95 ülkede yapılan araştırma: Her 10 kişiden 4'ü büyüye inanıyor

Bazı ülkelerde oranlar yüzde 90'a kadar çıkıyor

Araştırmacıya göre, büyücülük gibi inançlara yönelik ihtiyacı, sosyal kurumlar aracılığıyla azaltmak gerekiyor (Unsplash)
Araştırmacıya göre, büyücülük gibi inançlara yönelik ihtiyacı, sosyal kurumlar aracılığıyla azaltmak gerekiyor (Unsplash)
TT

95 ülkede yapılan araştırma: Her 10 kişiden 4'ü büyüye inanıyor

Araştırmacıya göre, büyücülük gibi inançlara yönelik ihtiyacı, sosyal kurumlar aracılığıyla azaltmak gerekiyor (Unsplash)
Araştırmacıya göre, büyücülük gibi inançlara yönelik ihtiyacı, sosyal kurumlar aracılığıyla azaltmak gerekiyor (Unsplash)

Yeni bir araştırma, dünya genelinde her 10 kişiden en az 4'ünün büyüye ve büyücülüğe inandığını ortaya koydu.
Hakemli bilimsel dergi PLOS One'da yayımlanan araştırmada, ABD merkezli düşünce kuruluşu Pew Araştırma Merkezi'nin ve diğer birçok araştırma kuruluşunun 2008 ve 2017 arasında yaptığı anketlerden elde edilen veriler bir araya getirildi.
95 ülke ve 5 kıtadan 140 bin kişinin katıldığı bu anketlerde büyücülüğe yönelik inançlarla ilgili bir dizi soru yöneltilmişti. Bunlar arasında "Nazara inanır mısınız?", "Bazı insanlar başımıza kötü şeylerin gelmesine neden olan büyüler yapabilir mi?" gibi sorular yer alıyordu.
Washington'daki Amerikan Üniversitesi Ekonomi Bölümü'nde görev alan Boris Gershman, bu sorulara verilen yanıtları değerlendirdi ve bulgularını istatistiğe döktü.
Verileri incelenen kişilerin yüzde 43'ünün, "Bazı insanlar başımıza kötü şeylerin gelmesine neden olan büyüler yapabilir" ifadesine katıldığı anlaşıldı.
Öte yandan, büyücülüğe yönelik inançlar, ülkeden ülkeye önemli farklılıklar gösterdi. Örneğin, İsveçlilerin sadece yüzde 9'u buna inanırken, Tunusluların en az yüzde 90'ı büyücülüğün gerçek olduğunu düşünüyordu.
Bunun yanı sıra ABD'lilerin yüzde 16,5'i, Rus vatandaşlarının da yüzde 56'sının büyücülüğe inandığı ifade edildi.
dab05d88-f56c-4608-aa0c-deb360a58ce8.jpg
Türkiye'de büyüye inananların oranının da yüzde 90'a yaklaştığı görülüyor (PLOS One)
Gershman, eğitim ve refah seviyesinin yüksek olduğu bölgelerde büyücülüğe inancın daha az olduğunu söyledi. Ancak bu tür inançlara eğitimli ve refah seviyesi yüksek kişiler arasında da rastlamak mümkündü.
Araştırmacı, kurumların yeterli olmadığı, sosyal güvenin sağlanamadığı ve önyargıların fazla olduğu bölgelerde bu inançların arttığını vurguladı.
Newsweek'e konuşan akademisyen, "Tarih boyunca cadılık, büyücülük inancının ana sosyal işlevlerinden biri, alternatif mekanizmalardan yoksun toplumlarda sosyal uyumu sağlamak ve düzeni sürdürmekti" ifadelerini kullandı.
"Bu işlev, sosyal düzenin resmi kurumlar (adil mahkemeler, güvenilir polis teşkilatı, verimli merkezi hükümet gibi) tarafından etkili bir şekilde sağlanmadığı toplumlarda daha önemliydi" diyen Gershman, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Bu da büyücülük inancının neden kurumların zayıf olduğu ülkelerde daha yaygın olduğunu açıklıyor."
Araştırmacı, eldeki veriler doğrultusunda en az bir milyar insanın büyüye inandığı sonucuna vardı.
Ancak analiz ettiği bulgular arasında Hindistan ve Çin'de yaşayan kişilerin verileri yoktu. İki ülke 2,8 milyar kişiye ev sahipliği yapıyor.
Bu nedenle Gershman, çalışmanın yeni verilerle desteklenmesi gerektiğini vurguluyor.
 
