Atacama Çölü dünyanın çöplüğüne dönüştü

"Terk edilmiş gibi hissediyoruz"

Çölde çöpe atılan araçların uzunluğu kilometreleri buluyor (AFP)
Çölde çöpe atılan araçların uzunluğu kilometreleri buluyor (AFP)
TT

Atacama Çölü dünyanın çöplüğüne dönüştü

Çölde çöpe atılan araçların uzunluğu kilometreleri buluyor (AFP)
Çölde çöpe atılan araçların uzunluğu kilometreleri buluyor (AFP)

Atık kıyafet tepeleriyle geçen sene haber olan Atacama Çölü bir kez daha gündemde. AFP, "Şili'nin eşsiz Atacama Çölü, dünyanın çöpleriyle kirlendi" başlığını attığı haberi bugün geçti.
Çölde atık giysilerden oluşan tepelerin yanı sıra ayakkabı mezarlığı, sıra sıra dizilen lastikler ve arabalar var.
Ülke uzun süredir ABD, Avrupa ve Asya'daki ikinci el ya da satılmamış ürünler için bir merkez haline büründü. Bu ürünler ya Latin Amerika'da satılıyor ya da sonu çöldeki çöplükler oluyor.
Haber ajansı, Alto Hospicio adlı serbest bölgeye geçen yıl yaklaşık 46 bin tonu aşkın kıyafetin gönderildiğini bildirdi.
Çevre aktivistleri, kimyasallarla dolu bu kıyafetlerin biyolojik parçalanmasının 200 yıl kadar sürebildiğini; toprağı, havayı ve yeraltı sularını kirlettiğini belirtti. Bu yığınlarda ara ara yangınlar da meydana geliyor.
Avuakt ve aktivist Paulin Silva şöyle konuştu:
"Malzeme son derece yanıcı. Yangınlar zehirli. Sorumluları bulmamız gerektiğini düşünüyorum. Atılan nesneler çevreyi ve insan sağlığını tehdit ediyor."
Serbest bölgeden Peru, Bolivya ve Paraguay gibi ülkelere çok sayıda otomobil gönderiliyor. Satılmayan araçlarsa, Atacama Çölü'ndeki mezarlıklara atılıyor. Lastik yığınları da çöle dağılmış durumda.

"Terk edilmiş gibi hissediyoruz"
Atacama'da ayrıca bakır ve lityum madenciliği de yoğun şekilde yapılıyor. Endemic Roots adlı çevreci örgütün başkanı Carmen Serrano, Atacama'nın pek çok kişi tarafından "kaynak çıkarılabilecek veya cepleri doldurabilecek bir yer" olarak görüldüğünü savundu.
Çöl kasabası Alto Hospicio'nun belediye başkanı Patricio Ferreira ise "Artık sadece ülkenin arka bahçesi değil, aynı zamanda dünyanın arka bahçesiyiz. Bu daha da kötü" dedi.
Dünya genelindeki farkındalık ve çevre koruma faaliyetlerindeki eksikliklerinden yakınan Ferreira, şu ifadeler kullandı:
"Terk edilmiş gibi hissediyoruz. Topraklarımız kurban edilmiş gibi geliyor."
Benzersiz ve kırılgan bir ekosisteme sahip Atacama Çölü'nün genişliği 100 bin kilometreye ulaşıyor. Dünyanın en kurak çölü unvanına sahip bölgede yağmur nadiren görülüyor. Bazı yerlerdeyse hiç yağmıyor.
Çölün en kurak yeri Yungay bölgesinde susuzluğa, güneşten gelen radyasyona ve çok az besine uyum sağlayan mikroorganizmalar yaşıyor. Bilim insanları bu yaşam formlarının hem Dünya hem de diğer gezegenlerdeki evrime dair bilgiler barındırabileceğini düşünüyor.
Şili'deki Ekoloji ve Biyolojik Çeşitlilik Enstitüsü'nde görev yapan araştırmacı Pablo Guerrero, bu ekosistemin çok kırılgan olduğunu vurguladı.
Guerrero kirlilik, iklim değişikliği ve insanlar sebebiyle nesli tükendiği düşünülen kaktüs türleri olduğunu belirtti:
"Maalesef bu durum son yıllarda sistematik olarak kötüleşiyor."



