عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Menfi Doğu Libya’nın ileri gelenleriyle siyasi krize çözüm arıyor

Libya’nın güneydoğusundaki silahlı çatışmalarda ölü ve yaralılar var

Libya Başkanlık Konseyi tarafından Menfi’nin Sirenayka heyetiyle gerçekleştirdiği toplantı (Libya Haber Ajansı)
Libya Başkanlık Konseyi tarafından Menfi’nin Sirenayka heyetiyle gerçekleştirdiği toplantı (Libya Haber Ajansı)
TT
TT

Menfi Doğu Libya’nın ileri gelenleriyle siyasi krize çözüm arıyor

Libya Başkanlık Konseyi tarafından Menfi’nin Sirenayka heyetiyle gerçekleştirdiği toplantı (Libya Haber Ajansı)
Libya Başkanlık Konseyi tarafından Menfi’nin Sirenayka heyetiyle gerçekleştirdiği toplantı (Libya Haber Ajansı)

Libya Başkanlık Konseyi Başkanı Muhammed el-Menfi, Doğu Libya (Sirenayka) bölgesinin ileri gelenlerinden oluşan bir heyet ile ‘ülkedeki mevcut krizi sona erdirmek için bir çözüme ulaşma ve siyasi süreçte ilgili tüm taraflar arasında görüşlerin yakınlaşmasına katkıda bulunma’ meselelerini ele aldı. Öte yandan geçici Birlik Hükümeti Başkanı Abdulhamid Dibeybe, bir kez da enerji alanında Türkiye ile yakın zamanda imzaladığı anlaşmayı savundu.
Başkanlık Konseyi Başkanı’nın medya ofisi, 6 Ekim’de yaptığı açıklamada Sirenayka ileri gelenlerinin ve elitlerinin yarığı iyileştirme çabalarına destek verdiklerini dile getirdi. Açıklamada, “İleri gelenler ve elitler, tüm Libyalılar arasında barışı sağlamak ve mevcut krizin üstesinden gelmek için ulusal uzlaşı projesinin ayrılmaz bir parçasıdır” denildi.
Görüşme sırasında ileri gelenler ve elitler, Menfi’ye ‘ülkeyi bölünme hayaletinden kurtarmak ve seçim kazanımlarına ulaşmak için tüm taraflarla iletişim kurma’ ihtiyacından söz etti. Ayrıca Başkanlık Konseyi’nin ülkenin istikrarını korumaya yönelik çabalarına tam desteklerini dile getirdiler.
Öte yandan Dibeybe, petrol ve gaz arama alanında Ankara ile imzaladığı mutabakat muhtırasını savundu. Abdulhamid Dibeybe, Ukrayna savaşından sonra dünyanın petrol ve gaz talebindeki artışın ‘değerlendirilmesi gereken altın bir fırsat’ olduğunu söyledi. Libya’nın petrol ve gaz kaynakları açısından çok zengin bir ülke olduğuna ve bu nedenle Libya topraklarında gaz ve petrol keşfetmek, üretmek ve satmak için şirketlerle sözleşmeler yapılması ve projeler yürütülmesi gerektiğine dikkati çeken Dibeybe, petrol şirketinin ‘iki tarafın da çalışmayı tercih ettiği kara ve deniz sahalarında sondaj ve üretim dahil olmak üzere petrol faaliyetleri gerçekleştirmek’ için Türk şirketleriyle gerekli anlaşmaları imzalayacağını vurguladı.
