Sudani’den Irak’ta özel sektörü harekete geçirmek için adım

İstifa eden Dürüstlük Komisyonu Başkanı Saadi, tarafları ‘karalama kampanyası’ yürütmekle suçladı.

Sudani, Yargıç Haydar Hanun Zayer’i Dürüstlük Komisyonu başkanlığı görevini yürütmekle görevlendirdi. (INA)
Sudani, Yargıç Haydar Hanun Zayer’i Dürüstlük Komisyonu başkanlığı görevini yürütmekle görevlendirdi. (INA)
TT

Sudani’den Irak’ta özel sektörü harekete geçirmek için adım

Sudani, Yargıç Haydar Hanun Zayer’i Dürüstlük Komisyonu başkanlığı görevini yürütmekle görevlendirdi. (INA)
Sudani, Yargıç Haydar Hanun Zayer’i Dürüstlük Komisyonu başkanlığı görevini yürütmekle görevlendirdi. (INA)

Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani, hükümetinin ülkedeki ekonomik sektörün gelişmesine engel teşkil eden yanlış uygulamaları sona erdirmeyi amaçladığını vurguladığı açıklamasında bu konuda ilk adımın özel sektörle ilgili olduğunu söyledi.
Sudani, 13 Kasım’da çok sayıda iş insanı, yatırımcı ve özel sektördeki proje sahipleri ile yaptığı görüşmede, “Özel sektör projeleri, ekonomik zorlukların niteliği ve vatandaşların ihtiyaçlarıyla tutarlı olmalıdır” dedi.
Medya ofisinden yapılan açıklamaya göre Sudani, iş insanları ve yatırımcılarla ‘ulusal ekonomik gerçekliği, özel sektörün çalışma beklentilerini, sektörün iş fırsatlarını genişletmeye ve kalkınmaya katkısını, karşılaştığı en önemli engelleri ve zorlukları’ ele aldı.
Irak Başbakanı, görüşme sırasında ‘hükümetin bu hayati ekonomik sektörün gelişmesine engel teşkil eden yanlış uygulamaları sona erdirmeyi amaçladığını’ belirtirken bu düzeltme ve reformda özel sektör olmazsa olmaz bir ortak olmadıkça devletin ekonomik yollarının düzeltilemeyeceği kanaati taşıdığına dikkat çekti. Sudani sözlerini şöyle sürdürdü:
“İşsizliği azaltmak ve istikrar ve toplumsal barışın sağlanmasına katkıda bulunan sürdürülebilir ulusal kalkınmayı sağlamak amacıyla, son derece güvenilen bu ulusal sektörle yapıcı bir ortaklığa girmek için hükümet tarafından fırsat sunulacak ve desteklenecektir. Projeler, tekelden uzak, fırsat eşitliği ilkesi temelinde adil rekabete tabi olacaktır.”
Muhammed Şiya es-Sudani, geçen cumartesi günü Şarku’l Avsat’ın da yer aldığı bir dizi medya uzmanı ve siyasi analistle yaptığı görüşmede şu ifadeleri kullandı:
“Tecrübe edinmek artık mümkün değil. Bir sonraki çalışma fırsatı son şanstır ve başarı gerekiyor. Mevcut hükümetin yaşaması, gerçekten somut olmaları için vatandaşa sağlayabileceği başarılara bağlıdır. Başarı için fırsatlar mevcut. Bunlardan birincisi ise finansal bolluk, siyasi ve güvenlik istikrarıdır. Ülkede kontrolden sorumlu kurumların değiştirilmesi gerekiyor.”
Sudani 13 Kasım’da Dürüstlük Komisyonu Başkanı Yargıç Alaa Cevad es-Saadi’nin görev süresini sonlandırarak, yerin Yargıç Haydar Hanun Zayer’i atadı.
Sudani’in medya ofisi, görevi sonlandırma adımının Saadi’nin talebi üzerine geldiğini belirtirken, Başbakanın ‘hükümetinin yolsuzlukla mücadele, yağmalanan Irak fonlarını geri alma, dürüstlük davalarında arananların iadesi çabalarının yönüne ve çabaların sürekliliğine dikkat çektiğini’ vurguladı. Ofis ayrıca, bu dosyaya bakanlık müfredatında öncelik verildiğini bildirdi.
Diğer yandan istifa eden Dürüstlük Komisyonu Başkanı Saadi, Sudani’ye hitaben yazdığı istifa dilekçesinde şu ifadelere yer verdi:
“Irak devlet kurumlarının genel yapısında gözetim organlarının oluşturulması; bir önceki rejimin yıkılmasından sonra ortaya çıkan zorlukların gerektirdiği bir mesele ve o dönemi takip eden idari ve mali kaos durumu, yaşanan değişim süreci ve modernitenin bir sonucu olarak kaçınılmaz bir konuydu. Bunun önemi ve gerekliliği nedeniyle Iraklı yasa koyucular gündeme geldi. Çeşitli devlet kurumlarının ve bakanlıkların kontrolünün önemi nedeniyle 2005 Daimi Irak Anayasası’nın 102’inci maddesinde bu şart koşulmuştur. Ulusal gözetim organlarında önemli bir görev üstlenmek, sorumlu kişinin yararlanabileceği bir onur ve eğlence meselesi değildir. Daha ziyade bu bir görev ve büyük bir ulusal sorumluluktur. Mesuliyet sahibine yük olan güçlükleri ve dertleri vardır. Bu pozisyondan vazgeçmek, sahibi için bir rahatlama ve kurtuluştur. Yürütme makamı veya yasama makamındaki üyelerini destekleyen bloklar içindeki çeşitli taraflarla ilgili tehlikeler, zorluklar ve sorunlarla dolu bu ağır sorumluluklardan kurtuluştur. Bu pozisyonda hatta yolsuzlukla mücadele ve kamu parasını koruma amaçlı tüm iyi niyetli çabalara karşı bir kamuoyu oluşturmaya çalışan etkili tarafların medya kollarının eleştiri, hakaret ve yaralama oklarına maruz kalınmaktadır.”
Saadi dilekçesinin devamında göreve yeni gelecek isme başarılar diledi:
“Bize emanet edilen ulusal sorumluluğa ve pozisyona sıkı sıkıya bağlı kalmamamızdan ve hatta kurumumuza yönelik tahrif, iftira ve karalama kampanyalarının ardından görevimizi devam ettiremediğimiz için görevden istifa talebimizi Başbakan’a sunar, görevi üstlenen kişiye bu önemli görevi yerine getirmede başarılar dileriz.”