Independent Türkçe, Livescience, Science Daily, Newsweek



Batılı teknoloji devleri, Çin üretimi yapay zekaya yöneliyor

Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
TT

Batılı teknoloji devleri, Çin üretimi yapay zekaya yöneliyor

Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)
Çin'de geliştirilen DeepSeek, Batı'da "veri casusluğu" endişesi yaratmıştı (Reuters)

Batılı ülkelerdeki büyük firmalar, Çin üretimi yapay zeka modellerini kullanmaya yöneliyor.

Wall Street Journal’ın (WSJ) analizinde, Amazon Web Services, Microsoft ve Google gibi Amerikan devlerinin, müşterilerine DeepSeek’i bir seçenek olarak sunmaya başladığını yazıyor.

Bu durumun, ABD hükümetinin veri güvenliği nedeniyle Çinli DeepSeek firmasının bazı uygulamalarını devlet cihazlarında yasaklamasına rağmen gerçekleştiğine işaret ediliyor.

Analiz firması Sensor Tower’ın verilerine göre, ABD’li OpenAI firmasının ürettiği ChatGPT en popüler yapay zeka destekli sohbet botu olma özelliğini koruyor. Küresel çapta uygulamanın 910 milyon kez indirildiği belirtiliyor. Çinli mühendislerin tasarladığı DeepSeek ise 125 milyon kez indirildi.

Harvard Üniversitesi’nin haziranda yayımladığı bir çalışmada, Çin’in yapay zekada öne çıkmasını sağlayan iki temel unsurun veri zenginliği ve insan sermayesi olduğu belirtilmişti.

WSJ’nin analizine göre de Amerikan şirketleri daha çok “yapay genel zeka” (AGI) gibi devrimsel ilerlemelere yoğunlaşırken, Çinli firmalar pratik uygulamalarla günlük sorunları çözmeye odaklanıyor. Çinli şirketler aynı zamanda modellerini açık kaynak olarak sunuyor. Bu sayede kullanıcılar modelleri kendi ihtiyaçlarına göre uyarlayabiliyor.

Alibaba’nın “Qwen” adlı açık kaynak modelinin dünya genelinde 100 binden fazla türevi geliştirildi. Haberde, Japonya Ekonomi Bakanlığı için özel yazılımlar geliştiren Tokyo merkezli Abeja şirketinin Google ve Meta yerine Qwen’i tercih ettiğine dikkat çekiliyor.

DeepSeek, diğer yapay zeka şirketlerine kıyasla düşük maliyetle ve az sayıda çip kullanarak geliştirdiği açık kaynaklı yeni modeli DeepSeek-R1'i, 20 Ocak'ta piyasaya sürmüştü. ABD’li şirketlerle yarışan modelleri daha ucuza geliştirip sattığını öne süren DeepSeek, Nvidia'dan Microsoft'a kadar teknoloji devlerinin yüzlerce milyar dolar değer kaybetmesine neden olmuştu.

Batılı ülkeler, DeepSeek’in siber güvenliği ihlal ettiğini ve verilerin Pekin yönetimiyle paylaşılmasını sağladığını öne sürmüş, firmaysa iddiaları yalanlamıştı.

Güney Afrika’daki Witwatersrand Üniversitesi, DeepSeek’in diğer yapay zeka modellerine göre daha iyi veri güvenliği sağladığını savunuyor. Üniversite yetkililerinden Tarık Surtee, “Açık kaynaklı olması ve çevrimdışı kullanılabilmesi, verilerimizi koruyor” diyor.

Independent Türkçe, Wall Street Journal, RT