bilim insanlarının ilgisini çekiyor. Sinekler üzerindeki genetik incelemeler, bu hastalıkların daha iyi anlaşılmasına katkı sağlıyor.

Bu rahatsızlıklardan biri de kokain gibi maddelere karşı gelişen bağımlılıklar. Utah Üniversitesi'nden Dr. Adrian Rothenfluh, "Son yıllarda, sinekler ve insanların birçok açıdan sandığımızdan daha fazla birbirine benzediği ortaya çıktı" diyerek ekliyor: 

Örneğin sineklerin alkole verdiği tepkiyi düzenleyen genlerin, insanlardaki alkol bağımlılığında da rol oynadığını birçok kez gösterdik. Bu durumun kokain bağımlılığıyla bağlantılı genler için de geçerli olacağını ve bunların sineklerdeki etki mekanizmasını inceleyebileceğimizi düşünüyoruz.

Ancak sineklerin kokaini sevmemesi bu çalışmaların önünde engel teşkil ediyordu. Meyve sineklerinin bacaklarındaki tat reseptörleri, böceğin bir şeyi yemeden önce zararlı olup olmadığını algılamasını sağlıyor. 

Dr. Rothenfluh ve ekip arkadaşları yeni çalışmalarında kokainin acı tadı nedeniyle bu reseptörlere yakalandığını ve sineklerin maddeden bu yüzden uzak durduğunu doğruladı. Araştırmacılar daha sonra sineklerin genetiğini değiştirerek bu reseptörleri devre dışı bıraktı.

Bulguları hakemli dergi Journal of Neuroscience'ta 2 Haziran Pazartesi günü yayımlanan çalışmada genetiği değiştirilmiş sineklerin kokaini sevdiği gözlemlendi. Düşük seviyede kokain içeren şekerli su verilen sinekler 16 saat içinde bu içeceği tercih etmeye başladı.

Dr. Rothenfluh, "Düşük dozlarda, tıpkı insanlar gibi koşuşturmaya başlıyorlar" diyor: 

Çok yüksek dozlardaysa yine insanlar gibi hareket edemez hale geliyorlar.

Bilim insanları genetiğiyle oynanmış sinekleri üretmeyi artık öğrendiği için çalışmalarını daha kolay ve hızlı yürütmeyi umuyor. Meyve sineklerinin hızlı yaşam döngüsü ve nispeten basit genetik yapıları, üzerlerinde insanlara kıyasla daha kolay deney yapılmasına imkan tanıyor. 

Makalenin yazarlarından Travis Philyaw "Daha karmaşık organizmalarda ortaya çıkması zor olan riskli genleri tespit ederek bu bilgileri memeliler üzerinde çalışan araştırmacılara aktarabiliriz" diyor.

Ekip bu sayede insanlardaki kokain bağımlılığına yönelik yeni tedaviler geliştirmeyi umuyor. Dr. Rothenfluh şu ifadeleri kullanıyor:

Kokain tercihinin mekanizmalarını gerçekten anlamaya başlayabiliriz ve mekanizmayı ne kadar iyi anlarsak, o mekanizmaya etki edebilecek bir tedavi bulma şansımız o kadar artar.

Independent Türkçe, Popular Science, IFLScience, Journal of Neuroscience