Libya, siyasi ve askeri bölünmüşlüğü sona erdirmek için ‘barışçıl bir çözümden’ bahseden Trump'ın kronik siyasi krizi çözecek ‘planını’ bekliyor

Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)
Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)
TT

Libya, siyasi ve askeri bölünmüşlüğü sona erdirmek için ‘barışçıl bir çözümden’ bahseden Trump'ın kronik siyasi krizi çözecek ‘planını’ bekliyor

Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)
Libya Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, ABD Afrika Komutanlığı'ndan (AFRICOM) bir heyetle yaptığı toplantıda (UBH Başbakanlık Ofisi)

Libya siyaset sahnesine, on yılı aşkın bir süredir kronik siyasi ve askeri bölünmüşlükten mustarip olan ülkede ‘barışçıl çözüme’ yol açacak bir ABD planının yaklaşmakta olduğuna dair bir beklenti atmosferi hâkim.

ABD Başkanı Donald Trump'ın detaylarına değinmeden bu planı açıklaması, özellikle de Afrika işlerinden sorumlu danışmanı Massad Boulos'un kısa süre önce ‘herkes için adil, eşitlikçi, şeffaf ve tatmin edici başkanlık seçimleri yapılması’ gerektiğinden bahsetmesinin ardından, Libyalı siyasetçi ve analistlerin beklentilerine geniş bir kapı açtı.