Dibeybe, İmad es-Sayeh başkanlığındaki Yüksek Seçim Komisyonu’nu da ‘tüm tarafları harekete geçirmek, ülke tarihindeki bu ulusal olayın tamamlanmasını hızlandırmak, geçici aşamadan seçim meşruiyetine dayalı kalıcı aşamaya geçmek’ amacıyla’ verilere itiraz etmek için seçmen kaydını açmaya çağırdı.
Seçim listelerinin açıklanmasından önce yasama ve cumhurbaşkanlığı seçimleri aday kayıtlarının kontrol edilmesi sürecinin devam etmesi çağrısında bulunan Dibeybe, ‘bu konudaki gelişmeler hakkında yerel kamuoyunu bilgilendirmek, Halkın Güvenliğinin Dönüşü Komisyonu tarafından hazırlanan seçim kanunu teklifini dikkate almak, seçim yasasında belirtilenlere göre lojistik ve organizasyonel hazırlıklara başlamak ve yasalar uyarınca değişme beklenen noktaları daha sonraya, hükümetin buna tam olarak hazır olduğu vakte ertelemek’ gerektiğini vurguladı.
Öte yandan İmad es-Sayeh, 6 Ekim’de Almanya'nın Trablus Büyükelçisi Michael Unmacht’ın da katılımıyla Almanya’nın Libya Özel Elçisi Christian Bock ile bir araya geldi. Sayeh’e göre Bock ‘ülkesinin seçimleri tamamlamaya çalışan komisyonun çabalarını takdir ettiğini’ belirtti. Christian Bock ayrıca, ülkeyi geçiş aşamalarını sona erdirecek seçimlere götüren bir anayasal taslak hazırlığındaki ulusal çabalara övgüde bulundu.
Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih, el-Kubba şehrinde Almanya heyetle görüşmesi sırasında cumhurbaşkanlığı ve yasama seçimlerinin bir an önce yapılması için gerekli düzenlemelerin yapılması gerektiğini ele aldı.
Şarku’l Avsat’ın Libya Haber Ajansı’ndan aktardığı habere göre ajans, Devlet Yüksek Konseyi kaynaklarından alıntı yaptığı haberinde, anayasal kuralın yasama ve cumhurbaşkanlığı seçimlerine ilişkin maddelerinin tartışılmasının ve bir sonraki oturuma kadar oylanmasının ertelendiği belirtildi. Kaynaklar ayrıca, birden fazla uyruklu adaylar üzerindeki çekişme konusunun henüz çözülmediğine dikkati çekti.
Dibeybe hükümetinde Dışişleri Bakanı Necla el-Menkuş ise geçen çarşamba günü İngiltere Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Gillian Keegan ile bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Görüşme sırasında Keegan, İngiltere’nin Birlik Hükümeti’nin doğru bir yol haritasına ve anayasal kurala göre cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerini gerçekleştirmesine destek verdiğini belirtti. Gillian Keegan ayrıca, en zamanda Libya’ya ziyarette bulunmayı düşündüğünü söyledi.
Öte yandan Libya’nın güneydoğusundaki Rebiana şehrinde güvenlik müdürlüğüne saldıran silahlılarla çıkan çatışmalarda güvenlik müdürlüğünden 1 kişi ölürken, 7 kişi de yaralandı.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
TT
TT

