Irak’ta gecekondu mahallerine yönelik muamele tartışma yarattı
Irak parlamentosunda gecekondu sorununu çözmek için yeni hamle (INA)
Bağdat / Fazıl en Neşmi
TT
TT
Irak’ta gecekondu mahallerine yönelik muamele tartışma yarattı
Irak parlamentosunda gecekondu sorununu çözmek için yeni hamle (INA)
Irak’ta gecekondu sorunu veya konut suistimalleri olarak bilinen sorunların yanı sıra özellikle devlet arazileri ve mülklerine izinsiz ev yapanlara kira bedeli uygulanmasını ele alan yasanın geçtiğimiz Cumartesi günü (8 Ekim) parlamentoya getirilmesi Irak’ta yeni bir tartışmanın fitilini ateşledi.
Parlamento önceki gün, Hizmetler, İnşaat ve Hukuk Komiteleri tarafından sunulan “Konut Suistimallerine Yönelik” yasa tasarısının ilk okumasını tamamladıktan sonra “yasanın amacının, yürürlüğe girdiği tarihten önce devlete veya belediyelere ait arazilere yapılan konut ihlallerinin temel tasarımlar çerçevesinde ele alınması ve izinsiz girenlerin gasp ettiği arazilere kiraya verilerek hukuki durumlarının düzeltilmesi” olduğu bildirildi.
Şarku’l Avsat’ın Irak Planlama Bakanlığı’ndan edindiği bilgilere göre Bakanlık, geçtiğimiz Haziran ayında, Temsilciler Meclisi'ne sunduğu yasanın “sakinlerine ait gecekondu arazilerine sahip olmayı veya alternatif konut kompleksleri inşa ederek tazmin etmeyi” içerdiğini açıklamıştı. 2019’da yapılan son keşifte, başkent Bağdat ve diğer vilayetlerde yaklaşık 4 bin gecekondu mahallesi olduğu ortaya çıktı.
Öte yandan Nuri el Maliki liderliğindeki Kanun Devleti Koalisyonu, yasa önerisini reddederek duydukları hoşnutsuzluğu dile getirdi. Koalisyon tarafından yapılan açıklamada, Bakanlar Kurulu Genel Sekreterliği tarafından Temsilciler Meclisi'ne gönderilen kanun tasarısına göre Kanun Devleti Koalisyonu’nun önceki gün parlamentoda düzenlenen oturumda tartıştığı ve hükümetin bakış açısını yansıtan rastgele konutların ele alınmasına ilişkin yasa kapsamında, gecekondu sahiplerine kiralama önerisini reddettiği bildirildi.
Açıklamada, başından beri bu yasa tasarısına itiraz ettikleri, mevcut haliyle de yasanın çıkarılmasının en güçlü muhaliflerinden biri olacakları aktarıldı.
Kanun Devleti Koalisyonu açıklamasında, “İlkelerimizin ve sosyal adalete olan mutlak inancımızın bize dayattığı temel gereksinimimiz zorunluluk. Özellikle çoğunluğunun günlük geliri kısıtlı olduğu için bu alanların sakinlerine ait olması gerekir” ifadelerine yer verdi.
Açıklamada, dezavantajlı kesimlere, bu bölgelerdeki vatandaşların çıkarlarına hizmet edecek ve onlara yeterli hizmetleri sağlayacak şekilde çalışılacağına dair söz verilirken, bunun her Iraklı için anayasal hak olduğu hatırlatıldı.
Irak parlamentosunun Hukuk Komisyonu üyesi Arif el Hamami, “Yasa hükümet tarafından meclise gönderildi. Yasayı hazırlayan meclis değil, dolayısıyla meclise yapılan saldırı haksız” ifadelerini kullandı.
Hamami basın açıklamasında, herhangi bir yasanın ilk okumasında müdahale edilmesine veya değiştirilmesine izin verilmediğini belirterek, tartışmaların ikinci okuma ve oylamadan sonra yapıldığını söyledi.
Hammai, yasanın olumlu yönlerinin olduğunu çünkü kuralları ihlal edenlere yasallık ve meşruiyet verileceğini, kira fiyatları sembolik olacağını ancak vatandaşlar için alternatif konut birimleri sağlamada, devletin imkanıyla garanti sağlanacağını aktardı.
Irak’ta siyasi sistem için mi yoksa yönetim sistemi için mi korkuluyor?https://turkish.aawsat.com/arap-d%C3%BCnyasi/5119119-irak%E2%80%99ta-siyasi-sistem-i%C3%A7in-mi-yoksa-y%C3%B6netim-sistemi-i%C3%A7in-mi-korkuluyor
Irak’ta siyasi sistem için mi yoksa yönetim sistemi için mi korkuluyor?
Irak Temsilciler Meclisi (Reuters)
İyad el-Anber
Irak, geçtiğimiz yıl boyunca ülkedeki egemen sınıfın sonunun ne zaman geleceğini tartıştı. Ortaya atılan senaryolardan biri otoriter güçleri yerinden edecek ve nüfuzlarını silecek ‘nihai bir ezici gücün’ gelmesini öngörüyordu! 2024 yılı sona erer ermez, iktidardaki güçlerin liderleri ve onların çevreleri, ‘nihai ezici güçle’ ve onun gelmesi beklenen tarihin geçmesiyle alay etmeye başladılar.