Radikal değişim

Bazı Libyalı siyasetçilerin gözünde ABD'nin krize çözüm yolu ‘radikal değişim’ seçeneğinden geçebilir. Bu bağlamda Libya-ABD Koalisyonu Başkanı Faysal el-Fituri, Trump yönetiminin ‘Libya'ya geniş yetkilere sahip özel bir başkanlık temsilcisi atayarak siyasi sahneyi tamamen yeniden şekillendirmek için Birleşmiş Milletler (BM) sürecine paralel çalışacağını’ öne sürdü.

El-Fituri bu senaryoya ilişkin vizyonunu açıklarken ‘çözümün önünde engel teşkil eden mevcut organların feshedilmesi ya da dondurulması ve daha önce herhangi bir yönetim organında yer almayan tüm Libyalı bileşenleri temsil eden bağımsız bir ulusal komite oluşturulması’ temeline dayandığını söyledi.

tyu7ı8
ABD Başkanı Donald Trump’ın Arap dünyası ve Ortadoğu işlerinden sorumlu kıdemli danışmanı Massad Boulos geçtiğimiz nisan ayında Libya Ulusal Petrol Şirketi (NOC) Başkanı ile bir görüşme gerçekleştirdi. (UBH)

Libya’da iktidardaki siyasi organlar, Temsilciler Meclisi (TM), Devlet Yüksek Konseyi (DYK), batı ve doğu Libya hükümetleridir.

Daha önce Libyalı uzmanlar BM gözetiminde bir siyasi çözüm planı ortaya koymuş ve bu plan seçim yasaları, yürütme yetkisi ve kalıcı anayasa konularında çözüme ulaşmak üzere bir siyasi diyalog komitesinin oluşturulmasıyla sonuçlanmıştı.

Libya-ABD Koalisyonu Başkanı Faysal el-Fituri Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada, ‘Lübnan iç savaşını yatıştıran 1989 tarihli Taif Konferansı benzeri bir uluslararası konferans düzenlenmesi’ olasılığını değerlendirdi.

Ancak istikrarı engelleyenlerin yargılanması için Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin (UCM) ve geçtiğimiz ekim ayında ABD Senatosu tarafından kabul edilen İstikrar Yasası'nın harekete geçirilmesini öneren el-Fituri'ye göre bu yol ‘havuç ve sopa’ yaklaşımından bağımsız olmayacaktır. El-Fituri, bunun karşılığında da ‘sıkı uluslararası şeffaflık koşulları altında yeni hükümeti desteklemek üzere dondurulmuş Libya fonlarının kademeli olarak serbest bırakılmasını’ önerdi.

ABD'nin Ortadoğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff daha önce Libya'da diplomatik başarı elde edileceğine dair güvenini ve iyimserliğini dile getirmiş, mayıs ayında The Atlantic'e verdiği röportajda Washington'un ‘Libya'da başarı elde edeceğini ve bunun yakında duyulacağını’ söylemişti.

Libyalı siyasi analist Eyyub el-Evceli, Amerikan çözümünün ‘tüm siyasi tarafların diyalog masasına oturması’ yoluyla geleceği ihtimalini zayıf görüyor. Şarku’l Avsat'a konuşan el-Evceli, ‘Trump yönetiminin Libya'daki krizin taraflarından birini ortadan kaldırırken, bir tarafı güçlendireceği ve en fazla bir yıl içinde başkanlık veya parlamento seçimlerine gitmek için çözümün anahtarlarını ona vereceği’ beklentisindeydi.

“Washington, Libya'yı güvenlik ve istikrarı bozacak ya da çatışmanın tarafları arasında bir savaşı ateşleyecek her türlü girişimden uzak tutmak istiyor” diyen el-Evceli, ABD'nin ‘krizin tarafları arasındaki farklılıkların derin olduğuna’ inandığına dikkat çekti.

