Suriye rejimine bağlı kurumlardan istifalar hız kazandı

İdlib’deki bir kampta, kolera salgınının ardından kâr amacı gütmeyen bir kuruluştan temizlik ürünleri alan Suriyeliler. (AFP)
İdlib’deki bir kampta, kolera salgınının ardından kâr amacı gütmeyen bir kuruluştan temizlik ürünleri alan Suriyeliler. (AFP)
TT

Suriye rejimine bağlı kurumlardan istifalar hız kazandı

İdlib’deki bir kampta, kolera salgınının ardından kâr amacı gütmeyen bir kuruluştan temizlik ürünleri alan Suriyeliler. (AFP)
İdlib’deki bir kampta, kolera salgınının ardından kâr amacı gütmeyen bir kuruluştan temizlik ürünleri alan Suriyeliler. (AFP)

Suriye'de kaydedilen akaryakıt krizi nedeniyle ulaşım ücretlerinin artmasıyla birlikte devlet kurumları çalışanlarının erken emeklilik talepleri hız kazandı. Zira Suriye’de devlet kurumu çalışanları, aldıkları maaş ile ulaşım ücretini dahi karşılamakta zorlanıyor.
Hükümete bağlı Tishreen gazetesinin haberine göre Lazkiye İşçi Sendikası Başkanı Munim Osman, Lazkiye’de yılın başından eylül ayına kadar 516 çalışanın istifa talebinde bulunduğunu söyledi. 149’unun Tütün Genel Kurumu (GOT), 230’unun iplik şirketleri, 58’inin tarım, 21’inin belediye, 27’sinin Su Kaynakları Müdürlüğü ve 31’inin de Sağlık Müdürlüğü çalışanı olduğunu kaydetti.
Devlet çalışanlarının maaşları 60 bin Suriye lirası ile 200 bin Suriye lirası (13 ila 50 dolar) arasında değişiklik gösteriyor. Dört kişilik bir ailenin temel ihtiyaçları için ise yaklaşık 400 dolar tutuyor. Nitekim gelir ile giderler arasındaki bu büyük uçurum, genellikle ikinci bir iş veya maddi destek yoluyla gideriliyor. 
Şam’da görevli bir satış personeli, Şam'ın eteklerindeki evinden merkezdeki iş yerine gitmek için üç vesait değiştirmesi gerektiğini, neredeyse tüm maaşını bu şekilde tükettiğini aktardı. Devlet kurumlarındaki diğer çalışanların da dediği gibi kendisini idare edebilecek yollar bulduğu için çalışmaya devam ettiğini belirten Suriyeli, bunun için iş yerindeki ilişkilerinden elde ettiği faydalara dikkat çekti. Aynı zamanda bu vaziyet devam ettiği takdirde tek bir devlet çalışanı dahi bulamayacaklarını, zira maaşların oldukça yetersiz kaldığını vurguladı.
Lazkiye İşçi Sendikası Başkanı Munim Osman istifaların arttığını, zira çalışanların ikinci bir gelir kapısına ihtiyaç duymaya başladığını belirtti. Çalışanlar istifa ettikleri veya kısmi emeklilik talebinde bulundukları takdirde emeklilik maaşı aldıklarına dikkat çeken Osman, böylece kamuda geçirdikleri vakti başka işlere harcadıklarını söyledi. Ancak GOT’ta çalışan 91 personel gibi bazı kamu çalışanlarının istifa taleplerinin ‘personel ihtiyacı’ dolayısıyla reddedildiği, erken emeklilik başvurusunda bulunanların çoğunun hizmet sürelerinin 20 ila 25 yıl arasında değiştiğini kaydetti.
Nitekim kamu çalışanları kötü çalışma koşullarından şikayetçi. Lazkiye’deki bir tekstil firmasında çalışan ancak daha önce istifa başvurusunda bulunarak tarım sektörüne girmek istediğini belirten bir Suriyeli, fabrikadaki soğutma sisteminin arızalanması nedeniyle sıcaklığın 40 santigrat dereceye ulaştığı koşullarda çalışmak zorunda kalındığını, yaklaşık 10 yıldır çok kötü sağlık koşullarında çalıştığını vurguladı. Nitekim soğutma sisteminin ABD menşeli olduğunu, yaptırımlar nedeniyle eksik parçayı temin edemediklerini kaydetti. Yüksek sıcaklıklarda çalışmanın birçok çalışanın göğüs hastalıklarına yakalanmasına neden olduğunu belirten personel “Savaş sırasında en kötü koşullarda çalıştık. Şimdi ise fiyatlardaki artış ve maaşlardaki düşüş ile birlikte devlet kurumlarında çalışmak oldukça zorlaştı” ifadelerini kullandı.
Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) dün, Humus’ta karaborsa dizel yakıt fiyatının varil başına yaklaşık 1 milyon 300 bin Suriye lirasına yükseldiğini, bir litre benzinin ise 7 bin Suriye lirası olduğunu bildirdi. Ailelerin ev içi kullanıma uygun gaz tüpünün değişimini Takamol adlı akıllı kartı kullanarak gerçekleştirme talimatını en az yüz gündür almadıklarına, bu durumun serbest piyasadaki fiyatının yaklaşık 200 bin Suriye lirasına yükselmesine sebep olduğuna dikkat çekti. SOHR’un raporuna göre Suriye ile Lübnan’ı birbirine bağlayan ve kaçakçılık yapılan sınırlar, Humus'un batı kırsalındaki askeri güvenlik kontrol noktaları ile Dördüncü Tümen arasında çıkan anlaşmazlıkların ardından kapatıldı.
SOHR, iki ülke arasındaki sınırların ve kaçakçılık yollarının en az iki hafta süreyle kapatılması ardından bir grup motosikletli kaçakçının Lübnan'dan Suriye'ye bazı gıda maddeleri ve gaz tüpleri taşımaya başladığına dikkat çekti. Böylece fiyatlarda düşüş sağlandığını, bir gaz tüpünün 150 bin Suriye lirasına düştüğünü aktardı.



Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
TT

Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)

İsrail medyası, Gazze Şeridi'ne yönelik savaşın zorlukları nedeniyle sadece bir hafta içinde dört İsrail askerinin intihar ettiğini bildirdi. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, komutanlarının sorumsuz davranışlarına karşı çıkan birlikteki arkadaşlarının uyanıklığı olmasaydı neredeyse listeye katılacak olan beşinci bir askerin hikayesini açıkladı.

Muhabir Carmela Menashe, askerlerden alıntı yaparak, arkadaşlarının ‘Gazze'ye girmeyi reddettiğini, ancak komutanının onu zorladığını, bunun üzerine askerin silahın namlusunu ağzına dayadığını ve kendini vurmakla tehdit ettiğini, bunun üzerine komutanın onu hafta sonu izninden men ederek cezalandırmaya karar verdiğini’ anlattı.

dfgthy
Meslektaşlarının cenaze töreni için mezarlığa giden yaralı İsrail askerleri, 8 Temmuz 2025 (AP)

İsrailli muhabire göre, ‘asker başlangıçta kabul etti ve Gazze'ye girdi. Ancak sonra geri döndü ve tekrar dışarı çıkmak istedi; komutana orada kalamayacağını açıklamaya çalıştı. Komutan onu hafife aldı ve onu başka cezalarla tehdit etti. Birlikteki arkadaşları son anda devreye girerek intihar etmesini engelledi ve onu psikolojik destek subayıyla görüşmeye zorladı.’

Psikolojik destek subayı, askerin durumunun Gazze Şeridi'ne girmesine izin vermediğine karar vererek onu birlik dışında tedavi görmesi için göndermiş; psikolojik durumunun ciddi olduğu teşhis edilmiş ve askerin ordudan tamamen terhis edilerek tedavi altına alınmasına karar verilmiş.

Muhabir, “Askerin durumu benzersiz değil; savaş binlerce askeri travmatize ediyor. Zamanında gerekli tedaviyi görmeyenler kendilerini ciddi bir depresyon içinde buluyor ve bu da aşırı durumlarda intihara yol açabiliyor” dedi.

4 asker intihar etti

Tel Aviv medyası sadece geçen hafta dört askerin intihar ettiğini ve savaşın başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana intihar eden asker sayısının 44'e yükseldiğini duyurdu.

İntihar eden askerlerin çoğunluğunun aktif görevdeki yedek askerler olduğunu belirten Haaretz gazetesi, İsrailli askeri kaynaklara dayandırdığı haberinde intihar eden askerlerin büyük bir kısmının savaş sırasında psikolojik durumlarını önemli ölçüde etkileyen durumlara maruz kaldıklarını aktardı.

xcvfgbh
Temmuz 2025'te Gazze Şeridi'nde öldürülen meslektaşlarının cenaze töreninde ağlayan İsrailli askerler (AFP)

Gazete, orduda aktif görevde olan İsrailli askerlerin intihar oranlarının önceki yıllara göre artış gösterdiğini doğruladı.

Kaynaklar, intiharların bazen iç raporlarda ‘çatışma dışı ölüm’ veya ‘soruşturma altındaki durumlar’ gibi muğlak etiketler altında kategorize edilmesi nedeniyle gerçek sayının daha yüksek olabileceğini tahmin ediyor.

Şarku’l Avsat’ın Haaretz'den aktardığına göre İsrail ordusu, 2024 yılının başından bu yana yaklaşık bin 600 askerin travma sonrası stres semptomlarından mustarip olduğunu kabul ediyor ve bu da yaklaşık 250 askeri ruh sağlığı nedenleriyle terhis etmesine neden oldu.

Veriler intihar eden askerlerin çoğunun geçtiğimiz mart ayında yeniden başlayan savaştan bu yana çatışmaların devam ettiği Gazze'deki çatışmalara katıldığını gösteriyor.

cdfgthy
Temmuz ayında Gazze'de öldürülen bir İsrail askerinin cenaze töreninden (EPA)

Cepheden dönen askerlerin psikolojik olarak yalnızlaştığı ve özellikle muharebe tugaylarına yeni katılanlar ile dışlanmış sosyal sınıflara mensup askerlere yeterli psikolojik bakım sağlanmadığı belirtiliyor.

Ordu, sahadan dönen askerlerle ilgili sessiz bir iç krizle karşı karşıya; bu askerler fiziksel yaralanmaların ötesinde derin psikolojik yaralar da taşıyor ve bu da bazılarının son bir kaçış olarak intiharı seçmesine neden oluyor.

Gözlemciler Gazze savaşının sadece Filistinlileri tüketmekle kalmadığını, aynı zamanda İsrail'in iç cephesinde de giderek artan bir çatlağa neden olduğunu, askerlerin karada savaşırken psikolojik kaderlerinin havada asılı kaldığını düşünüyor.