Çin, Ay'da nükleer enerjiyle çalışan üs kurmayı planlıyor

Çin, Ay'a insanlı seferlere başlamadan önce, nükleer enerji ile çalışan bir üssün yapımını 2028'e kadar tamamlamayı planlıyor.

AA
AA
TT

Çin, Ay'da nükleer enerjiyle çalışan üs kurmayı planlıyor

AA
AA

Ay keşif programının baş tasarımcısı Vu Veyrın, devlet televizyonu CCTV'ye verdiği mülakatta, ülkenin Ay ve derin uzaydaki keşif faaliyeti planlarına ilişkin bilgiler verdi.
On yıl içinde Ay'a insanlı seferler düzenlemeyi öngördüklerini belirten Vu, öncesinde 2028'e kadar nükleer enerji ile çalışacak bir üs kurmayı hedeflediklerini ifade etti.
Çin, 2019'da "Çang'ı 4" robotik aracını Ay'ın karanlık yüzüne indirerek bunu başarabilen ilk ülke olmuştu. Ardından 2021'de fırlatılan "Çang'ı 5" keşif aracı Ay'ın yüzeyinden topladığı kaya ve toprak örneklerini dünyaya ulaştırmıştı.
Vu, Çin mitolojisindeki Ay tanrıçasının adını taşıyan keşif görevlerine gelecek yıllarda yenilerinin ekleneceğini, Ay'ın karanlık yüzünden kaya ve toprak örnekleri toplamak üzere "Çang'ı 6", güney kutbunda keşif yapmak üzere "Çang'ı 7" görevlerinin planlandığını aktardı.
2028'de planlanan "Çang'ı 8" görevi ile Ay'ın güney kutbunda bir bilimsel araştırma istasyonunun temelini oluşturacak bir üs kurmayı hedeflediklerini kaydeden Vu, üssün yörüngedeki bir uydu, iniş mekiği, inip kalkabilen bir keşif aracı, tekerlekli gezginci keşif aracı ve diğer teknik donanımlardan oluşacağını dile getirdi.
Vu, istasyonun nükleer enerji ile çalışmasını planladıklarına işaret ederek, "Ay istasyonunun uzun vadeli ve yüksek enerji ihtiyacına karşılık vermek üzere yeni bir sistem geliştiriyoruz." dedi.
Çin Mühendislik Akademisi üyesi Vu, yeni sisteme dair teknik detaylar vermekten kaçındı. Ancak daha önce edinilen bilgilerden, sistemin bir megavat elektrik üretme kapasitesine sahip nükleer reaktör olacağı tahmin ediliyor.
Çin'in halen Mars'ta keşif faaliyetlerini sürdürdüğüne dikkati çeken Vu, ayrıca Jüpiter, Uranus ve Astroid Kuşağı'na yönelik keşif faaliyetleri yürütmeyi ve Güneş Sistemi'nin eşiğine derin uzay gözlem uydusu yollamayı planladıklarını bildirdi.
Nükleer enerji, çevre koşullarına, güneş ışığına bağlı olmayan uzun vadeli ve güvenilir enerji kaynağı sağladığından Ay projesinde tercih edileceği öngörülüyor.



Konakçılarını "dehşet verici" bir şekilde öldüren arı türü keşfedildi

Syntretus perlmani larvası, günlerce yaşadığı konağın karnından çıkıyor (Matthew Ballinger)
Syntretus perlmani larvası, günlerce yaşadığı konağın karnından çıkıyor (Matthew Ballinger)
TT

Konakçılarını "dehşet verici" bir şekilde öldüren arı türü keşfedildi

Syntretus perlmani larvası, günlerce yaşadığı konağın karnından çıkıyor (Matthew Ballinger)
Syntretus perlmani larvası, günlerce yaşadığı konağın karnından çıkıyor (Matthew Ballinger)

Kurbanlarını "dehşet verici" bir yolla öldüren bir yaban arısı türü keşfedildi. Meyve sineklerinin içine bıraktıkları larvalar büyüyerek sineğin karnını patlatıyor. 

