Libya Parlamentosu’ndan Guterres’e Türkiye ile yapılan anlaşmaları tanımama çağrısı

Parlamento, Türkiye ile yapılan anlaşmaları tanımama çağrısı yaptı.

Trablus’ta Alman heyetiyle görüşmeler gerçekleştirildi.
Trablus’ta Alman heyetiyle görüşmeler gerçekleştirildi.
TT

Libya Parlamentosu’ndan Guterres’e Türkiye ile yapılan anlaşmaları tanımama çağrısı

Trablus’ta Alman heyetiyle görüşmeler gerçekleştirildi.
Trablus’ta Alman heyetiyle görüşmeler gerçekleştirildi.

Libya Temsilciler Meclisi, Birleşmiş Milletler’e (BM) ‘Türkiye’nin yakın zamanda Abdulhamid Dibeybe başkanlığındaki geçici Birlik Hükümeti ile imzaladığı anlaşmaları geçersiz sayması ve Libya Devleti için bağlayıcı olmayan anlaşmalar olarak değerlendirmesi’ çağrısı yaptı. Başkanlık Konseyi ise buna itiraz etti.
Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih, 5 Ekim’de BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’e gönderdiği mesajda, Dibeybe hükümetinin Türkiye ile imzaladığı mutabakat muhtırasını ‘geçersiz, yasal bir etkisi olmayan ve Libya Devleti için bağlayıcılığı bulunmayan’ olarak değerlendirmesini istedi. Fethi Başağa hükümetinin, Temsilciler Meclisi kararları uyarınca meşru ve seçilmiş yasama organı olarak tanınmış hükümet olduğunu vurgulayan Salih, Dibeybe hükümetinin, görev süresinin sona ermesiyle meşruiyetini kaybettiğini ve Siyasi Diyalog Forumu tarafından yayınlanan yol haritasının hükümlerini ihlal ettiğini öne sürdü.
Akile Salih, Dibeybe hükümetinin Türkiye ve Doğu Akdeniz’deki ekonomik sularda petrol ve gaz araması için mutabakat muhtıraları ve anlaşmalar imzalamasına tepki gösterdi. Bunun, siyasi anlaşmanın 10’uncu paragrafının 6’ıncı maddesinin ihlal ettiğini iddia etti. Söz konusu maddede şu ifadeler yer alıyor:
“Yürütme makamı, Libya Devleti’nin dış ilişkilerinin istikrarına zarar veren veya uzun vadeli taahhütler dayatan yeni veya eski anlaşmaları veya kararları ön aşamada yürürlüğe sokamaz.”
Salih, Temsilciler Meclisi tarafından yayınlanan, Arap Birliği üye ülkelerine, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne (BMGK), uluslararası örgüt ve organlara ulaştırılmasını istediği mesajda, “Bu kasıtlı ihlali işlemek, Doğu Akdeniz bölgesinde ve komşu ülkeler Mısır, Yunanistan ve Güney Kıbrıs ile güvenlik ve istikrarı bozacaktır” dedi. Akile Salih ayrıca Dibeybe hükümetinin iç düzeyde Libyalıları bir araya getiren ve aralarında ayrım yapmayan bir ulusal birlik hükümeti olamadığını ve Tobruk ve Fizan bölgelerinde olumlu bir etkiye neden olmadan Trablus bölgesindeki rolünün ve hareketinin azaldığını savundu.
Hükümetin vatandaşların yaşam koşullarını iyileştirmedeki ya da siyasi ekonomik ve güvenlik ortamı oluşturmadaki başarısızlığına da değinen Salih ayrıca Dibeybe’nin geçen yılın sonunda cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinin düzenlenmesini engelleyen sebepleri ortadan kaldıramadığına dikkat çekti. Akile Salih, ‘bu hükümetin devlet kurumlarını birleştirme, kurumsal bölünmeyi sona erdirme konusundaki başarısızlığına’ ve ‘Trablus’u ve siyasi ve ekonomik kararları kontrol eden silahlı milislerin kollarına düşme’ ve ‘onları devlet pahasına fonlarla destekleme’ meselelerine de işaret etti.
Muhammed el-Menfi başkanlığındaki Başkanlık Konseyi ise yaptığı açıklamada Temsilciler Meclisi’nin bu anlaşmaları kabul etmesi çağrısı yaptı. Konsey, anlaşmaların sonuçlandırılmasının istişareye ihtiyaç duyduğunu ve yürürlüğe girmesinin ise yasama konseylerinin onayını gerektirdiğini kaydetti.
Diğer yandan ABD, 5 Ekim’de BM Genel Sekreteri’nin yeni Özel Temsilcisi ve Libya misyonunun başkanı Abdullah Basili’ye desteğini açıkladı. ABD’nin Libya Büyükelçisi ve Özel Temsilcisi Richard Norland, ABD’nin BM Daimi Temsilcisi Linda Thomas Greenfield ve ABD Dışişleri Bakanlığı Yakın Doğu İşlerinden Sorumlu Müsteşar Yardımcısı Barbara Leaf’in de katılımıyla Basili ile görüştüğünü söyledi. Norland, önemli görevler üstlenen Basili’ye tam desteklerini dile getirdi.
Aynı şekilde Greenfield de Libya'da siyasi süreci ve istikrarı ilerletmek için Basili ile bir araya geldiğini belirtirken ABD heyetinin Basili’nin önemli faaliyetlerine tam destek verdiğini vurguladı.