İsrail, önde gelen Hamas liderlerinden Raid Saad'a suikast düzenledi

Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)
Hamas lideri Raid Saad (sosyal medya)

İsrail Times gazetesine göre, İsrailli bir yetkili bugün, Hamas'ın üst düzey lideri Raid Saad'ın Gazze şehrinde düzenlenen bir hava saldırısında öldürüldüğünü doğruladı. Bu da İsrail'in ateşkes anlaşmasını ihlal etmesi anlamına geliyor.

Alman Basın Ajansı'na (DPA) göre görgü tanıkları ve sağlık kaynakları bugün, Gazze şehrinin güneybatısındaki Raşid Caddesi üzerindeki Nablusi kavşağı yakınlarında bir araca düzenlenen İsrail hava saldırısında dört Filistinlinin öldüğünü ve birçok kişinin de yaralandığını bildirdi.

Görgü tanıkları, İsrail uçağının Nablusi Meydanı yakınlarında bir araca birkaç füze ateşlediğini, aracı imha ettiğini ve can kayıplarına yol açtığını söyledi. Ambulans ekipleri, ölü ve yaralıları hastanelere taşımak için acilen olay yerine gitti.

İsrail askeri sözcüsü Avichay Adraee ise yaptığı açıklamada, ordu ve Şin Bet'in (İsrail Güvenlik Teşkilatı) Gazze Şehrinde üst düzey bir Hamas komutanını hedef alan bir saldırı düzenlediğini ve onu son zamanlarda hareket için silah üretimi ve yeniden yapılanma çalışmaları yapmakla suçladığını belirtti.

İsrail Ordu Radyosu, saldrırının hedefinin, İzzeddin el-Haddad'dan sonra "Hamas'ın ikinci adamı" ve askeri üretim dosyasından sorumlu kişi olarak tanımladığı Raid Saad olduğunu bildirdi. İsrail'in bugünkü operasyonu gerçekleştirmeden önce son haftalarda kendisine birkaç kez suikast girişiminde bulunduğunu belirtti.

Şarku’l Avsat’ın İbranice yayın yapan Ynet internet sitesinden aktardığına göre Raid Saad Hamas'ın askeri kanadı olan Kassam Tugayları'nın liderlerinden biri.

Hamas'tan hava saldırısının hedefinin kimliğiyle ilgili resmi bir açıklama yapılmadı.

Axios haber sitesi, İsrail'in saldırıdan önce Amerika Birleşik Devletleri'ni önceden bilgilendirmediğini ifade etti.

ARAP DÜNYASI

Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
TT
TT

Suriye halkının merkezi mi yoksa federal devlet mi anlaşmazlığı üzerine bir okuma

Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)
Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed'in devrilmesini kutlamak için düzenlenen havai fişek gösterileri arasında muhaliflerin bayrağını dalgalandıran bir Suriyeli (Reuters)

Macid Kıyali

Suriye’de Beşşar Esed rejiminin düşmesinin ardından geçiş dönemi liderliği ile muhalifleri arasında yaşanan iç çatışma, siyasi sistemin niteliği, özellikle de merkeziyetçilik mi yoksa ademi merkeziyetçilik mi, merkezi bir devlet mi yoksa federal bir devlet mi tartışmaları üzerine yoğunlaşıyor.

Bu konu meşru olmasına rağmen, tartışmaya katkı sağlamak amacıyla bazı temel gözlemler aşağıda sunuyorum.

İlk gözleme göre ademi merkeziyetçilik ya da federalizm meselesini gündeme getirmek, bu konuda kutuplaşmanın temel nedeninin Suriye’deki iç çatışmada kimlik, etnik, mezhepsel ve bölgesel özelliklerin baskın olması olduğu gerçeğini görmeyi zorlaştırdı.

Çatışmanın önde gelen tarafları, siyasi veya sınıfsal güçleri ya da tarafları temsil etmekten ziyade kimlik temelli yahut mezhepsel, etnik ve bölgesel kimliği vurgulayan taraflar olduklarından, bu konunun siyasi niteliği göz ardı ediliyor.

Dikkati çeken ikinci gözleme göre ise federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet için mücadele eden güçler, bunu demokrasi meselesinden daha öncelikli tutuyorlar. Bunun nedeni, söz konusu güçlerin (SDG, Suveyda'daki Hicri Hareketi ve kıyı şeridinde Esed rejiminin çöküşünden etkilenen güçler) demokratik olmayan güçler olmaları. Prensipte pozisyonları, politikaları ve tercihleri ve temsil ettiklerini iddia ettikleri gruplarla olan ilişkileri göz önüne alındığında bu güçlerin Esed rejimi altında kendilerini ifade etmedikleri ve bu konuyu bu kadar yoğun bir şekilde gündeme getirmedikleri unutulmamalı.

