Irak: Büyük yolsuzluk dosyalarını soruşturmak amacıyla Üst Komisyon kuruldu

Arşiv_AA
Arşiv_AA
TT

Irak: Büyük yolsuzluk dosyalarını soruşturmak amacıyla Üst Komisyon kuruldu

Arşiv_AA
Arşiv_AA

Irak Federal Dürüstlük Komisyonu, 16 Kasım’da Bağdat ve diğer vilayetlerdeki soruşturma müdürlükleri ve ofislerinde görülen ‘büyük ve önemli yolsuzluk davalarını’ soruşturmak için üst komisyon kurulduğunu açıkladı.
Üst Komisyon, yaptığı açıklamada yeni başkan Yargıç Haydar Hanun’un Yolsuzlukla Mücadele Yüksek Komisyonu kurulması için bir başkanlık emri çıkardığını belirtti. Gözlemciler, yeni komisyonun Dürüstlük Komisyonu içinden doğduğunu dile getirdi.
Yolsuzlukla mücadele sözü veren Dürüstlük Komisyonu Başkanı Yargıç Haydar Hanun, Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani ile kişisel ilişkilere sahip. Her ikisi de ülkenin güneyindeki Maysan vilayetine mensup.
Yüksek Komisyonu oluşturma sebeplerine ilişkin olarak ise Dürüstlük Komisyonu tarafından yapılan açıklamada “Komisyonun görevi, yolsuzlukla kanunen mümkün olan en kolay ve en hızlı şekilde mücadele etmek ve kanununda öngörülen yolsuzluk vakalarının, özellikle büyük ve önemli yolsuzluk vakalarının soruşturmasını belirlenen süre içinde tamamlamaktır” ifadelerine yer verildi.
Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre açıklamada ayrıca, “Komisyonun oluşumunun, yasanın 3/7 maddesi hükümlerine uygun olduğu göz önüne alındığında bu davaların önemi ve boyutu doğrultusunda yolsuzluğu azaltmak, yollarını kesmek, devam etmesini engellemek ve faillerini cezalandırmak amaçlanmaktadır” denildi.
Dürüstlük Komisyonu’na yakın bir kaynak, “Üst komisyonun kurulması, ana organın kendisine verilen yolsuzlukla mücadele ile ilgili görevleri yerine getirmediği anlamına gelir. Bu nedenle eski Mustafa el-Kâzimi hükümeti, Dürüstlük Komisyonu’na paralel bir komite kurmaya yöneldi. Ancak komite, anayasaya aykırılığı nedeniyle yargı tarafından feshedildi” dedi.
İsminin verilmesini istemeyen kaynak, “Öyle görünüyor ki yeni başbakan, Dürüstlük Komisyonu’nun başarısızlığının farkında. Yeni komisyonun kurulması da dahil olmak üzere farklı şekillerde rolünü etkinleştirmek istiyor. Unutmayalım ki birkaç gün önce komisyondaki soruşturma müdürünü görevden aldı ve komisyon dışına sevk etti” şeklinde konuştu.
Kaynak ayrıca, “Başbakan Sudani’nin, Dürüstlük Komisyonu yetkilileriyle ilk görüşmesinde onlara ‘Komisyonunuzun yolsuzlukla mücadele için bir komisyona ihtiyacı var’ dediğini öğrendim. Bu durum komisyona pek güvenmediğini ve dolayısıyla kendisine yakın bir başkan görevlendirdiğini gösteriyor” ifadelerini kullandı.
Kaynak, “Yolsuzluk, Irak’ta bir sistem haline geldi. Bununla ancak partilerin ve iktidar güçlerinin bağlı kalacağı siyasi bir anlaşma yoluyla ciddi bir şekilde mücadele edilebilir. Bu olmadan Sudani, er ya da geç yozlaşmış etkili siyasi figürlerle çatışacaktır. Yozlaşmış liderler için gerçek hesap verebilirlik süreçlerine tanık olmadan, Sudani’nin ortaya koyduğu ve bahsettiği her şeyin çok az etkisi olur” dedi.
Başbakan Muhammed es-Sudani, geçen salı günü düzenlediği bir baskın toplantısında Vergi Dairesi’nin fonlarından 2,5 milyar dolar çalınması skandalına da değinirken, hükümetinin ‘olayı soruşturmak ve yağmalanan para miktarını öğrenmek’ amacıyla büyük bir denetim firmasıyla sözleşme yapmayı düşündüğünü açıkladı.
Sudani, hükümetinin hırsızlığın boyunu öğrenmek için özellikle ilgili dairelerden belirli bir sayı bilgisi almadığını söyledi.
Eski başbakanların çoğu, çoğu hükümet sektöründe yaygın olan yolsuzlukla mücadele önceliğine odaklanmış olsa da olumlu bir ilerleme kaydedemedi. Bu çerçevede önceliğinin yolsuzlukla mücadele olduğunu vurgulayan Başbakan Muhammed es-Sudani’nin karşısında yolsuzlukla ilgili binlerce dosya bulunuyor. Bu da Sudani hükümetinin karşısındaki en büyük zorluk olarak sayılıyor.
Dürüstlük Komisyonu, geçen salı günü Ekim ayı boyunca üst düzey yetkililer ve daha yüksek rütbeli kişiler hakkında 46 celp ve tutuklama emri çıkardığını açıkladı.
Komisyonun Soruşturma Dairesi tarafından yapılan açıklamaya göre mevcut Temsilciler Meclisi’nin iki üyesi, bir bakan, üç eski bakan ve bir bakan yardımcısı hakkında tutuklama emri çıkarıldı.
Tutuklama emri ayrıca, bir valiyi, beş eski valiyi, dört eski il genel meclisi üyelerini, 10 mevcut genel müdürü ve beş eski genel müdürü de kapsıyor.



Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
TT

Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)

İsrail medyası, Gazze Şeridi'ne yönelik savaşın zorlukları nedeniyle sadece bir hafta içinde dört İsrail askerinin intihar ettiğini bildirdi. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, komutanlarının sorumsuz davranışlarına karşı çıkan birlikteki arkadaşlarının uyanıklığı olmasaydı neredeyse listeye katılacak olan beşinci bir askerin hikayesini açıkladı.

Muhabir Carmela Menashe, askerlerden alıntı yaparak, arkadaşlarının ‘Gazze'ye girmeyi reddettiğini, ancak komutanının onu zorladığını, bunun üzerine askerin silahın namlusunu ağzına dayadığını ve kendini vurmakla tehdit ettiğini, bunun üzerine komutanın onu hafta sonu izninden men ederek cezalandırmaya karar verdiğini’ anlattı.

dfgthy
Meslektaşlarının cenaze töreni için mezarlığa giden yaralı İsrail askerleri, 8 Temmuz 2025 (AP)

İsrailli muhabire göre, ‘asker başlangıçta kabul etti ve Gazze'ye girdi. Ancak sonra geri döndü ve tekrar dışarı çıkmak istedi; komutana orada kalamayacağını açıklamaya çalıştı. Komutan onu hafife aldı ve onu başka cezalarla tehdit etti. Birlikteki arkadaşları son anda devreye girerek intihar etmesini engelledi ve onu psikolojik destek subayıyla görüşmeye zorladı.’

Psikolojik destek subayı, askerin durumunun Gazze Şeridi'ne girmesine izin vermediğine karar vererek onu birlik dışında tedavi görmesi için göndermiş; psikolojik durumunun ciddi olduğu teşhis edilmiş ve askerin ordudan tamamen terhis edilerek tedavi altına alınmasına karar verilmiş.

Muhabir, “Askerin durumu benzersiz değil; savaş binlerce askeri travmatize ediyor. Zamanında gerekli tedaviyi görmeyenler kendilerini ciddi bir depresyon içinde buluyor ve bu da aşırı durumlarda intihara yol açabiliyor” dedi.

4 asker intihar etti

Tel Aviv medyası sadece geçen hafta dört askerin intihar ettiğini ve savaşın başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana intihar eden asker sayısının 44'e yükseldiğini duyurdu.

İntihar eden askerlerin çoğunluğunun aktif görevdeki yedek askerler olduğunu belirten Haaretz gazetesi, İsrailli askeri kaynaklara dayandırdığı haberinde intihar eden askerlerin büyük bir kısmının savaş sırasında psikolojik durumlarını önemli ölçüde etkileyen durumlara maruz kaldıklarını aktardı.

xcvfgbh
Temmuz 2025'te Gazze Şeridi'nde öldürülen meslektaşlarının cenaze töreninde ağlayan İsrailli askerler (AFP)

Gazete, orduda aktif görevde olan İsrailli askerlerin intihar oranlarının önceki yıllara göre artış gösterdiğini doğruladı.

Kaynaklar, intiharların bazen iç raporlarda ‘çatışma dışı ölüm’ veya ‘soruşturma altındaki durumlar’ gibi muğlak etiketler altında kategorize edilmesi nedeniyle gerçek sayının daha yüksek olabileceğini tahmin ediyor.

Şarku’l Avsat’ın Haaretz'den aktardığına göre İsrail ordusu, 2024 yılının başından bu yana yaklaşık bin 600 askerin travma sonrası stres semptomlarından mustarip olduğunu kabul ediyor ve bu da yaklaşık 250 askeri ruh sağlığı nedenleriyle terhis etmesine neden oldu.

Veriler intihar eden askerlerin çoğunun geçtiğimiz mart ayında yeniden başlayan savaştan bu yana çatışmaların devam ettiği Gazze'deki çatışmalara katıldığını gösteriyor.

cdfgthy
Temmuz ayında Gazze'de öldürülen bir İsrail askerinin cenaze töreninden (EPA)

Cepheden dönen askerlerin psikolojik olarak yalnızlaştığı ve özellikle muharebe tugaylarına yeni katılanlar ile dışlanmış sosyal sınıflara mensup askerlere yeterli psikolojik bakım sağlanmadığı belirtiliyor.

Ordu, sahadan dönen askerlerle ilgili sessiz bir iç krizle karşı karşıya; bu askerler fiziksel yaralanmaların ötesinde derin psikolojik yaralar da taşıyor ve bu da bazılarının son bir kaçış olarak intiharı seçmesine neden oluyor.

Gözlemciler Gazze savaşının sadece Filistinlileri tüketmekle kalmadığını, aynı zamanda İsrail'in iç cephesinde de giderek artan bir çatlağa neden olduğunu, askerlerin karada savaşırken psikolojik kaderlerinin havada asılı kaldığını düşünüyor.