Ancak mevcut egemen sınıfın yerine nihai ezici gücün gelmesi senaryosunun benimsenmesi, Irak’taki siyasi değişimin hayalci bir şekilde romantikleştirilmesinin ötesine geçmiyor. Ortadoğu’da 7 Ekim 2023'ten sonra başlayan tufan ve Donald Trump'ın yeniden ABD başkanı olarak seçilmesi, Irak'ın bölgesel güç dengesindeki değişim fırtınasındaki konumunun ve bunun Irak'taki iç siyasi durum üzerindeki etkisinin yeniden hesaplanmasını zorunlu hale getirdi.
Otoriter güçlerin açıklamalarında, Irak'ta 2003 yılında sonra Amerikalılar tarafından yaratılan siyasi değişimin yol açtığı kaosun dayattığı eski denklemin bir parçası olduklarından, bölgedeki değişim rüzgarlarının kendilerini de kapsayacağı hipotezinin tartışılmasını reddeden bir inançsızlık ve inkar hali söz konusu. Ayrıca bu durum, İsrail'in Lübnan'da Hizbullah'a karşı başlattığı savaş ve Suriye'de Beşşar Esed rejiminin düşmesinin ardından başını çektiği direniş ekseninin belinin kırılmasıyla geri çekilmeye ve fırtınaya boyun eğmeye başlayan İran ekseniyle de ilişkili.
Ancak siyasi güçlerin liderleri, yaklaşan seçimler hakkında konuşmak ve siyasi anlaşmazlıklarını tartışmakla meşguller. Ramazan ayında siyasi görüşmelerde ekran yıldızlarına dönüşen liderlerin açıklamaları sosyal medya platformlarında siyasi tartışmalara konu oluyor. Ancak hiçbiri bölgesel ve uluslararası gelişmeler çerçevesinde Irak'ın geleceğini ve Ortadoğu'da yaşanan güç mücadelelerinin ve ABD Başkanı Trump'ın dayatmak istediği ekonomik anlaşmaların etkilerinden uzak kalıp kalmayacağını tartışmıyor.
Ölüm döşeği
Irak’ta 2003 yılından sonra yönetimin dizginlerini ele geçiren siyasi sınıf, sadece başarısız bir devlet kurulmasını sağlayabildi. En kötüsü, bu başarısız devleti bile belirli bir başarısızlık ve kırılganlık düzeyinde tutamadı. Hatta eski rejimin kalıntılarının ‘paralel devlete’ dönüşmesinin yolunu açtı. Dolayısıyla siyasi sistemin temel görevi bir yandan eski rejimin kalıntılarını yok ederken diğer yandan onun enkazı üzerinde ağlamanın ötesine geçemedi.
Irak'ta 2003 sonrası kurulan yönetim sistemi, ölümle pençeleşen hasta bir adama benzese de kimse onun artık ölmesini istemiyor! Çünkü tüm siyasi partiler, bu ölüm döşeğindeki hasta adamın servetini ve kaynaklarını kendi aralarında uzlaşarak paylaştıklarından onun hasta yatağında kalmasından faydalanıyor. Eğer ölürse, miras payları ve miktarı değişecek ve kimin meşru olarak en büyük paya sahip mirasçı olduğu ve kimin mirası kaybettiği konusunda asıl mücadele başlayacak.
Şu an Irak'ta 2003 sonrası kurulan siyasi sistemin komaya girdiği aşamadayız. Bu sistemin dayandığı temeller, siyasi güçler ve liderleri tarafından katledildi. Seçimler işlevini yerine getiremez hale geldi. Anayasa, etkisiz hale geldi. Rejim değişikliğinin en önemli kazanımı olarak övündüğümüz kamu özgürlükleri bile hükümet ve güç sahipleri tarafından kısıtlanır oldu.
Şarku’l Avsat’ın Al Majalla’dan aktardığı analize göre Devlet olmadan demokrasi olmaz, ancak bu denklem Irak’taki siyasi sınıfın düşünce dünyasında hiçbir şekilde yer almıyor. Çünkü ne demokrasiye ne de devlete inanıyorlar! Siyasi sınıfın liderlerinin egemen olduğu ve halkın kararına el konulduğu bir demokrasi dünyanın hiçbir yerinde yok.
Dr. Amir Hasan Feyyaz bu durumu şöyle özetliyor:
“Geçiş fırsatı kaçtı. Otorite sahibi bir devlet yapısından, onu ortadan kaldıran, otoriter çeşitliliklerin oluşturduğu bir devlet yapısına geçtik! Başka bir deyişle, demokratsız bir demokrasi inşa etme sloganı altında ve yazarları tarafından yönetilen, ama yazarlarını yönetemeyen bir anayasa kullanarak üniter totalitarizm yönetiminden çoğulcu totalitarizm yönetimine geçtik.”