Alman heyetten Libya ziyareti
Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi, geçen pazartesi günü başkent Trablus’ta Almanya’nın Trablus Büyükelçisi Michael Unmacht’ın da katılımıyla Almanya Dışişleri Bakanlığı’nda Ortadoğu ve Kuzey Afrika Bölge Direktörü Christian Buck ile bir araya geldi. Görüşmede özellikle iki Berlin sürecinde Libya krizine çözüm bulma ve ülkede istikrarın önünü açan bir uzlaşmaya varma çabalarıyla, Almanya’nın Libya’ya yönelik olumlu rolü ele alındı.
Menfi, Buck’ın Almanya’nın bölgesel ortaklarıyla ülkeyi istikrara kavuşturma ve koşulları cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerinin yapılmasına hazırlamak amacıyla güvenliği artırma çabalarına değindiğini söyledi.
Dibeybe ise Alman heyetle yaptığı görüşmede ülkenin durumuyla ilgili herhangi bir uluslararası toplantıya Libya’nın da katılması gerektiğini vurguladı. Gerçek çözümlerin Libyalıların iradesinden kaynaklanan çözümler olduğunu belirten Dibeybe, Libya halkının istikrar aşamasına ulaşmak ve geçiş aşamalarını sona erdirmek için seçimlerin bir an önce yapılmasını sabırsızlıkla beklediğini kaydetti. Aynı şekilde seçimleri geciktirmemek için anayasal kuralın yayınlanması yolunda bir zaman çerçevesi belirlenmesi veya alternatif yollara gidilmesi gerektiğini vurguladı. Dibeybe ayrıca anayasal kuralın, bir kişiyi engelleyecek veya yetkilendirecek ayrıntılı hükümler içermemesi ve kendilerini temsil edecek ismin seçimini halka bırakması gerektiğini söyledi. Bu çerçevede seçimlerin sağlam bir temele oturtulmasını ve yeni bir bölünmeye neden olmamasını sağlamak için Libya halkının doğrudan meşruiyeti yoluyla bu kuralı sağlamlaştırmaya çalışılması gerektiği hususunda ise uyarıda bulundu.
Dibeybe hükümetinde İçişleri Bakanı Assam Ebu Zariba da Meclis Başkanı Akile Salih ile ‘ülkedeki güvenlik durumunu, yaşanılan zorlukları ve güvenli iş akışını sağlamak amacıyla İçişleri Bakanlığı’nın güvenlik hizmetleri ve müdürlükleri geliştirme planını’ görüştü. Parlamentonun hükümete verdiği desteğe övgüde bulunan Bakan, tüm bölgelerde güvenliği sağlamayı ve son zamanlarda yayılan olumsuz olgularla mücadele etmeyi amaçladıklarını vurguladı.



Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
TT

Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)

İsrail medyası, Gazze Şeridi'ne yönelik savaşın zorlukları nedeniyle sadece bir hafta içinde dört İsrail askerinin intihar ettiğini bildirdi. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, komutanlarının sorumsuz davranışlarına karşı çıkan birlikteki arkadaşlarının uyanıklığı olmasaydı neredeyse listeye katılacak olan beşinci bir askerin hikayesini açıkladı.

