‘Sürgünde Günbatımı’ kitabının yazarı Baha Tahir yaşamını yitirdi

Büyük edebiyatçı Baha Tahir. (Mısır Haber Ajansı)
Büyük edebiyatçı Baha Tahir. (Mısır Haber Ajansı)
TT

‘Sürgünde Günbatımı’ kitabının yazarı Baha Tahir yaşamını yitirdi

Büyük edebiyatçı Baha Tahir. (Mısır Haber Ajansı)
Büyük edebiyatçı Baha Tahir. (Mısır Haber Ajansı)

Mısır’da kültür camiasının yanı sıra hastalıklarla mücadeleye de büyük katkılarda bulunan yazar, romancı ve çevirmen Baha Tahir perşembe günü, 87 yaşında yaşamını yitirdi.
Sanat eleştirmeni Tarık el-Şennavi, Facebook sayfasında şu paylaşımda bulundu:
“Her insanın isminden bir nasibi vardır. Üstad Baha Tahir ise hem (baha) güzellikten hem de (tahir) temizlikten nasibini almıştır… Unutulmaz bir iz bırakan hocamıza veda… Asla gün batımını bilmeyen, ‘Sürgünde Günbatımı’nın yazarına veda…”
Reuters haber ajansının aktardığına göre Mısır Kültür Bakanlığı da yazarın ölümünden duyulan üzüntüyü dile getirdiği açıklamasında onu ‘Mısır topraklarının yaratıcılığını ve Arap kütüphanesini düzinelerce roman ve çalışmalarla zenginleştirmek için verdiği mücadele ile büyük bir yazar’ olarak nitelendirdi.
İbrahim Abdulmecid, Eşref el-Aşmavi, Mansura İzzeddin, Ammar Ali Hasan, İbrahim İsa, Samir Derviş, Halid el-Safti ve Nura Naci gibi farklı nesillerden bir dizi yazar da sosyal medya üzerinden Baha Tahir’in vefatından duydukları üzüntüyü dile getirdiler.
Baha Tahir’in ölümü Mısır dışında da büyük bir üzüntüyle karşılandı. Cezayirli yazar Vasini el-A‘rac, Ummanlı yazar Süleyman el-Ma‘meri, Suudi Arabistanlı yazar Ahmed el-Samiri, Kuveytli yazar Saide Müfreh, Birleşik Arap Emirlikli yazar Saliha Ubeyd ve Iraklı yazar Hamza Alivi, Tahir’in vefatından duydukları derin üzüntüyü dile getirdiler.
Baha Tahir 13 Ocak 1935’te, kökleri Güney Mısır’daki Luksor’a kadar uzanan bir ailede dünyaya geldi. Coğrafya, birçok edebi eserini derinden etkiledi.
Lisans derecesini 1956 yılında Kahire Üniversitesi edebiyat fakültesi tarih bölümünden aldı. Kısa bir süre Devlet Enformasyon Servisi’nde çevirmen olarak, ardından da 1975’e kadar Mısır radyosunda kültür programında yönetmen ve yayıncı olarak çalıştı.
İnsanın baskı karşısında kendini ifade etme mücadelesini ele aldığı, çoğunlukla 1950’li yılların sonlarında ve 1960’lı yılların başlarında yazdığı ilk öykü koleksiyonu (Nişan) 1972’de yayınlandı.
1981 ve 1995 yılları arasında Birleşmiş Milletler’in Avrupa merkezinde çevirmen olarak çalışmak üzere Cenevre’ye yerleşmeden önce, 1970’lerin ortalarında Mısır dışında da çalışmaya başladı.

Birçoğu kişisel hayatının aşamalarını ve yaşadığı bazı olayları yansıtan edebi eserlerini yazmaya yurt dışında da devam etti. Eserleri arasında ‘Dün gece rüyamda seni gördüm’ ‘Palmiyenin doğusu’ ‘Duha dedi ki’ ve ‘Sürgünde aşk’ yer alıyor.
‘Safiye teyzem ve manastır’ ve 2018’deki ilk oturumunda Uluslar arası Arap Edebiyat Ödülü’nü kazanan ‘Sürgünde Günbatımı’ gibi eserleri televizyon dizisine dönüştürülmüştür.
Baha Tahir edebiyat eserlerinin yanında düşünce ve eleştiri üzerine de kitaplarda yazdı.
Luksor’da adını taşıyan bir kültür merkezi kurularak onurlandırılan yazar 1998’de ülkenin en prestijli ödülü olan Devlet Takdir Ödülü’ne, 2009’da da şimdi Nil Ödülü’ne dönüştürülmüş olan Mübarek Ödülü’ne layık görüldü.



