Hawaii'ye ateş karıncaları 'yağıyor'

"Karıncalar ağrılı bir batmaya ve büyük kırmızı izlere yol açarken evcil hayvanlarda körlüğe neden olabiliyor"

(Hawaii Department of Agriculture/Hawaii Tarım Bakanlığı)
(Hawaii Department of Agriculture/Hawaii Tarım Bakanlığı)
TT

Hawaii'ye ateş karıncaları 'yağıyor'

(Hawaii Department of Agriculture/Hawaii Tarım Bakanlığı)
(Hawaii Department of Agriculture/Hawaii Tarım Bakanlığı)

ABD'nin Hawaii eyaletinin Kauai adasındaki yetkililerin, "halkın üzerine yağıp onları sokabilecek" ateş karıncalarının adada şimdiye kadar görülen en büyük istilası konusunda toplumu uyardığı bildirildi.
Susam tohumu büyüklüğündeki, Orta ve Güney Amerika'ya özgü bu küçük ateş karıncaları dünyanın en kötü istilacı türleri arasında.
Yerel haber sitesi SFGate'e göre yetkililer, ateş karıncalarının Hawaii sakinlerinin yaşam tarzını değiştirdiğini söylüyor.
Uzmanlar, yoğun istila altındaki bazı bölgelerde karıncaların, evine girdiği sakinleri uykularında sokup "haftalarca" geçmeyen ısırık izlerine yol açabileceği konusunda uyarıyor.
SFGate'e konuşan Hawaii Ant Lab'den (Hawaii Karınca Laboratuvarı) Heather Forest, "Eskiden yürüyüşe çıkabiliyor, plaja gidebiliyordunuz. Bu karıncalar halkın üstüne yağıp onları sokabiliyor" dedi.
Bu karıncalar ilk kez 20 yıldan uzun süre önce Hawaii adalarında keşfedilirken bunun, bölge sakinlerinin şimdiye kadar gördüğü en büyük istila olduğu aktarılıyor.
The Independent'ta yer alan habere göre, Kauai Invasive Species Committee (Kauai İstilacı Türler Komitesi) en az 52 bin metre kare alanı kaplayan en son istilanın, en kötüsü olduğunu söylüyor.
Şu ana kadar karıncaların, Wailua Nehri yakınlarındaki vadinin bazı kısımlarını kolonileştirdiğinin görüldüğü bildirildi. Bu vadi karıncalara, nehrin aşağısına ilerleyerek adanın diğer kısımlarını işgal etme olanağı verebilir.
Yetkililer bölge sakinlerini, arka bahçelerini kontrol ederek istilanın kapsamının daha iyi hesaplanmasına yardımcı olmaya çağırdı.
Ayrıca sakinlere yardımcı olmak için Kauai Invasive Species Committee (KISC) de dahil bazı kuruluşlar, daha fazla evi ele geçirmeden önce istilacı karıncaları tespit edecek test kitlerini piyasaya sürüyor.
Bölge sakinleri istilanın meydana geldiği yerlerin tahmin edilmesine yardımcı olunca yetkililer devreye girip karıncaları, kolonilerine geri götürebilecekleri zehirli yiyeceklerle yemleyebilecek.
Hawaii Valiliği'nden geçen ay yapılan resmi açıklamada, "Hawaii'nin yerli karıncaları yok. Hawaii yeni, zararlı karınca türlerinin tespitine ve özellikle küçük ateş karıncaları da dahil zararlı karınca türlerinin kontrolüne öncelik verdi" diye belirtilmişti.
Açıklamada, "Karıncalar ağrılı bir batmaya ve büyük kırmızı izlere yol açarken evcil hayvanlarda körlüğe neden olabiliyor. Karıncalar toprakta, ağaçlarda ve diğer bitki örtüsünde, binaların ve evlerin içinde çok büyük koloniler kurabiliyor ve bir mülkü tamamen istila edebiliyor" uyarısında bulunulmuştu.



