Libya’da yüzlerce göçmen ‘kaçırılma ve aşağılanmadan’ kaçmak için sınır dışı edilmeyi bekliyor

Binlerce düzensiz göçmeni barındıran Libya sığınma merkezlerinin kalabalıklaşmasının gölgesinde, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) sponsorluğunda yürütülen ‘Gönüllü İnsani Dönüş Programına’ göre, yüzlerce kişi, Trablus’taki UNHCR binasının önünde ülkelerine sınır dışı edilmek için sıralarını bekliyor.

Libya’daki UNHCR ofisi önceki akşam, yerel yetkililerin yardımıyla, kadınlar ve çocuklar da dahil olmak üzere 174 savunmasız göçmenin Nijer’e tahliye edildiğini duyurdu. Nijer’in beş yıl önce kurduğu ‘Acil Geçiş Mekanizması’ sayesinde sınır dışı edilenlerin ‘güvenliğe’ ulaştığını belirtti. Böylece, 2017 yılı Kasım ayında söz konusu mekanizmanın başlatılmasından bu yana yalnızca Nijer’e tahliye edilenlerin sayısı yaklaşık 4 bine yükseldi. Buna rağmen Libya’daki UNHCR ofisine tahliye talebini ileten çok sayıda düzensiz göçmen, Libya’dan ülkelerine tahliye edilmelerindeki gecikme sebebiyle öfkelerini dile getirdiler. Bazılarının ‘Libya’daki insan kaçakçılığı çeteleri tarafından kaçırıldığını ve serbest bırakılmaları karşılığında para ödemeye zorlandıklarını’ belirttiler.

Mülteciler, özellikle Avrupa ülkelerine göç ile ilgili birçok şikayette bulundu. Bazıları Şarku’l Avsat’a ‘2018’de taleplerini UNHCR’a ilettiklerini, ancak henüz bir yanıt alamadıklarını’ söyledi. Ayrıca göçmenlik başvurusunu yenilemek üzere randevu almaksızın UNHCR ofisine başvurduklarını da belirttiler.

Kendisini İbrahim Halil olarak tanıtan bir mülteci, iki yıl önce UNHCR’ye adını kaydettirdiğini, iş ve yaşam koşullarına zorluk çektiğini aynı zamanda aşağılanmaya maruz kaldığını bildirdiğini söyledi. Halil “Belgelerini gönderen ve yıllarca UNHCR’dan yanıt alamayanlar varken, sadece birkaç ay içerisinde kaydolan ve yanıt alanlar var” ifadeleri ile şaşkınlığını dile getirdi.

Yüzlerce düzensiz göçmenin Libya kıyı şeridindeki şehirlerine yönelmelerinin devam etmesi gölgesinde, Uluslararası Göç Örgütü (IOM) Gönüllü İnsani Dönüş Programı aracılığıyla, son yedi yılda 60 binden fazla göçmenin Libya’dan ülkelerine ‘güvenli ve onurlu’ bir şekilde sınır dışı edilmesine yardım ettiğini söyledi. IOM 2015’ten bu yana uygulanmakta olan bu programı, Afrika ve Asya’daki 46 farklı ülkeden mahsur kalan ve evlerine dönmek ve hayatlarını yeniden inşa etmek isteyen göçmenler için ‘kritik bir program’ olarak tanımladı.

UNHCR gönüllü olarak ülkelerine geri dönmek isteyenlerin, bu durumdan faydalanmak isteyenler kişilerden ve dolandırıcılardan korunmasını sağlıyor. Diğer yandan, insan hakları grupları ve uluslararası kuruluşlar, raporlarında ‘özellikle batı Libya’daki sığınma merkezlerinin göçmenlerle dolup taştığını’ belirtiyor.

Libya’daki göçmenlerin çoğu, başta İtalya olmak üzere Avrupa ülkelerine göç etmeyi umuyor. Bunu ya bir ’aile birleşimi’ gerekçesiyle UNHCR’a taleplerini ileterek ya da yasadışı göç komisyoncularına para ödeyip Akdeniz’i geçerek yapmaya çalışıyorlar. Ancak genellikle denizden kaçma girişimlerinde başarısız oluyorlar ve Libya’daki merkezlere geri gönderiliyorlar. UNHCR daha önce, Libya’dan İtalya’ya düzenlenen bir uçuşla 95 sığınmacıyı tahliye etti. Tahliye edilenler arasında, çocuklar, risk altındaki kadınlar, şiddetten kurtulanlar ve yakın zamanda serbest bırakılanlar dahil olmak üzere Afrika uyruklu birçok kişi yer alıyordu.

IOM, geçen yıl çeşitli göç yollarında 3 bin 400 göçmenin hayatını kaybettiğini belirterek, dünya ülkelerine güvenli göçü sağlamak ve göçmenlerin ölme veya kaybolma riskini azaltmak üzere göç politikalarının etkisini gözden geçirmenin yanı sıra karada ve denizde arama kurtarma çalışmalarına öncelik verme çağrısında bulundu.

IOM, Avrupa Birliği tarafından desteklenen bir proje kapsamında, Libya’daki göçmenlerin ve ev sahibi toplulukların korunmasını ve direncini arttırmanın yanı sıra ülkenin göç yollarında yönetimin iyileştirilmesini desteklemek amacıyla üç günlük bir fotoğraf ve video sergisi düzenledi.

Libya Temsilciler Meclisi daha önce, komşu ülkeleri ve Avrupa Birliği’ni ‘Libya sınırlarında güvenliği artırmak ve insan kaçakçılığı ağlarına karşı mücadele etmek için ortak eylemin’ önemi konusunda uyardı. Meclis, küresel krizlerden en çok etkilenen ülkelere yardım etmek için acil planlar belirlenmesinin yanı sıra Libya’nın ilgili birimlerinin arama ve kurtarma imkanlarının desteklenmesi çağrısında bulundu. Güvenlik yetkilileri daha önce mülteci ve göçmenlerle dolu bölgeleri hedef aldı ve bu durum binlerce kişinin gözaltına alınmasına ve birkaç can kaybına neden oldu. Bunun ardından UNHCR, Libya hükümetine göçmenlerin ve mültecilerin korkunç durumunu ‘insani değerler ve insan hakları temelinde’ ele alma çağrısında bulundu.