İran’da ahlak polisi tarafından gözaltına alınan Mahsa Amini’nin hayatını kaybetmesinin ardından başkent Tahran ve bazı eyaletlerde protestolar art arda sekizinci gün devam ederken, Cuma akşamı Tahran göstericilerle güvenlik güçleri arasında şiddetli çatışmalara sahne oldu.
Bir insan hakları örgütüne göre protestolarda hayatını kaybedenlerin sayısı 50’ye ulaşırken, İranlı yetkililer protestoları bastırmak için tonunu yükseltti.
Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi dün New York dönüşü Tahran’daki Mehrabad Havalimanı’nda yaptığı açıklamada, “Düşmanlar ülkemizde kaos çıkarmak istiyorlar. Halkımızın taleplerini ve protestoları işitiyoruz ancak kimsenin kaos yükünün altına girmesine izin vermeyiz. Hiçbir alanda ve hiçbir koşulda halkın güvenlik ve huzurunun tehlikeye atılmasına izin vermeyeceğiz” dedi.
İran medyasının aktardığına göre, Reisi geçen hafta bıçaklanarak öldürülen bir güvenlik görevlisinin ailesine başsağlığı dilediği telefon görüşmesinde de olayları isyan olarak nitelendirerek, protestolar ile kamu düzeni ve güvenliğinin bozulması arasında ayrım yapılması gerektiğini vurguladı.
Yargı Erki Başkanı Gulam Hüseyin Muhsini Ejei ise, protestolardaki ‘temel unsurlara’ karşı caydırıcı bir eylem talep ederek, “Kamu malına zarar veren, polis emirlerini ihlal eden, yabancı casusluk teşkilatlarıyla bağlantılı olan ve karşı-devrimci gruplara hiç acımadan yasalara göre muamele edilmelidir” dedi.
Reisi’nin uyarılarından birkaç saat sonra Tahran, Şiraz, Mazandaran eyaletine bağlı Amul limanı, İsfahan’a bağlı Şahinşehr ve Kürdistan eyaletinin yönetim merkezi Senendec’te protestolar sekizinci günde de yeniden başladı.
Eylemciler, güvenlik güçlerinin Tahran Üniversitesi çevresinde konuşlandırıldığını gösteren videoları yayınladı ve büyük bir öğrenci kalabalığı ‘Diktatöre ölüm’ sloganını attı.
Tebriz’de protestocular polis arabalarına taş atarken, güvenlik güçleri başörtüsü takmayan bir kadını gözaltına aldı.
Protestocular, Hamaney’in Babil Üniversitesi’nin girişindeki posterini yırttı (Twitter)
Güvenlik güçleri, siyasi aktivist ve gazetecilere yönelik baskılarını artırırken, Tahran’da 8 veya 12 gazetecinin gözaltına alındığı bildirildi.
Aktivistler ve medya Cuma günü geç saatlerde bazı İran şehirlerindeki göstericilerin güvenlik güçleriyle çatıştığını, polis arabalarını yaktığını ve rejim karşıtı sloganlar attığını bildirdi.
İranlı kadınların başörtüsünün zorunluğu olduğu ülkede başörtülerini yaktıkları anlara dair görüntüleri sosyal ağlarda yayıldı.
Tahran’ın güneyindeki bir semtte, askeri kıyafetli bir görevlinin protestoculara ateş ettiği görüldü.
Diğer görüntüler, protestocuların Tahran’daki Park Royal Hotel’in önünde, kaos ve yangınlara tanık olan bir sokakta koştuğunu gösterdi.
AFP’ye göre, bu anlarda kaynağı belirlenemeyen en az sekiz el silah sesi duyuldu.
İran dışında faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşları, protestoculara yönelik şiddetli baskıyı kınadı.
Ülkenin her yerinde internet, WhatsApp ve Instagram uygulamalarına erişim engellenirken, Washington İran halkına ücretsiz bilgi akışını destekleme kararını açıkladı.
Uluslararası Af Örgütü (Amnesty) tarafından yapılan açıklamada, “İran güvenlik güçlerinin giderek artan ölümcül tepkisiyle karşı karşıya kalan protestocuların cesareti, İran’da suiistimal edilen zorunlu örtünme yasaları, yasadışı cinayetler ve yaygın baskı konusundaki öfkenin boyutunu ortaya koydu” ifadeleri kullanıldı.
Amnesty, geçen haftaki olayları araştırmak için bağımsız bir Birleşmiş Milletler (BM) soruşturma mekanizması kurulması çağrısında da bulundu.
21 Eylül gecesi güvenlik güçlerinin ateş açması sonucu 4’ü çocuk en az 19 kişi öldü.
Hükümet karşıtı protestolara karşı koymak için birçok şehirde rejim yanlısı protestolar gerçekleşti.
İran Devrim Muhafızları gösterileri ‘başarısızlığa mahkum olacak yeni bir komplo"’ olarak nitelendirerek, psikolojik operasyonu ve aşırı medya savaşını’ kınadı.
Tahran’ın batısındaki Settarhan semtinde yangın (Twitter)
Gilan il emniyet müdürü Azizullah Maliki, ‘isyancı’ olarak nitelendirilen 60’ı kadın 739 kişinin gözaltına alındığını bildirdi.
IRNA haber ajansının aktardığına göre, Maliki gözaltılar sırasında çok sayıda silah, mühimmat ve patlayıcı da ele geçirildiğini söyledi.
İçişleri Bakanlığı’nın dün yaptığı açıklamada, “Sokaklardaki ayaklanmaların terör yaymaktan, kamu düzenini, sükuneti ve psikolojik rahatlığı bozmaktan başka bir amacı yoktur” denilerek, vatandaşların haklarını korumak için tüm yasal düzenlemelere uygun olarak tüm önlemlerin alınacağı vurgulandı.
İçişleri Bakanı Ahmed Vahidi devlet televizyonunda yaptığı açıklamada şunları söyledi;
“Düşmanlar, bu protestolarla rejimi devirebileceklerine inanıyorlar. Tıbbi ve adli muayeneler gösteriyor ki, Mahsa Amini’de polis tarafından herhangi bir dayak ya da kafatası kırığı yok.”
22 yaşındaki Mahsa Amini, 13 Eylül’de ahlak polisi tarafından gözaltına alındı ve üç gün sonra kaldırıldığı hastanede öldü. Eylemciler kafasına bir darbe aldığını öne sürüyor.
İranlı yetkililer, olayla ilgili soruşturma açtıklarını söyledi.
Eski reformist Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi’nin (1997 - 2005) yakın arkadaşları tarafından kurulan İran Halk Birliği partisi, yetkililere başörtüsü yasağının kaldırılmasının önünü açacak yasal unsurları hazırlamaları çağrısında bulundu.
Beyaz Saray yakınlarındaki silahlı saldırının gerçekleştiği yerde bulunan Ulusal Muhafızlar, (AFP)