10 bin yıl önce eriyen buzulların, kıta kaymasını hızlandırdığı bulundu

Grönland Buz Tabakası yaklaşık 3 milyon kilometreküp buz içeriyor (NASA)
Grönland Buz Tabakası yaklaşık 3 milyon kilometreküp buz içeriyor (NASA)
TT

10 bin yıl önce eriyen buzulların, kıta kaymasını hızlandırdığı bulundu

Grönland Buz Tabakası yaklaşık 3 milyon kilometreküp buz içeriyor (NASA)
Grönland Buz Tabakası yaklaşık 3 milyon kilometreküp buz içeriyor (NASA)

Bilim insanları 10 bin yıl önce buzulların erimesinin, kıtaların hareketini hızlandırmış olabileceğini buldu. 

26 bin yıl önce Kuzey Amerika'nın büyük bir bölümünü kaplayan Laurentide Buz Tabakası erimeye başlamıştı. Buzun erimesiyle su, okyanusa akmış ve küresel çaptaki deniz seviyeleri yılda ortalama 1 santimetre yükselmişti.

Colorado Boulder Üniversitesi'nden jeofizikçiler, Dünya'nın bu döneme ait bilgisayar modelini oluşturarak buz tabakasının erimesinin sonuçlarını analiz etti. 

Bulguları hakemli dergi Nature'da dün (23 Nisan) yayımlanan çalışmaya göre buzların erimesi,  Kuzey Amerika kıtası levhasının hareketini yüzde 25 hızlandırmış olabilir. 

Hesaplamalar ayrıca Kuzey Amerika ve Avrasya levhaları arasındaki Atlantik Ortası Sırtı'nın genişleme hızının 6 bin ila 12 bin yıl önce yüzde 40 oranında arttığına işaret ediyor.

Araştırmacılar trilyonlarca ton buzun eriyip okyanusa karışmasıyla kıtanın ağırlık kaybettiğini ve levhanın saat yönünde döndüğünü düşünüyor. Modele göre Atlantik Ortası Sırtı'nın genişlemesindeki artış da bundan kaynaklanıyor.

Makalenin yazarlarından Tao Yuan, "Buz hacmi büyük ölçüde azaldığında, yerkabuğunda büyük bir hareket meydana geldi" diyerek ekliyor: 

Bilim insanları, buzun erimesinin plakaların yükselmesine neden olduğunu biliyordu. Ancak biz, buzun erimesi nedeniyle plakaların yatay olarak da epey hareket edebildiğini gösterdik.

Yeni çalışma, kıta kayması ve deniz tabanı genişlemesinin, milyonlarca yıla yayılan yavaş süreçlerin yanı sıra çok daha kısa zaman aralıklarında da gerçekleşebileceğini gösteriyor.

Bilim insanları Grönland buz tabakasının erimesinin, bugün İzlanda'da yıkıcı sonuçlar doğurabileceğini de söylüyor. 

Atlantik Ortası Sırtı, İzlanda'dan geçiyor ve yaklaşık 10 bin yıl önce adada yoğun bir volkanik aktivite yaşandığı biliniyor. Bu volkanik faaliyetlerin, sırtın genişlemesindeki artışla bağlantılı olup olmadığı henüz kesinlik kazanmadı. Ancak böyle bir durumda genişleme, magmanın yüzeye çıkmasına ve volkanların patlamasına yol açmış olabilir.

Çalışmanın diğer yazarı Shijie Zhong "Bu volkanizma örüntüsü, kısmen bizim incelediğimiz buzul erimesinden kaynaklanmış olabilir" diyor.

Grönland'daki buzların günümüzdeki erime hızı, kıtaların hareketini etkileyecek seviyede değil. Ancak araştırmacılara göre özellikle bu hız artarsa gelecek birkaç yüz yıl içinde İzlanda'da ciddi etkiler yaratabilir.

Yuan, "Grönland ve Batı Antarktika'daki buz tabakaları hâlâ eriyor" diyerek ekliyor: 

Buzların erimesinin gelecekte deniz tabanının yayılmasını ve yakınlardaki okyanus ortası sırtlarında volkanizmayı artırabileceğini düşünüyoruz.

Independent Türkçe, Phys.org, Discover Magazine, IFLScience, Nature