Güneş'in manyetik alanının tersyüz olduğu anlar uzay aracıyla görüntülendi

Güneş rüzgarlarını hızlandıran ve ısıtan gizemli olayın ayrıntıları açığa çıktı

Fotoğraf: ESA
Fotoğraf: ESA
TT

Güneş'in manyetik alanının tersyüz olduğu anlar uzay aracıyla görüntülendi

Fotoğraf: ESA
Fotoğraf: ESA

Avrupa Uzay Ajansı'nın (ESA) Güneş'i gözlemlemek üzere 2020'de fırlattığı uzay aracı Solar Orbiter (Güneş Yörünge Aracı), yıldızın manyetizmasıyla ilgili önemli bir gizemi aydınlattı.
Uzay aracı, Güneş'in manyetik alanlarının tersyüz olduğu anı yakından gözlemlemeyi başardı.
İki kutuplu tek bir manyetik alanı olan Dünya'nın aksine, Güneş çok sayıda manyetik alana sahip. 1990'ların sonunda bir başka uzay aracı Ulysses, Güneş'te manyetik alanların zaman zaman tersyüz olduğunu ilk kez tespit etmişti.
2018'de NASA'nın Parker Solar Probe adlı uzay aracı bu gözlemleri bir adım ileri götürmüş ve ters dönüşlerin Güneş yüzeyine yakın alanlarda daha fazla olduğunu ortaya koymuştu.
O zamandan beri bilim insanları, manyetik alan çizgilerindeki bu ters dönüşlerin S şekilli bükülmelerle meydana geldiğinden şüpheleniyordu.
Solar Orbiter'ın son gözlemleri ise bu değişimlerin tam olarak nasıl göründüğünü ortaya çıkardı ve bunların gerçekten S şekilli bükülmelere neden olduğunu gösterdi.
ESA'nın gözlemlerle ilgili açıklamasında "Bu, Güneş koronasında bir tersyüz oluşun ilk kanıtı" ifadeleri yer aldı. Bilim insanları yıldızın atmosferine "korona" adını veriyor.
12 Eylül Pazartesi günü hakemli bilimsel dergi The Astrophysical Journal Letters'ta yayımlanan bulgular, Dünya'yı etkileyen Güneş fırtınalarıyla ilgili de önemli ayrıntılar içeriyor.
Araştırmacılar, bu S şekilli bükülmelerin yıldızdan uzaya doğru fışkıran ve Güneş rüzgarı adı verilen plazma dalgalarının hızlanması ve ısınmasında önemli bir rol oynadığını düşünüyor.
Güneş rüzgarları normalde Dünya'nın manyetik alanı tarafından absorbe ediliyor ama çok şiddetli olduğunda yörüngedeki uyduları tahrip edip, yeryüzünde iletişimin ve navigasyon cihazlarının aksamasına sebebiyet verebiliyor.
Araştırmanın başyazarı Daniele Telloni, elde ettikleri bulguları "muhteşem" diye niteledi. İtalya'daki Torino Astrofizik Gözlemevi'nde görev alan bilim insanı, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Bu, Güneş koronasındaki manyetik dönüşün ilk görüntüsü. Bulguların bu fenomenin kökenlerinin gizemini aydınlattığını söyleyebilirim."
Independent Türkçe, ESA, Interesting Engineering



Bilim insanları Güneş'i karartmaya hazırlanıyor

Bilim insanları, iklim değişikliğini yavaşlatmak için güneş ışığını engellemeyi hedefliyor (Reuters)
Bilim insanları, iklim değişikliğini yavaşlatmak için güneş ışığını engellemeyi hedefliyor (Reuters)
TT

Bilim insanları Güneş'i karartmaya hazırlanıyor

Bilim insanları, iklim değişikliğini yavaşlatmak için güneş ışığını engellemeyi hedefliyor (Reuters)
Bilim insanları, iklim değişikliğini yavaşlatmak için güneş ışığını engellemeyi hedefliyor (Reuters)

Rebecca Whittaker 

Britanyalı bilim insanları, hükümetin 50 milyon sterlinlik (yaklaşık 2,5 milyar TL) bir fonla desteklediği program kapsamında küresel ısınmayla mücadelede güneş ışığını engelleme tekniklerini deneyebilir.

Birkaç hafta içinde onaylanacak jeomühendislik projesinde bilim insanları, ışığı yansıtan parçacık bulutlarını atmosfere fırlatmak veya deniz suyu spreyleri kullanarak bulutları daha parlak hale getirmek gibi teknikleri inceleyebilir.

Başka bir yöntemse, ısıyı hapseden bir battaniye görevi gören doğal sirüs bulutlarını inceltmeyi içeriyor.

Projenin başarılı olması halinde Dünya yüzeyine daha az güneş ışığı ulaşacak ve böylece yeryüzü geçici olarak soğuyacak.

Bu, gezegeni soğutmanın nispeten ucuz bir yolu olarak düşünülse de yöntemi eleştirenler, hava örüntülerinde felaketlere yol açabileceği ve hatta yağmurları, gıda üretiminde hayati önem taşıyan bölgelerden başka yerlere kaydırabileceği uyarısında bulunuyor.

Diğer bilim insanlarıysa jeomühendisliğin, iklim değişikliğinin temel nedeni olan fosil yakıtların kullanımını durdurma çabalarını azaltabileceğini söylüyor.

Proje, ARIA diye bilinen İleri Araştırma ve Buluş Ajansı tarafından finanse ediliyor.

Birleşik Krallık hükümeti tartışmalı deneye 50 milyon sterlin ayırdı ancak gelecek 4 yıl boyunca kullanmak üzere, vergi mükelleflerinin parasından verilen toplam miktar 800 milyon sterlin (yaklaşık 41 milyar TL).

Jeomühendislik projesini yöneten ARIA Program Direktörü Profesör Mark Symes "Karbonsuzlaşma hayati önem taşıyor ancak mevcut gidişatımız, sıcaklık kaynaklı çok sayıda iklim devrilme noktasını tetikleme riski taşıyor" diyor.

Bu program, iklim felaketini önlemek için gereken zaman diliminde Dünya'yı güvenli ve sorumlu bir şekilde nasıl soğutabileceğimiz (veya soğutup soğutmamamız gerektiği) konusunda kritik ve cevapsız soruları araştıracak.

ARIA'nın geçen yıl yayımladığı bir belgede Symes bu tür devrilme noktalarına örnek vermişti. Bunlar arasında Arktik kış deniz buzlarının erimesi, Amazon yağmur ormanlarının yok olması ve bunun sonucunda ekosistem kaybı, karadaki büyük buz örtülerinin çökmesi ve bunun küresel deniz seviyesinin kayda değer derecede yükselmesine yol açması yer alıyordu.

Symes, çözümün fosil yakıtların yakılmasının durdurulması ve sera gazlarındaki fazlalıkların ortadan kaldırılması olduğunu ancak bunun, devrilme noktalarının başlangıcını önleyecek kadar hızlı gerçekleşmeyebileceğini söylüyor.

Bunun yerine bu projenin "karbonsuzlaşma için zaman kazanmamıza" katkı sağlayacağını umuyor.

Profesör Symes, projede zehirli maddeler kullanılmayacağını, açık hava deneyleri öncesinde çevresel etki değerlendirmesi yayımlanacağını ve bölgedeki topluluklara danışılacağını ifade ediyor.

Projelerin detaylarının gelecek haftalarda yayımlanması bekleniyor.

Independent Türkçe, independent.co.uk/news