Muhabir Carmela Menashe, askerlerden alıntı yaparak, arkadaşlarının ‘Gazze'ye girmeyi reddettiğini, ancak komutanının onu zorladığını, bunun üzerine askerin silahın namlusunu ağzına dayadığını ve kendini vurmakla tehdit ettiğini, bunun üzerine komutanın onu hafta sonu izninden men ederek cezalandırmaya karar verdiğini’ anlattı.

dfgthy
Meslektaşlarının cenaze töreni için mezarlığa giden yaralı İsrail askerleri, 8 Temmuz 2025 (AP)

İsrailli muhabire göre, ‘asker başlangıçta kabul etti ve Gazze'ye girdi. Ancak sonra geri döndü ve tekrar dışarı çıkmak istedi; komutana orada kalamayacağını açıklamaya çalıştı. Komutan onu hafife aldı ve onu başka cezalarla tehdit etti. Birlikteki arkadaşları son anda devreye girerek intihar etmesini engelledi ve onu psikolojik destek subayıyla görüşmeye zorladı.’

Psikolojik destek subayı, askerin durumunun Gazze Şeridi'ne girmesine izin vermediğine karar vererek onu birlik dışında tedavi görmesi için göndermiş; psikolojik durumunun ciddi olduğu teşhis edilmiş ve askerin ordudan tamamen terhis edilerek tedavi altına alınmasına karar verilmiş.

Muhabir, “Askerin durumu benzersiz değil; savaş binlerce askeri travmatize ediyor. Zamanında gerekli tedaviyi görmeyenler kendilerini ciddi bir depresyon içinde buluyor ve bu da aşırı durumlarda intihara yol açabiliyor” dedi.

4 asker intihar etti

Tel Aviv medyası sadece geçen hafta dört askerin intihar ettiğini ve savaşın başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana intihar eden asker sayısının 44'e yükseldiğini duyurdu.

İntihar eden askerlerin çoğunluğunun aktif görevdeki yedek askerler olduğunu belirten Haaretz gazetesi, İsrailli askeri kaynaklara dayandırdığı haberinde intihar eden askerlerin büyük bir kısmının savaş sırasında psikolojik durumlarını önemli ölçüde etkileyen durumlara maruz kaldıklarını aktardı.

xcvfgbh
Temmuz 2025'te Gazze Şeridi'nde öldürülen meslektaşlarının cenaze töreninde ağlayan İsrailli askerler (AFP)

Gazete, orduda aktif görevde olan İsrailli askerlerin intihar oranlarının önceki yıllara göre artış gösterdiğini doğruladı.

Kaynaklar, intiharların bazen iç raporlarda ‘çatışma dışı ölüm’ veya ‘soruşturma altındaki durumlar’ gibi muğlak etiketler altında kategorize edilmesi nedeniyle gerçek sayının daha yüksek olabileceğini tahmin ediyor.

Şarku’l Avsat’ın Haaretz'den aktardığına göre İsrail ordusu, 2024 yılının başından bu yana yaklaşık bin 600 askerin travma sonrası stres semptomlarından mustarip olduğunu kabul ediyor ve bu da yaklaşık 250 askeri ruh sağlığı nedenleriyle terhis etmesine neden oldu.

Veriler intihar eden askerlerin çoğunun geçtiğimiz mart ayında yeniden başlayan savaştan bu yana çatışmaların devam ettiği Gazze'deki çatışmalara katıldığını gösteriyor.

cdfgthy
Temmuz ayında Gazze'de öldürülen bir İsrail askerinin cenaze töreninden (EPA)

Cepheden dönen askerlerin psikolojik olarak yalnızlaştığı ve özellikle muharebe tugaylarına yeni katılanlar ile dışlanmış sosyal sınıflara mensup askerlere yeterli psikolojik bakım sağlanmadığı belirtiliyor.

Ordu, sahadan dönen askerlerle ilgili sessiz bir iç krizle karşı karşıya; bu askerler fiziksel yaralanmaların ötesinde derin psikolojik yaralar da taşıyor ve bu da bazılarının son bir kaçış olarak intiharı seçmesine neden oluyor.

Gözlemciler Gazze savaşının sadece Filistinlileri tüketmekle kalmadığını, aynı zamanda İsrail'in iç cephesinde de giderek artan bir çatlağa neden olduğunu, askerlerin karada savaşırken psikolojik kaderlerinin havada asılı kaldığını düşünüyor.