ABD’nin Rusya'ya yönelik politikası, Rusya'dan nasıl haberdar olduğu üzerine kuruludur. Başka bir deyişle Rusya'yı nasıl ve hangi bakış açısıyla gördüğü ve bir süper güç olarak Rusya’yı nasıl tanımladığıyla ilgili.
2018 yılında hayata veda eden Cumhuriyetçilerin önde gelen isimlerinden Arizona Senatörü John McCain, Rusya'yı ‘devlet kılığına girmiş bir akaryakıt istasyonu’ olarak nitelendirmişti. Eski ABD Başkanı Barack Obama, “Rusya büyük, ama bölgesel bir ülke” diyerek onun büyük bir güç olduğunu inkar etti. Başkan Biden'ın “Yapma, yapma, Ukrayna'da nükleer kullanma” şeklinde kullandığı uyarı dilinden burada bahsetmekte yarar var. Başkan Biden'ın kullandığı dil, Rusya'ya yönelik hiyerarşik bakışının yanı sıra Ukrayna'daki başarılarına kendinden önceki başkanlardan daha fazla güvendiğini yansıtıyor.
Bu yaklaşımda ABD, insanlık halinden kaynaklı bir hataya düşüyor. Yani bir kişi diğerinin davranışını değerlendirirken nesnel koşullarını hesaba katmadan karşısındakinin kişiliğine ve niteliklerine bağlı kalır. Mesela ABD, Putin'in bir suçlu olduğunu söylüyor ve Ukrayna'da tıpkı Çeçenistan’da yaptığını tekrarlayıp duruyor. Öte yandan bir birey kendi davranışlarını değerlendirirken, onları nesnel koşullarıyla haklı çıkarır. Bunu Putin'in davranışlarını savunmak için söylemiyorum, ancak Putin'in nesnel koşulları, özellikle Kremlin'de zayıflara yer olmadığına dair Rus bilincinin doğasından geliyor. 1930’lu yıllarda (büyük kıtlık dönemi) Stalin'in Ukrayna'ya yaptıklarını unuttuk mu? Peki, Stalin'in Sovyetler Birliği'ndeki azınlıklara yaptıklarını unuttuk mu? Ya Brejnev'in Prag Baharında yaptıkları? O halde Putin, Rusya’nın gücü ve büyüklüğü imajını kırmak istemeyen Rus liderler zincirinin halkalarından sadece biri olduğu kabul edilmeli.
Öte yandan ABD, savaştığı halkların nesnel koşullarını hiçe sayarak dünyayı değiştirmek ve kendi imajını yaratmak istiyor. Vietnam'ın komünist kanatta yer almasın diye savaşmadı mı? Vietnam'ın işgale karşı milli bir savaş yürüttüğü ve bunun için ABD’den yardım istediği bilgisi dahilinde bu biliniyor. “Savaşı kaybeden ilk ABD Başkanı olmak istemiyorum” diyen dönemin ABD Başkanı Lyndon Johnson, ABD’nin güçlü imajını bozmamak için Vietnam'daki savaşı kızıştırmadı mı?
Ukrayna'da nükleer enerjiye dönüş
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, bir yandan nükleerin şemsiyesi ve caydırıcılığı ile Ukrayna'ya karşı geleneksel savaşında diğer yandan Rusya'nın bekasına yönelik bir tehdit durumunda bu risk geleneksel olsa bile nükleer silahların kullanılması için aşağıda bahsedeceğimiz denkleme güveniyor. Ukrayna'daki durum, Harkiv bölgesinin Ukrayna güçleri tarafından geri alınmasından sonra mı bu nokta geldi? Biden, Putin'i neden uyardı?
Rusya, Biden'ın uyarısına ‘nükleer silahların kullanımına ilişkin doktrinini gözden geçireceği’ açıklamasıyla yanıt verdi. Peki, bu ne anlama geliyor?
1 - Rusya’nın nükleer silahların kullanımına yönelik doktrini, nükleer silahları nasıl ve ne zaman kullanacağını içerse de doktrin, genel olarak kullanım için bir yol haritası oluşturan bir metindir ve gökten indirilmemiştir. Stratejik doktrin, niyetlerin açıklandığı, uyarıların yapıldığı, ilgilenenlere yönelik üstü kapalı olarak gönderilen bir mesajdır. Mesela Rusya Ukrayna'ya karşı savaşında geleneksel savaş doktrinine saygı duydu mu? Elbette, hayır.
2 - Doktrin genellikle diğerinin stratejisine, kabiliyetlerine ve hedeflerini nasıl belirlediğine bir yanıt olarak belirlenir. Aynı durum, Rusya topraklarını ve birliğini korumayı amaçlayan Rus nükleer doktrini için de geçerlidir.
3 - Eğer durum buysa, Donbas ve Kırım Rusya toprağı olarak mı kabul ediliyor? Cevap ‘evet’ ise, bu, Rusya’nın nükleer korumasının bu bölgeleri de kapsadığı ve nükleer doktrininin prensipte orada da geçerli olduğu anlamına gelir.
O halde ABD neden şimdi uyardı?
ABD ile Ukrayna’nın Harkov bölgesindekine benzer daha fazla karşı saldırı için planı var mı? Ukrayna, Slovyansk ve Kramatorsk şehirlerindeki kuşatmadan kurtarılan seçkin güçlerini, Lugansk bölgesine ya da güneye doğru Mariupol şehrine ve Azovstal Metalürji Fabrikası'na doğru ilerlemek için ve Kırım'ı Ukrayna'nın doğusuna bağlayan kara köprüsünü vurmak için kullanacak mı? Eğer Ukrayna ordusu bu zor görevi başarırsa, Rusya’dan geri almak için Kırım'a doğru ilerleyecek mi?
Eğer Rus ordusu havada, karada ve denizde birçok yönden sıkıntı içerisindeyse ve eğer ABD Ukrayna’ya güç dengesini bozan gelişmiş silahlar göndermeye devam ederse Putin'in geriye yapması gereken ne kalacak?
*Bu analiz, Şarku’l Avsat için bir askeri analist tarafından yapıldı