Yönetici sınıfındaki elitler devleti cüceleştirmek için var güçleriyle çalıştılar. Ancak şimdiye kadar, yöneten ve yönetilen arasında güven olmadan yönetim, güç ve nüfuzun sadece yıkıma yol açabileceğini ve iktidardakilerin kaderinin tiranlar ve diktatörlerden farklı olmayacağını anlayabilmiş değiller. ABD ordusu, Saddam Hüseyin rejimini, ancak Iraklılar onu desteklemekten vazgeçtiğinde devirebildiler. İnsanlar diktatörlerin elinde her gün zulüm görmeyi ya da yolsuzluk ve kaos nedeniyle aşağılanmayı kabul etmezler. Vatanseverlik ve vatan savunması gibi kavramlar, bunları dile getirenler tarafından iktidarda kalmak için halkını köleleştirmek ve onların kanıyla ticaret yapmak için kullanılırsa boş sloganlara dönüşür.
Sistemi kim koruyor?
“Siyasi sistemi kim koruyor?” sorusunun yanıtı üzerinde henüz uzlaşılmış değil. Hatta verilen yanıtlar, devlet kavramına ve onu kimin koruduğuna ilişkin siyasi şizofreniyi yansıtıyor! Şii siyasi liderler, Haşdi Şabi Güçlerinin siyasi sistemi korudukları fikrini savunuyor. Kürtler ise Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nin (IKBY) federalizm deneyimini koruyanların iç güvenlik güçleri olan Peşmergeler olduğundan bahsediyor. Hükümet sistemine meşruiyet kazandıran topluma ya da ulusal mutabakatı somutlaştıran ve işlevi örgütlü şiddeti tekeline almak olan güvenlik kurumlarına gelince, kimse onlardan bahsetmiyor!
Bağdat'ın merkezindeki Tahrir Meydanı'nda düzenlenen bir gösteri sırasında Irak bayrağını sallayan bir protestocu, 1 Ekim 2023 (EPA)
Haşdi Şabi Heyeti Başkanı Falih el-Feyyad, kısa bir süre önce bir televizyon kanalına verdiği röportajda Haşdi Şabi'nin sadece askeri bir oluşum olmadığını söyledi. Aksi takdirde ordu ve polisten ayrı bir yapı olarak kalmasının bir gerekçesi olmayacağını ifade eden Feyyad, “Haşdi Şabi artık Irak'ın ve onun geleceğinin savunulması için mutlak bir gerekliliktir” ifadelerini kullandı. Feyyad'ın açıklamasına benzer açıklamalar daha önce de yapılmıştı. Öyle ki bu sözler birçok Şii siyasi lider için bir kalıplaşmış bir ifadeye dönüşmüş durumda ve bu söylem, Şii siyasi güçlerin kamuoyu, kendilerini koruyan güçlü bir silahın varlığı olmadan yönetim deneyimlerinin sürdürülemeyeceğine ikna olana kadar tekrarlandı. Buradaki paradoks ise Haşdi Şabi’nin bir devlet kurumu olması ve kamu bütçesinden finanse edilmesine rağmen görevinin belirli siyasi aktörlerin güç ve nüfuzlarının devamını sağlamak ve onlara seçim kayırmacılığı sağlamak için resmi güvenlik kurumlarına paralel bir yapı olmasıdır.
Feyyad'ın açıklamasına benzer açıklamalar daha önce de yapılmıştı. Öyle ki bu sözler birçok Şii siyasi lider için bir kalıplaşmış bir ifadeye dönüşmüş durumda ve bu söylem, Şii siyasi güçlerin kamuoyu, kendilerini koruyan güçlü bir silahın varlığı olmadan yönetim deneyimlerinin sürdürülemeyeceğine ikna olana kadar tekrarlandı.
Irak’ta 2003 sonrası kurulan siyasi sistemi koruma fikri, artık siyasi elitleri ve Haşdi Şabi’yi yönetme meselesine indirgenmiş durumda. Geldikleri ailelerin, dini sembollerin ve yüksek mevkilerde bulunmanın kendilerini devlet adamı yaptığına inanan hükümetteki isimleri siyasi oligarklara dönüştüren iktidar sisteminin ve iktidardakilerin siyasi kabul edilebilirliği göz ardı ediliyor. Yolsuzluk, silah ve kaos üçlüsüne dayalı bir yönetim sistemi kuran bu kombinasyon, gücü merkezileştirmeyi, ülkenin zenginliklerini kontrol etmeyi, devlet kurumlarına hükmetmeyi ve bunları parti derebeyliklerine dönüştürmeyi başarmış, ancak halkın güvenini kazanamamıştır.
Tam da bundan dolayı, siyasi nüfuzunun ve ekonomik çıkarlarının tehdit altında olduğunu düşündüren herhangi bir dış tehdit karşısında yenik düşüyorlar. Çünkü ‘devlet de devlet dışı olan da benim’ ikileminde hayatta kalmaya çalışıyorlar.
