Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, 77. Birleşmiş Milletler Genel Kurul görüşmelerinin oturum aralarında İranlı mevkidaşı İbrahim Reisi'yi nükleer anlaşmayı canlandırmaya yönelik müzakerelerde ilerleme kaydedilmesi için Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile işbirliği yapmaya çağırdı. Macron, UAEA’ya baskıyı reddettiğini de ifade etti.
İran Cumhurbaşkanlığı tarafından yapılan açıklamada, Cumhurbaşkanı Reisi'nin Fransız mevkidaşına UAEA tarafından yürütülen soruşturmanın nükleer müzakerelerin sonuçlanmasının önünde ‘ciddi bir engel’ teşkil ettiğini söylediği belirtildi. Açıklamaya göre Reisi, “UAEA’nın sorunlarla ilgilenme yaklaşımı teknik olmalı, başkalarının baskılarından ve önerilerinden uzak olmalı” dedi. Gerekli garantileri almayı ve soruşturma dosyasını kapatmayı ‘adil ve sürdürülebilir bir anlaşmaya varmak için gerekli’ olarak değerlendiren Reisi, ülkesinin UAEA soruşturmasının kapatılması talebini ‘mantıklı ve makul’ olarak değerlendirdi.
İran’ın açıklamasında, Macron'un nükleer anlaşmada ilerleme sağlanmasının gerekli olduğunu, İran ve UAEA'nın birlikte çalışarak mevcut sorunları çözebileceklerini ve bu konuda UAEA’ya siyasi baskı yapmayacaklarını söylediği aktarıldı.
Macron, Reisi ile görüşmesinin öncesinde katı muhafazakâr çizgideki İran Cumhurbaşkanı’nın geçtiğimiz yıl seçilmesinden bu yana Batılı bir liderle ilk yüz yüze görüştüğü toplantıda ‘tüm konuları tartışmak’ istediğini söyledi.
Macron-Reisi görüşmesi yapılırken Avrupa Birliği'nin (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’in 77. BM Genel Kurul görüşmeleri oturum aralarında Reisi ile yapmak istediği görüşmenin reddedilmesiyle nükleer anlaşmada bir ilerleme kaydedilmesi umudu söndü.
Reisi'nin New York ziyaretini protesto eden İranlı muhalifler (AFP)
İran ile aralarında ABD’nin de olduğu dünya güçleri arasında 2015 yılında imzalanan ve resmi adı ‘Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP)’ olan ve İran’ın eski ABD Başkanı Donald Trump yönetiminin 2018 yılında tek taraflı olarak çekilmesi bahanesiyle yükümlülüklerini sürekli olarak ihlal ettiği nükleer anlaşmanın canlandırılması amacıyla yapılan dolaylı müzakerelerde arabulucu rolü oynayan Borrell, Şarku'l Avsat'ın bir sorusuna, mevcut sorunlardan biri olmasına rağmen, İran dosyasıyla ilgili yeni bir gelişme olmadığı yanıtını verdi. Kendisinin ve ekibinin bir çalışma planı hazırlamak istediklerini söyleyen Borrell, “Ağustos ayı ortalarına kadar müzakerelerde sona yaklaşılmıştı ve son rötuşlar yapılıyordu. Ancak İranlı müzakereciler nihai öneriye kesinlikle katkıda bulunmayan bazı önerilerde bulundular. Dolayısıyla hiçbir ilerleme olmadı. New York'taki 77. BM Genel Kurul görüşmeleri sırasında da herhangi bir gelişme olmasını beklemiyorum” ifadelerini kullandı. Bir anlaşmaya varılması için sadece birkaç haftaları olduğunu bir kez daha belirten Borrell, “Masada sunduğumuz bir öneri var ve bu öneri masada kalacak. Önerdiğimizden daha iyi bir çözüm göremiyorum” dedi. AB yetkilisi, uluslararası toplumu temsil eden kişilerle koordinasyon halinde olduğunu da sözlerine ekledi.
İran ile müzakereler konusunda yakın gelecekte önemli bir ilerleme beklemediğini de vurgulayan Borrell, “Son üç aydır bir tepki ve çok aşamalı bir süreç oluştu. İki taraf arasındaki hareketlilik sonucu iyileştiriyordu, ancak geçtiğimiz haftalarda durum değişti. Şimdi bir çıkmazdayız ve durmuş durumdayız” şeklinde konuştu.
Brüksel’de daha önce yaptığı bir açıklamada, İran nükleer anlaşmasını yeniden canlandırma şansının hızla azaldığını söyleyen AB yetkilisi, “(Washington ile Tahran arasında) görüşlerin yakınlaşması ve anlaşmanın şimdi sonuçlandırılması olasılığı konusunda 28 saat öncesine kıyasla inancımın zayıfladığını üzülerek söylüyorum” diye konuştu. Müzakere sürecinde görüşler yakınlaştırılamazsa, tüm anlaşmanın tehlikede olacağı konusunda uyaran Borrell, “Amaç, hızlıca bir anlaşmaya varmaksa bu olmayacak” dedi.
ABD, AB ve diğer büyük güçler, Tahran'ın nükleer faaliyetlerine kısıtlama getirilmesi karşılığında yaptırımları hafifleten nükleer anlaşmayı yeniden canlandırmak için bir yılı aşkın bir süredir İran'la müzakere halindeler. İsrail'in ve ABD Kongresi'nin birçok üyesinin şiddetle karşı çıktığı nükleer anlaşma, İran'ın nükleer programına hız kazandırmasına katkı sağlayacağı için petrol fiyatlarını büyük ölçüde etkileyebilir.
Nükleer anlaşma, eski ABD Başkanı Barack Obama döneminde, İran ve P5+1 ülkeleri (BMGK’nın 5 daimi üyesi İngiltere, ABD, Çin, Fransa, Rusya ile Almanya) arasında, AB’nin arabuluculuğunda imzalandı. Nükleer anlaşma çerçevesinde İran'ın nükleer programına kısıtlama getirilmesi karşılığında yaptırımlar kaldırıldı.
Borrell, Politico Dergisi’nin, BM Genel Kurul görüşmeleri için New York'ta bulunan İran Cumhurbaşkanı ile görüşmeye hazır olup olmadığı sorusuna, müzakerelerde ilerleme kaydetmek amacıyla Haziran ayında Tahran'a gittiği, İranlı yetkililerin kendisine sözler verdikleri ve ardından Doha'ya ve Viyana'ya gittikleri yanıtını verirken “Büyük bir toplantı (BM Genel Kurul görüşmeleri) sırasında hiçbir ilerleme olacağını sanmıyorum” dedi.
Macron’dan Reisi'ye UAEA ile işbirliği yapması çağrısı
Borrell: İran ile nükleer müzakerelerde ilerleme yok
Macron’dan Reisi'ye UAEA ile işbirliği yapması çağrısı
لم تشترك بعد
انشئ حساباً خاصاً بك لتحصل على أخبار مخصصة لك ولتتمتع بخاصية حفظ المقالات وتتلقى نشراتنا البريدية المتنوعة