Üçüncü ve belki de en önemli gözleme göre federal bir devlette kimlik statüsü konusundaki çatışmaya öncelik verilmesi, devletin kurulması ve vatandaşlık taleplerini ya gölgeliyor ya da ön plana çıkarıyor. Bunların, 54 yıllık Esed döneminde eksik olan iki temel unsur olduğu ve özellikle mevcut koşullarda, yani devletin kurumlar ve hukuk devleti olarak yeniden kurulması ve vatandaşların güçlendirilmesi, böylece Suriyelilerin gerçek anlamda özgür ve eşit vatandaşlar olarak bir halk haline gelmeleri için ülke genelinde Suriyelilerin en çok ihtiyaç duyduğu unsurlar olduğu unutulmamalı.

Bu yüzden iki temel sorunla karşı karşıyayız. Bunlardan birincisi, artık var olmayan Esed rejiminin Suriye'nin birliğini zayıflatıp bozmayı başarması, Suriyelileri mezhep, din, etnik köken, bölge ve aşiret aidiyetlerine göre sınıflandırması ve ‘böl ve yönet’ politikası uyarınca onları birbirlerine düşürmesinden kaynaklanıyor.

İkinci sorun, Suriyelilerin kendi koşullarını kontrol edememeleri. Bu durum, Suriye’nin geleceğinin, Suriye halkının aleyhine, uluslararası güçlerin, özellikle ABD ve bölgesel tarafların meselesi haline gelmesine neden oldu. Bu durum, kimlik çatışmaları, özellikle de silahlı çatışma veya silahlı milisler şeklinde ortaya çıkan çatışmalar için de geçerli.

Federalizm, bir ülkeyi bölmek değil, aksine ülkenin birliğini organize etmek ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevre bölgelere müdahale etmesini önlemek için daha uygun bir yöntem. Böylelikle karşılıklı güven temelinde hükümete daha geniş katılım sağlanır.

Suriye geçiş dönemi yönetimi ve Suriye muhalefetinin geri kalanı, gelecekteki siyasi sistemin nasıl olacağı ve otoriterliğin ve marjinalleşmenin geri dönüşünü önlemeye katkıda bulunanlar da dahil olmak üzere yeni konsensüsler oluşturmak için neyin uygun olduğu konusunda kafa karışıklığı ya da netlik sağlanamaması ortaya çıkan federalizm ve ademi merkeziyetçilik konusundaki tartışmalardan sorumlu.

Aslında, yeni yönetime bağlı olanlar ve geleneksel Suriye muhalefeti tarafından federalizmin reddedilmesinin sebebi, aceleci davranışlar, duygusal ve milliyetçi coşku ve önyargılar.

Söz konusu tartışmayı kapatmak yerine açmalı, tüm soruları sormalı. Çünkü Suriye’nin geleceği tartışmaya açık. Tüm Suriyeliler bu tartışmayla ilgileniyor ve bu konuda cevaplar bulmaya katkıda bulunuyor.

Daha spesifik olarak, federal ya da ademi merkeziyetçi bir devlet tartışmasıyla ilgili olarak, federalizmin herhangi bir ülkenin bölünmesi anlamına gelmediği, aksine birliğin daha uygun bir şekilde örgütlenmesi ve merkezin statü, egemenlik ve kaynaklar konusunda çevreyi kötü yönde etkilemesini önlemek için, karşılıklı güvene dayalı yönetişime daha geniş katılımı garanti eden bir sistem olduğunun anlaşılması gerekiyor.

Toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlik çözümleri getirilemedi. Çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyaya, topluma, egemenliğe ve devlete sadece bölünmeler getirir.

Tüm bunlar bölünmek değil, federalizm gücün paylaşılması anlamına gelir. Dışişleri, savunma ve genel ekonomi yönetimi gibi devlet egemenliği ile ilgili konularda merkezileşme söz konusu. Bunların tümü birleşik parlamento ve merkezi hükümetin sorumluluğunda. Öte yandan iç güvenlik, eğitim, sağlık ve yerel kalkınma konularının yönetimi eyaletlerin veya yerel yönetimlerin yetki alanına girer.