Parazitoid yaban arıları, genellikle yumurtalarını henüz gelişim aşamasındaki sineklere bırakıyor. Bu dönemde konakçıların daha savunmasız olması arıların işini kolaylaştırıyor. 

Yumurtadan çıkan arılar, gelişimi devam eden sineklerin içinde büyüyerek onları içeriden yiyor. Sinekler genellikle yetişkinliğe varmadan ölüyor.

Fakat araştırmacılar ilk defa yetişkin sinekleri hedef alan bir parazitoid yaban arısı türü tespit etti. 

Mississippi Eyalet Üniversitesi'nden doktora öğrencisi Logan Moore, bahçesinden topladığı meyve sineklerinin karnında, bilinmeyen bir türde yaban arısı larvası olduğunu gördü. 

Moore ve ekip arkadaşları, Syntretus perlmani adı verdikleri türün gelişim süreçlerini laboratuvar ortamında inceledi. 

Bulgularını önde gelen hakemli dergi Nature'da 11 Eylül'de yayımlayan ekip, arının iğnesiyle yetişkin meyve sineklerinin karnına yumurtasını bıraktığını kaydetti. 

Daha sonra yumurtanın larvaya dönüşerek sineğin karnında 18 gün kaldığı ve konakçısının karnını patlatarak onu terk ettiği gözlemlendi.

Ardından birkaç saat ortalıkta gezinen arı, koza evresine geçerek 23 günün ardından yetişkin olarak kozadan çıktı.

Moore, "Sineğin yan tarafından dışarı çıkıyor" diyerek ekliyor: 

Ve durumu daha dehşet verici kılan şey de sineğin genellikle bundan sonraki birkaç saat boyunca canlı kalması.

Yeni bulunan yaban arısının, dünyanın en yaygın sinek türlerinden meyve sineğini (Drosophila melanogaster) hedef alması bilim insanlarını şaşkına çevirdi. Araştırmacılar, böyle bir keşfin nasıl şimdiye kadar yapılmadığını anlamaya çalışıyor. 

Moore, "Belki de bu kadar uzun süre keşfedilmemesinin nedeni, kimsenin bunu beklememesiydi" ifadelerini kullanıyor.

Sinekler, larva vücuttan ayrıldıktan sonra genelde bir süre daha yaşıyor (Matthew Ballinger)
Sinekler, larva vücuttan ayrıldıktan sonra genelde bir süre daha yaşıyor (Matthew Ballinger)

Bilim insanları laboratuvar testlerinde Syntretus perlmani'nin, Drosophila cinsindeki başka sinekleri de konakçı olarak seçtiğini gözlemledi.

Makalenin ortak yazarı Matthew Ballinger "Sinekleri hedef alan bilinen tüm parazitoid yaban arıları olgunlaşmamış yaşam evrelerindeki sineklere saldırır ve onun içinde gelişir" diyor: 

Drosophila ve diğer sinekleri hedef alan parazitoid yaban arıları hakkında 200 yıldır araştırmalar yürütülmesine rağmen, bugüne kadar yetişkinlere saldıran bir türe hiç rastlamamıştık.

Araştırmacılar Syntretus perlmani'nin, yetişkin sinekleri konakçı haline getirecek şekilde nasıl evrimleştiğini bulmayı amaçlıyor. 

Ekip, Syntretus perlmani'nin ABD'nin doğu kısmında geniş bir yaşam alanına yayıldığını söylüyor (Matthew Ballinger)
Ekip, Syntretus perlmani'nin ABD'nin doğu kısmında geniş bir yaşam alanına yayıldığını söylüyor (Matthew Ballinger)

Ballinger "Yeni tür hakkında daha fazla bilgi edinmek için sabırsızlanıyoruz" diyerek ekliyor: 

Umarız diğer araştırmacılar da önümüzdeki yıllarda kendi projelerine başlayarak bu türün enfeksiyon biyolojisini, ekolojisini ve evrimini daha iyi anlamaya çalışır.

Independent Türkçe, Popular Science, Live Science, Nature