Irak’ta eylemler Yeşil Bölge’ye geri döndü

İki aylık sakinlik dönemi sonrasında eylemler yeniden başladı.

Sözleşmeli çalışanlar kadroya alınmak için Bağdat’ta protesto düzenledi. (Reuters)

Irak Elektrik Bakanlığı’ndaki yüzlerce sözleşmeli personel, 15 Kasım’da Bağdat’ın merkezindeki Yeşil Bölge’nin kapılarından birinin önünde kadrolarının onaylanması talebiyle protesto gösterisi düzenledi. Eylem, mevcut Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani’nin görev süresi boyunca, iki aylık sakinlik dönemi sonrasında düzenlenirken protestoların Irak gibi bir devlette kalıcı istihdam gerekliliği kapısından tekrar geri dönmesi dikkat çekti. Gözlemcilere göre protesto, konumları siyasetten ve siyasi sistemde reform yapmaktan kamu hizmeti veya istihdam arayışına doğru bir kaymayı yansıtıyor. Elektrik alanında çalışan sözleşmeliler gerilimi artırmakla tehdit ederken, talepleri karşılanana kadar gösterileri sürdüreceklerini bildirdiler. Üç yıl önce 100 bin çalışanı bünyesinde barındıran Elektrik Bakanlığı, 100 bin yeni sözleşmeli personel işe aldı. Bu durum, devlet bütçesi üzerinde yeni bir yük ve çalışmaların daha fazla ağırlaşması anlamına geliyor. Resmi istatistiklere göre Iraklı bir çalışanın verim süresi günde 10 dakikayı geçmiyor. İki yıl ve üzeri sözleşmeli olarak hizmeti olanlara kadro kararı yalnızca Elektrik Bakanlığı tarafından verilmiyor. Aksine 2018 yılında ödenek yetersizliği nedeniyle göreve başlatmadan on binlerce mezun ve öğrenciyi kadrolu olarak atayan İçişleri Bakanlığı da dahil diğer bakanlıklarda da benzer sorunlar ve krizler yaşanıyor. Son zamanlarda göreve başlayacak olanlar, kontrol amaçlı çağrılırken ihtiyaç ise üniversite diploması gerektirmeyen bir iş olan polislik mesleğiyle sınırlıydı. Atama kapsamına alınan ve idari emirleri askıya alan üniversite mezunlarının ise bakanlığın sorunları yeniden ele alması umuduyla protesto gösterisi düzenlemekten başka çareleri kalmadı.
Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre tıpkı Eğitim Bakanlığı gibi diğer bakanlıklar da belli bir süre geçmesinin ardından kadroya alınmak isteyen ücretsiz öğretmen sorunuyla karşı karşıya. Yıllık bütçesi yaklaşık 120 milyar dolar ve son altı ayda petrol satışlarından elde ettiği aylık gelir 10 milyar doları bulan bir ülkede, mali kaynak yetersizliğinden ücretsiz ders veriyorlar. Başta Savunma Bakanlığı ve Haşdi Şabi heyeti olmak üzere diğer bakanlıkların yaşadığı bir diğer sorun, DEAŞ’a karşı askeri operasyonlar sırasında sözleşmeleri feshedilenlerle ilgili. Farklı nedenlerle askerlik hizmetlerinden uzaklaştırılanlar da gösteri düzenlerken Savunma Bakanlığı ve Haşdi Şabi’ye geri alınmaları çağrısı yapılıyor.
Irak Parlamentosu Güvenlik ve Savunma Komitesi üyesi Vaad Kaddo konuya dair şu açıklamada bulundu:
“İade konusu, elektronik olduğu için sözleşmesi feshedilen ve yolsuzluk yapanların listeye girmeleri konusunun manipüle edilmesi mümkün değildir. Elektronik form, geri dönmek isteyenler tarafından dolduruldu.”
Elektronik konulara bir tarafça müdahale edilemediğini belirten Kaddo sözlerini şöyle sürdürdü:
“Özellikle sözleşmesi feshedilenlerin dönüşünden sonra güvenlik sisteminin yeniden donatılmasına gerçekten ihtiyaç var. Çünkü güvenlik sistemi, çeşitli silahlar hususunda ciddi bir eksiklikten mustarip.”
Konu, elektrik, eğitim, içişleri ve savunma bakanlıklarıyla sınırlı değil. Öyle ki Petrol şirketlerinde de sözleşmeli işçiler mevcut. 15 Kasım’da, Irak’ın güneyindeki Dikar vilayetinde onlarca eylemci, petrol şirketinin sahiplerinin atanmasını talep ederek il ofis binasını kapattı. Dikar’daki protestocular da diğer eylemciler gibi Yeşil Bölge önünde hâlâ barışçıl bir dönemde olduklarını ve haklarını talep etmek için isyanlara başvurmaya yönelmediklerini bildirdi.
Diğer yandan ABD merkezli bir internet sitesi, Irak’ın dünyanın en çok petrol üreten ülkeleri arasında beşinci sırada yer aldığını duyurdu. American World Review internet sitesi yayınladığı raporda şu bilgilere yer verdi:
“Irak, günde 4,260 milyon varil ile dünyanın en büyük petrol üreticisi olarak, günlük 11,567 milyon varil ile birinci olan ABD’nin ardından beşinci sırada yer alıyor. Rusya, 10,503 milyon varil ile ikinci, ardından Suudi Arabistan 10,225 varil ile üçüncü sırada yer alıyor. Dördüncü sırada ise günlük 4,665 milyon varil ile Kanada geliyor.”
Irak’ta etnik, mezhepsel ve partizan kotalara dayalı siyasi sistemdeki yapısal sorunlar nedeniyle 19 yılı aşkın süredir birikmiş sorunlar mirası ortasında yeni Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani, bu birikmiş krizlere acil, orta ve uzun vadeli çözümler aramak için gece gündüz çalışıyor. Gözlemciler, Sudani’nin parlamentoda kendisine oy veren siyasi sınıfla çatışma ihtimalini uzak görmüyor. Milyarlarca dolarla beslenen bu sınıfın oylarının kendi çıkarlarını garanti altına almak şartıyla Sudani’ye gittiği kaydediliyor.