Burada bazılarının endişelerini hafifletebilecek en önemli nokta, federalizmin etnik köken/milliyet veya din/mezhep yerine coğrafyaya dayalı olmasıdır. Çünkü herhangi bir kimlik meselesi, demokratik karakterini zayıflatır ve eşit vatandaşlık haklarının ve vatandaşların devletinin güçlenmesini engeller. Tıpkı Lübnan'da ve Irak'ta olduğu gibi.

Elbette, birçok alanda idari meselelerle ilgili olan ademi merkeziyetçi bir devleti, anayasaya göre yetkileri paylaşan federal bir devletle karıştırmak bir sorundur. Şarku'l Avsat'ın al Majalla'dan aktardığı analize göre federal devleti ayrılıkçı bir devlet olarak görmek de bir tür karışıklık veya yanılgı olarak adlandırılabilir, ancak bu doğru değil, çünkü merkezi devletler, yönetim, temsil ve kaynak dağıtımında esnekliğe sahip federal devletlere göre ayrılmaya çok daha yatkındır, zira günümüzün en büyük, en güçlü ve en zengin devletleri federal devletlerdir.

Bu yüzden herhangi bir kimlik grubuyla anlaşmazlık, kavramların karışmasına veya çarpıtılmasına yol açmamalı. Örneğin, İsrail'in siyasi sistem olarak demokrasiyi benimsemesi, demokrasiye karşı düşmanlığı teşvik etmemeli. Ayrıca, belirli bir önermeye elverişli olmayan koşullar olduğunu gözlemlememiz, bu kavramın tartışmaya açılmaması, geliştirilmemesi ve belirli bir ülkede devlet kurulması için ulusal birliği oluşturmaya hizmet eden bağlamlara yerleştirilmemesi gerektiği anlamına gelmez.

Son olarak, bu alanda, özellikle Suriye bağlamında, dikkate alınması gereken iki konu var. Öncelikle ülkenin toprakları üzerinde devlet egemenliğinden söz edilmesi için bunun halkın birliği gerçeğine dayanması gerekiyor. İkinci olarak ise toplumun yönetimini etkileyen sorunlara güvenlikle ilgili bir çözüm bulunmuyor, çünkü herhangi bir güvenlik çözümü coğrafyanın, toplumun, egemenliğin ve devletin bölünmesine yol açar.

*Bu analiz Şarku’l Avsat tarafından Londra merkezli al Majalla dergisinden çevrilmiştir

ARAP DÜNYASI

Tedmür'de ortak devriyeye düzenlenen saldırıda Suriyeli ve Amerikalı personel yaralandı

Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
TT
TT

Tedmür'de ortak devriyeye düzenlenen saldırıda Suriyeli ve Amerikalı personel yaralandı

Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)
Suriye polisi (Suriye İçişleri Bakanlığı)

Suriye güvenlik kaynakları bugün, Suriye güvenlik güçleri ile ABD kuvvetlerinin, ülkenin orta kesimindeki Tedmür kentinde ortak devriye sırasında silahlı saldırıya uğradığını bildirdi.

Suriye resmi haber ajansı SANA’ya konuşan bir güvenlik kaynağı, saldırıda Suriye güvenlik güçlerinden iki kişinin ve bazı ABD askerlerinin yaralandığını, saldırıyı gerçekleştiren kişinin ise öldürüldüğünü açıkladı.

Kaynak, olayın ardından ABD’ye ait helikopterlerin yaralıları et-Tanf Üssü’ne tahliye ettiğini belirterek, saldırının nedenleri ve koşullarına ilişkin henüz bilgi bulunmadığını ifade etti.

Olay nedeniyle Deyrizor-Şam uluslararası kara yolunda trafiğin geçici olarak durdurulduğu, bölge semalarında ise yoğun hava hareketliliği yaşandığı kaydedildi.