İklim değişikliği Afrika’da kıtlığı ve terörizmi tetikliyor

İklim değişikliği Afrika'yı aç bırakıyor, terörizm insani çabaları baltalıyor

26 Mayıs'ta Somali'de kuraklığın vurduğu bir bölgede bir hayvan leşinin yanında yerinden edilmiş bir kadın (Reuters)

Afrika'yı kasıp kavuran iklim değişikliğinin yıkıcılığı, terörizmin kıtanın kaderine yönelik büyüyen tehdidiyle birleşiyor. Afrika Boynuzu’nda iklim değişikliğinin neden olduğu şiddetli kuraklık, geniş çapta bir kıtlığa neden oluyor. Bu durum, bölgedeki insani yardım çalışmalarını kasıtlı olarak hedef alan Somali Eş-Şebab Hareketi liderliğindeki terörist grupların faaliyetlerini şiddetlendiriyor.
Geçen pazar günü yayınlanan Dünya Gıda Programı (WFP) raporuna göre, Afrika Boynuzu ülkelerinde (Cibuti, Etiyopya, Kenya ve Somali) art arda yağışsız geçen dört yağmur mevsiminin ardından 22 milyon insan şiddetli açlık krizi yaşıyor. Birleşmiş Milletler yetkilileri, "İster kuraklık ister sel olsun, bir sonraki felakete hazırlık" çağrısında bulundu.
Amerikan Girişimcilik Enstitüsü’nün (American Enterprise Institute) Kritik Tehditler projesi analisti Liyam Kaar, Şarku’l Avsat’a “iklim değişikliğinin, kıtanın çeşitli bölgelerinde DEAŞ ve El Kaide'nin istismar ettiği istikrarsızlaştırıcı koşulları şiddetlendirdiğini” söyledi.
Bu bağlamda, Afrika araştırmacısı ve Pharos Stratejik Araştırmalar Merkezi Genel Koordinatörü Nermin Tevfik, “İklim değişiklikleri ve bunun çölleşmeyle kuraklığın yayılmasıyla ilgili yansımalarının, kıtanın her yerinde gıda güvenliği üzerinde bir etkiye yol açtığını” belirterek “bu durumun, yiyecek ve su bulmak için kitlesel göç dalgalarına sebebiyet verdiğini” söyledi.
Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamalarda Tevfik, kitlesel göç dalgalarının “göçmen gruplar ve yerli halk arasında huzursuzluk ve çatışmaların artmasına, yoksulluk ve işsizlik oranlarının yükselmesine ve terörist grupların Afrika ülkeleri arasında hareket kolaylığına yol açtığını” belirterek, “terörist grupların güvenlik güçlerinin kırılganlığından yararlanarak daha fazla unsur çekmek için bu faktörü kullandığını” ifade etti.
Tevfik’e göre terör örgütleri iklim değişikliğinin olumsuz etkilerini çoğaltıyor. Örneğin, terörist grupların vatandaşların tarlalarına talan ve yağma amaçlı terör saldırıları düzenlemeleri, zaten kaynak kıtlığı ve kuraklık çeken vatandaşların mağduriyetini artırıyor.
Son on yılın en ciddi insani felaketiyle karşı karşıya olan Somali, insani yardım uzmanlarının önümüzdeki haftalarda kıtlığı resmi olarak ilan edip etmeyeceğini görmek için bekliyor. Ülke son olarak, yarım milyon insanın ölümüne sebebiyet veren iki büyük kıtlığa 1992 ve 2011 yıllarında tanık olmuştu. Söz konusu iki kıtlık da iç savaşın şiddetlendirdiği kuraklığın sonucuydu.
Eş-Şebab terör örgütü uluslararası yardım çabalarının önündeki en büyük engel konumunda. Gözlemcilerin anlattığına göre örgüt, "toplu alanlara intihar bombacıları gönderiyor, çocukları zorla silah altına alıyor, çiftçilere saldırıyor ve yardım gruplarının zarar gören bölgelere ulaşmasını engelliyor."
Bu ayın başından bu yana Somali güvenlik güçleriyle Ulusal İstihbarat ve Güvenlik Servisi tarafından yürütülen ve çok sayıda Eş-Şebab üyesinin etkisiz hale getirilmesini sağlayan operasyonlara ABD Afrika Komutanlığı (AFRICOM) da müdahil oldu. Kasım ayı başlarında bir ABD insansız hava aracı saldırısında çok sayıda örgüt militanının öldürüldüğü duyuruldu.
Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, geçtiğimiz Pazartesi günü yaptığı açıklamada, Eş-Şebab’ın Somali'de başlattığı saldırılarda bu yıl 600'den fazla sivilin öldürüldüğünü bildirdi.
Birleşmiş Milletler bir hafta önce yayınladığı raporda, iklim değişikliğini hafifletmek ve iklim değişikliğine uyum sağlamak için acil yatırımlar yapılması hususunda uyardı. Raporda, “Afrika Sahil Kuşağı ülkelerinin, artan sıcaklıklar, azalan kaynaklar ve gıda güvensizliği nedeniyle daha da kötüleşen, belki de onlarca yıl sürecek silahlı çatışma ve yerinden edilme riskiyle karşı karşıya olduğu” belirtildi.
Bu bağlamda Kaar, "çiftçiler ve çobanlar arasındaki doğal kaynak rekabetinin kullanılarak, Batı Afrika'nın bazı bölgelerindeki terörist grupların asker topladıklarını” söyledi. Kaar, terör örgütlerinin bu stratejiyi Nijer'in Tillaberi bölgesinde, kuzey Burkina Faso'da ve orta Mali'de nüfuz ve eleman kazanmak için başarıyla kullandığını ve aynı zamanda bu durumun kuzeybatı Nijerya'da güvensizliğe ve terörist yayılmaya sebebiyet verdiğini "belirtti.
Kaar, "İklim değişikliği ve toplumsal güvensizliğin birleşiminin ülke içinde yerinden edilme ve Afrika'dan tüm dünyaya yasa dışı göç hareketlerinde artışa yol açacağını” belirterek bu durumun hem Afrika hem de Avrupa ülkelerinin kaynaklarını zorlayacağına" inandığını söyledi.
Şarku’l Avsat’ın Dünya Bankası’ndan aktardığı 27 Ekim tarihli raporda, Afrika kıtasının iklim değişikliğinden diğer kıtalara nazaran daha fazla etkileneceği ve 2050 yılına kadar 86 milyon kadar Afrikalının göç etmesinin beklendiği belirtildi. Ayrıca raporda, Batı Afrika ve Viktorya Gölü havzasındaki ülkeler için 2030 gibi erken bir tarihte daha fazla iklim kaynaklı göçün ortaya çıkabileceği işaret ediliyor. Rapor, iklim ve kalkınma ile ilgili somut adımlar atılmadığı sürece Batı Afrika’da, 2050 yılına kadar 32 milyon kadar insanın kendi topraklarından çıkmak zorunda kalacağını belirtiyor.