NASA, eski Mars aracına yeni numaralar öğretti

Fotoğraf: NASA
Fotoğraf: NASA
TT

NASA, eski Mars aracına yeni numaralar öğretti

Fotoğraf: NASA
Fotoğraf: NASA

Eski bir Mars keşif aracına yeni numaralar öğretebilir misiniz? NASA, cevabın açıkça "evet" olduğunu söylüyor.

Mars'a 13 yıl önce inen Curiosity, Kızıl Gezegen'de daha az pil gücü harcayarak bilimsel faaliyetler yürütmesine olanak tanıyan yeni kabiliyetler kazandı. Artık birden fazla görevi aynı anda yerine getirebiliyor.

Güney Kaliforniya'daki NASA Jet İtki Laboratuvarı'ndan Reidar Larsen, "Görevin başlarında daha çok temkinli ebeveynler gibiydik" dedi.

Sanki genç keşif aracımız olgunlaşıyor ve onun daha fazla sorumluluk üstleneceğine inanıyoruz. Çocukken tek seferde bir şey yapabiliyoruz ancak yetişkinliğimizde aynı anda birden fazla işi yapmayı öğreniyoruz.

Larsen, 6 tekerlekli gençleri için yeni kabiliyetler geliştiren mühendis grubuna liderlik etti.

Kurum, Curiosity'deki iyileştirmeler sonucunda keşif aracının enerji kaynağından en iyi şekilde yararlanacağını belirtti. Enerji kaynağı, Perseverance keşif aracının da kullandığı, radyoizotop termoelektrik jeneratör diye bilinen bir nükleer batarya.

Pildeki plütonyum bozunurken günlük güç bütçesini yöneten Curiosity, artık sürüş sırasında, robotik kolunu hareket ettirirken veya fotoğraf çekerken yerel bir yörünge aracıyla güvenli bir şekilde iletişim kurabiliyor.

Curiosity artık işini erken bitirirse uyumaya karar verebiliyor ve böylece ertesi gün için daha fazla enerji tasarrufu sağlıyor.

dfrgty
Geçen ay Mars'ta NASA'nın Curiosity keşif aracının arkasında görülen izler. 2011'den beri Kızıl Gezegen'de bulunan keşif aracı, yakın zamanda aynı anda birden fazla görev yapmayı öğrendi (NASA/JPL-Caltech)

Laboratuvar basın açıklamasında, "Tek bir aktiviteden sadece 10 veya 20 dakikalık tasarruf bile uzun vadede birikerek çok görevli radyoizotop termoelektrik üretecinin ömrünü uzatıyor ve ileride daha fazla bilim ve keşif için daha fazla kaynak sağlıyor" dedi.

Bu gelişmeler, geliştirilmiş sürüş kabiliyeti, Curiosity'nin "Mastcam" kameralarından birinde renkli filtre tekerleği olmadan panorama çekim yapabilme kabiliyeti, Curiosity'nin kol matkabının kaya ve regolit örnekleri toplaması için yeni bir yol ve keşif aracının tekerleklerindeki aşınma ve yıpranmayı azaltacak bir algoritma gibi diğer kabiliyetlerin geliştirilmesi için yıllarca süren çalışmalara dayanıyor.

dfrgty6u7
Curiosity, geçen ay mercan parçası şeklindeki bu kayayı inceledi. Görevi, Kızıl Gezegen'in geçmişte mikrobiyal yaşama uygun olup olmadığını belirlemek (NASA/JPL-Caltech/MSSS).

Keşif aracı, son zamanlarda milyarlarca yıl önce yeraltı suyu tarafından şekillendirildiğine inanılan sertleşmiş sırt oluşumlarını araştırıyor ve eski su akıntılarıyla rüzgarın biriktirdiği minerallerden oluşan kayalar buluyor.

Curiosity'nin proje bilimcisi Ashwin Vasavada bu yıl, "Sırtların neden bu kadar büyük desenler halinde sertleştiği ve neden sadece burada olduğu büyük bir gizem" demişti.

Yolculuğumuza devam ederken, sırtları ve mineral birleşimlerini inceleyerek bunların nasıl oluştuğuna dair fikrimizin doğruluğundan emin olacağız.

Independent Türkçe