Mevcut organların devrilmesini dışlamak

Buna karşılık TM Milletvekili Rebia Buras mevcut siyasi organların devrilmesi senaryosuna sıcak bakmıyor. “Trump yönetimi siyasi sürecin ayrıntılarından çok dengeleri yönetmeye ve ABD'nin Libya'daki çıkarlarını sağlamaya büyük önem verecektir” diyen Buras, Beyaz Saray'ın planının ‘pragmatik olacağını, demokrasi ve insan hakları konularından çok ekonomik anlaşmalara odaklanacağını’ düşünüyor.

Şarku’l Avsat'a açıklamalarda bulunan Buras, herhangi bir planın başarısı ve sürdürülebilirliği için temel bir koşula işaret etti: ‘Libya halkının, dışarıdan dayatılan ve Libyalıların hak ve çıkarlarını dikkate almayan her türlü dikte ya da çözümden uzak, birleşik ve egemen bir devlet kurma arzusunu yansıtması.’

Bu arada gözlemciler, Libya'nın uluslararası nüfuz ve çıkar mücadelesinin bir parçası olması nedeniyle ABD'nin olası bir çözümünün Libya dosyasındaki bölgesel ve uluslararası aktörlerden soyutlanamayacağına inanıyor.

rfty6
Libya Temsilciler Meclisi'nin (TM) Bingazi'deki bir oturumundan (TM resmi sayfası)

Trablus Üniversitesi'nde uluslararası ilişkiler profesörü olan Dr. Ahmed el-Atraş, ‘ABD'nin çözüm yolunun başarı şansının, uluslararası ve bölgesel güçlerin Libya'daki çıkarlarını ve nüfuzlarını paylaşmalarına yönelik düzenlemelerle birlikte bölge için yeni bir siyasi haritanın yeniden çizilmesi konusunda uzlaşmaya bağlı olduğuna’ inanıyor.

El-Atraş, ‘uluslararası sistemde aktif olan ve BM Güvenlik Konseyi'nin daimî üyesi olan ülkeler arasında ABD dış politikasına taktiksel olarak karşı çıkan bir akımdan’ söz etti.

El-Atraş, ‘bazı ülkelerin Libya'nın içişlerine müdahalesinin derinliğini, bölgedeki yabancı çıkarlar üzerinde ciddi yansımaları olabilecek güvenlik durumunun kırılganlığını ve fiili otoritelerin yabancı baskılara boyun eğme ve iktidara tutunma tehdidini’ örnek gösterdi.

Libyalıların görüşlerinin aksine, ABD Ulusal Güvenlik Konseyi eski üyesi Ben Fishman Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte, ABD'nin Libya politikasında bir değişiklik olduğuna dair hiçbir kanıt görmediğini söyledi.

Washington Yakın Doğu Politikaları Enstitüsü'nde kıdemli araştırmacı olan Fishman, Massad Boulos'un 20 Haziran'da Berlin'de düzenlenen Libya konulu uluslararası toplantıya katılmamasına dayanarak Trump'ın Libya siyasi çözüm planıyla ilgili açıklamasının ‘geçici’ olduğunu düşünüyor.

Geçtiğimiz hafta Trump, Libya'nın da aralarında bulunduğu birçok ülkeye yüzde 30 gümrük vergisi getirmiş ve bunun Libyalılar üzerinde olumsuz yansımaları olmayacağını savunmuştu.

Libyalı ekonomist Ömer Zermuh, “Libya'nın ABD'ye ham petrol ve küçük bir oranda petrol türevleri dışında hiçbir emtia ihracatı yok. Trump'ın açıklamalarına göre petrol bu kapsamda değil” ifadelerini kullandı.

Şarku’l Avsat'a konuşan Zermuh, “Petrole gümrük vergisi getirilse bile Libya'nın yüksek kaliteli ham petrolü için alternatif pazarlar bulması zor değil” dedi.

Öte yandan Fishman'a göre bu karar, Libyalıların ABD'ye giriş vizelerini kısıtlayan önceki karar da göz önünde bulundurulduğunda, Boulos'un Libya'da ekonomik fırsatlar arama çabalarının önüne engeller koyuyor.