Karanlık maddenin kökeni "Karanlık Büyük Patlama"da mı gizli?

Gizemli karanlık maddenin evrendeki maddenin yüzde 85'ini oluşturduğu öne sürülüyor (Pexels)
Gizemli karanlık maddenin evrendeki maddenin yüzde 85'ini oluşturduğu öne sürülüyor (Pexels)
TT

Karanlık maddenin kökeni "Karanlık Büyük Patlama"da mı gizli?

Gizemli karanlık maddenin evrendeki maddenin yüzde 85'ini oluşturduğu öne sürülüyor (Pexels)
Gizemli karanlık maddenin evrendeki maddenin yüzde 85'ini oluşturduğu öne sürülüyor (Pexels)

Bilim insanları karanlık maddenin diğer maddelerden sonra, "Karanlık Büyük Patlama" denen bir olayla ortaya çıktığını öne sürdü. 

Standart kozmolojik modele göre 13,8 milyar yıl önce gerçekleşen Büyük Patlama'yla evren bir saniyeden kısa sürede muazzam bir hızla genişledi.

Bu dönemde sıcak plazmayla dolu evrende, karanlık madde de dahil her şeyin, bu plazmanın soğumaya başlamasıyla meydana geldiği düşünülüyor.

Evrenin yüzde 27'sini oluşturduğu öne sürülen karanlık madde, ışıkla etkileşime girmediği için gözlemlenemiyor. 

Var olduğu düşüncesiyse, yarattığı kütleçekim etkisinin normal veya gözlemlenebilen madde üzerindeki etkisine dayanıyor.

Bilim insanları yaklaşık 100 yıldır bu maddenin varlığını doğrulayacak kanıtlar ararken, bazıları da gerçek olmadığını savunuyor. 

Physical Review D adlı hakemli dergide yayımlanan yeni bir makalenin yazarları, bu gizemli maddenin kökenini sorgulamaya açıyor.

Geçen yıl yine aynı bilimsel dergide çıkan bir makalede, karanlık maddenin Büyük Patlama'dan birkaç ay sonra gerçekleşen başka bir patlamayla ortaya çıkmış olabileceği iddia edilmişti. 

Austin Teksas Üniversitesi'nden Katherine Freese ve Martin Winkler, Karanlık Büyük Patlama adını verdikleri bu olayla sıcak ve karanlık plazma patlaması yaşandığını savunuyor. Tıpkı Büyük Patlama'nın normal maddeyi ortaya çıkarması gibi, bu olayın da karanlık maddeyi yarattığı düşünülüyor.

ABD'deki Colgate Üniversitesi'nden Cosmin Ilie ve Richard Casey'nin yeni çalışmasıysa, bu teoriyi destekleyerek karanlık maddeyi saptamaya yönelik yöntemler öneriyor.

Araştırmacılar, mevcut deneysel verilere dayanarak Karanlık Büyük Patlama modelinin geçerli olabileceği senaryoları inceledi. 

Karanlık maddenin kökenine dair yeni ihtimalleri ele alan ekip, bırakmış olabileceği kütleçekimsel dalgaların izini sürerek Karanlık Büyük Patlama teorisinin test edilebileceğini söylüyor. 

Ilie, "Karanlık Büyük Patlama tarafından üretilen kütleçekim dalgalarını tespit etmek, bu yeni karanlık madde teorisine çok önemli kanıtlar sağlayabilir" diyor: 

Uluslararası Pulsar Zamanlama Dizisi (IPTA) ve Kilometre Karelik Dizi (SKA) gibi deneyler ufukta belirmişken, yakında bu modeli daha önce görülmemiş şekillerde test edecek araçlara sahip olabiliriz.

Geçen yıl IPTA bünyesindeki bir araştırma ekibi, Büyük Patlama'dan kısa süre sonra meydana gelmeye başlayan kütleçekimsel dalgalarının sönük yankısı olan kütleçekimsel dalga arka planını ilk kez saptanmıştı.

Bu ve benzeri keşifler, karanlık madde teorilerini test etmenin yanı sıra evrenin ilk dönemindeki gelişiminin daha iyi anlaşılmasına da katkı sunma potansiyeli taşıyor.

Independent Türkçe, Science Alert, Phys.org, Popular Mechanics, Physical Review D