Rusya ve ABD’nin Sudan polemiği

ABD’nin Hartum Büyükelçisi Godfrey, Ağustos ayında Cumhuriyet Sarayı’nda Burhan’a itimatnamesini sunarken (SUNA)
ABD’nin Hartum Büyükelçisi Godfrey, Ağustos ayında Cumhuriyet Sarayı’nda Burhan’a itimatnamesini sunarken (SUNA)
TT

Rusya ve ABD’nin Sudan polemiği

ABD’nin Hartum Büyükelçisi Godfrey, Ağustos ayında Cumhuriyet Sarayı’nda Burhan’a itimatnamesini sunarken (SUNA)
ABD’nin Hartum Büyükelçisi Godfrey, Ağustos ayında Cumhuriyet Sarayı’nda Burhan’a itimatnamesini sunarken (SUNA)

Rusya’nın Hartum Büyükelçiliği, ABD’nin Hartum Büyükelçisi John Godfrey’nin yerel bir gazeteye verdiği röportaja tepki gösterdi. ABD Büyükelçisi’nin, Rusya’nın izolasyonu hakkındaki ifadelerini ‘saçma’ olarak nitelendirdi.
Rusya’nın Hartum Büyükelçiliği tarafından yapılan yazılı açıklamada, “Yakın zamanda Hartum’a atanan Godfrey’in Tayyar gazetesine verdiği röportajda, Sudan hakkındaki yüzeysel bilgisini şüpheli ‘kaynaklarla’ tamamlamaya çalıştığı ve Rusya-Sudan ilişkilerine müdahele ettiği” ifade edildi.
ABD Büyükelçisi söz konusu röportajda, Rusya ve Sudan arasındaki ilişkilerin ilerlemesine yanıt olarak “Ukrayna’ya yönelik haksız işgal girişimi nedeniyle Rusya Federasyonu ve Devlet Başkanı Vladimir Putin etrafındaki uluslararası izolasyonun şu anda arttığını söylemek önemlidir” ifadelerini kullanmıştı.
Büyükelçi “Sudan Hükümeti, Rus askeri tesisini kurmaya veya bu konuyu yeniden müzakere etmeye karar verirse, bu Sudan’ın çıkarlarına zarar verir ve çoğu Sudanlının uluslararası topluma daha yakın olmak istediği bir zamanda Sudan’ın daha fazla izole edilmesine yol açar” ifadelerini kullandı. Büyükelçi Godfrey, “Tüm ülkeler, hangi ülkelerle ortak olacağına karar verme konusunda egemen bir hakka sahiptir ancak bu tercihlerin elbette sonuçları olacaktır” ifadelerini de sözlerine ekledi.
Rus Büyükelçiliği yaptığı açıklamada “ABD Büyükelçisi, selefleri gibi, Sudan halkına karşı Hartum’un dış politikasındaki egemenliği ile ilgili olarak tehdit ve ültimatom diliyle konuşmaya çalışıyor. Görünüşe göre, tecrübesinin azlığı ve ABD Dışişleri Bakanlığı’nın kibirli ilişkilerini taklit etmesi nedeniyle, kendisi diplomatik uygunluktan oldukça uzak” ifadelerine yer verildi.
Büyükelçilik röportaj hakkındaki yorumlarında “ABD Büyükelçisi’nin mevcut dünya düzeniyle ilgili argümanları saçma görünüyor. Daha da gülünç olanı, ‘Rusya’nın izolasyonu’ olarak nitelendirdiği durum hakkındaki açıklamalarıdır” ifadelerini kullandı. Rusya Büyükelçiliği, ülkesinin ‘Sudan ile saygı ve karşılıklı fayda ilkeleri üzerinde art arda gelişen iş birliğini, geliştirme kararlılığını dile getirirken bu ilkelerin “Ne yazık ki Washington tarafından sıklıkla unutulduğunu” ifade etti.
Büyükelçilik yorumlarını “ABD Büyükelçisine, yüksek makamında çalıştığı sırada tüm bunları dikkate almasını tavsiye ediyoruz” ifadelerini ile tamamladı.
ABD-Sudan arasında temsilciliğin maslahatgüzar seviyesinde olduğu 25 yıllık uzaklaşmasının ardından, Godfrey ABD’nin Sudan’daki ilk büyükelçisi olarak Ağustos ayında Hartum’a geldi.
2021 yılı Nisan ayında Sudan, ABD’nin yoğun baskısının ardından Rusya ile Kızıldeniz’de askeri üssün kurulmasına ilişkin anlaşmasını dondurdu ve bölge Rus araç ve askerlerinden arındırıldı.
Aynı ay Sudan Genelkurmay Başkanı Orgeneral Muhammed Osman Hüseyin, Rusya ile Kızıldeniz’de bir deniz üssü kurulması konusunda tam bir anlaşma olmadığını vurguladı, ancak iki ülke arasında genişletilmiş bir askeri iş birliği olduğunu belirtti.
Sudan Egemenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Muhammed Hamdan Daklu (Hamideti), Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik işgal denemesinin başlangıcına denk gelen Mart ayında Moskova’ya yaptığı ziyaretin ardından, “Sudan’ın çıkarınaysa Kızıldeniz’de Rus askeri üsleri kurulmasına bir sorun yok. Kızıldeniz’de 730 kilometrelik alana sahibiz. Herhangi bir ülke askeri üs kurmak isterse, bizim çıkarımıza ise ve ulusal güvenliğimizi tehdit etmiyorsa, Rusya veya diğer ülkeler ile anlaşma da bir sorunumuz yok” ifadelerini kullandı.
Sudan’da devrik Devlet Başkanı Ömer el-Beşir yönetiminde 2017 yılında bir Rus askeri tesisi kurulması konusunda anlaşmaya varılmıştı.



Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
TT

Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)

İsrail medyası, Gazze Şeridi'ne yönelik savaşın zorlukları nedeniyle sadece bir hafta içinde dört İsrail askerinin intihar ettiğini bildirdi. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, komutanlarının sorumsuz davranışlarına karşı çıkan birlikteki arkadaşlarının uyanıklığı olmasaydı neredeyse listeye katılacak olan beşinci bir askerin hikayesini açıkladı.

Muhabir Carmela Menashe, askerlerden alıntı yaparak, arkadaşlarının ‘Gazze'ye girmeyi reddettiğini, ancak komutanının onu zorladığını, bunun üzerine askerin silahın namlusunu ağzına dayadığını ve kendini vurmakla tehdit ettiğini, bunun üzerine komutanın onu hafta sonu izninden men ederek cezalandırmaya karar verdiğini’ anlattı.

dfgthy
Meslektaşlarının cenaze töreni için mezarlığa giden yaralı İsrail askerleri, 8 Temmuz 2025 (AP)

İsrailli muhabire göre, ‘asker başlangıçta kabul etti ve Gazze'ye girdi. Ancak sonra geri döndü ve tekrar dışarı çıkmak istedi; komutana orada kalamayacağını açıklamaya çalıştı. Komutan onu hafife aldı ve onu başka cezalarla tehdit etti. Birlikteki arkadaşları son anda devreye girerek intihar etmesini engelledi ve onu psikolojik destek subayıyla görüşmeye zorladı.’

Psikolojik destek subayı, askerin durumunun Gazze Şeridi'ne girmesine izin vermediğine karar vererek onu birlik dışında tedavi görmesi için göndermiş; psikolojik durumunun ciddi olduğu teşhis edilmiş ve askerin ordudan tamamen terhis edilerek tedavi altına alınmasına karar verilmiş.

Muhabir, “Askerin durumu benzersiz değil; savaş binlerce askeri travmatize ediyor. Zamanında gerekli tedaviyi görmeyenler kendilerini ciddi bir depresyon içinde buluyor ve bu da aşırı durumlarda intihara yol açabiliyor” dedi.

4 asker intihar etti

Tel Aviv medyası sadece geçen hafta dört askerin intihar ettiğini ve savaşın başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana intihar eden asker sayısının 44'e yükseldiğini duyurdu.

İntihar eden askerlerin çoğunluğunun aktif görevdeki yedek askerler olduğunu belirten Haaretz gazetesi, İsrailli askeri kaynaklara dayandırdığı haberinde intihar eden askerlerin büyük bir kısmının savaş sırasında psikolojik durumlarını önemli ölçüde etkileyen durumlara maruz kaldıklarını aktardı.

xcvfgbh
Temmuz 2025'te Gazze Şeridi'nde öldürülen meslektaşlarının cenaze töreninde ağlayan İsrailli askerler (AFP)

Gazete, orduda aktif görevde olan İsrailli askerlerin intihar oranlarının önceki yıllara göre artış gösterdiğini doğruladı.

Kaynaklar, intiharların bazen iç raporlarda ‘çatışma dışı ölüm’ veya ‘soruşturma altındaki durumlar’ gibi muğlak etiketler altında kategorize edilmesi nedeniyle gerçek sayının daha yüksek olabileceğini tahmin ediyor.

Şarku’l Avsat’ın Haaretz'den aktardığına göre İsrail ordusu, 2024 yılının başından bu yana yaklaşık bin 600 askerin travma sonrası stres semptomlarından mustarip olduğunu kabul ediyor ve bu da yaklaşık 250 askeri ruh sağlığı nedenleriyle terhis etmesine neden oldu.

Veriler intihar eden askerlerin çoğunun geçtiğimiz mart ayında yeniden başlayan savaştan bu yana çatışmaların devam ettiği Gazze'deki çatışmalara katıldığını gösteriyor.

cdfgthy
Temmuz ayında Gazze'de öldürülen bir İsrail askerinin cenaze töreninden (EPA)

Cepheden dönen askerlerin psikolojik olarak yalnızlaştığı ve özellikle muharebe tugaylarına yeni katılanlar ile dışlanmış sosyal sınıflara mensup askerlere yeterli psikolojik bakım sağlanmadığı belirtiliyor.

Ordu, sahadan dönen askerlerle ilgili sessiz bir iç krizle karşı karşıya; bu askerler fiziksel yaralanmaların ötesinde derin psikolojik yaralar da taşıyor ve bu da bazılarının son bir kaçış olarak intiharı seçmesine neden oluyor.

Gözlemciler Gazze savaşının sadece Filistinlileri tüketmekle kalmadığını, aynı zamanda İsrail'in iç cephesinde de giderek artan bir çatlağa neden olduğunu, askerlerin karada savaşırken psikolojik kaderlerinin havada asılı kaldığını düşünüyor.