Irak’taki Mekhul Barajı köy ve tarım arazilerini sular altında bırakacak

Irak’ın kuzeyinde Dicle Nehri kıyısındaki Messahak köyü (AFP)
Irak’ın kuzeyinde Dicle Nehri kıyısındaki Messahak köyü (AFP)
TT

Irak’taki Mekhul Barajı köy ve tarım arazilerini sular altında bırakacak

Irak’ın kuzeyinde Dicle Nehri kıyısındaki Messahak köyü (AFP)
Irak’ın kuzeyinde Dicle Nehri kıyısındaki Messahak köyü (AFP)

Iraklı Cemil Cuburi (53), tüm hayatını ailesinin nesillerdir çiftçilik yaptığı Irak’ın kuzeyindeki Messahak köyünde geçirdi. Ancak yetkililerin yapmak istediği bir baraj yakında evi ve çevredeki tarlaları sular altında bırakacağı için başka bir yere taşınmak zorunda.
Cemil gibi on binlerce Iraklı da, hükümetin Dicle Nehri’nde beş yıl içinde faaliyete geçmesini umduğu Mekhul Barajı nedeniyle tahliye tehdidiyle karşı karşıya kaldı.
Yetkililer ise, Irak’ın üç yıldır karşı karşıya olduğu şiddetli kuraklık ve iklim değişikliğinin yansımaları ışığında kıtlığı gidermek için su rezervini güvence altına alacak projeyi savunuyor.
Su Kaynakları Bakanlığı’na göre, 2022’de Irak yaklaşık son 92 yılın en kötü kuraklığına tanık oldu.
Ancak aktivistler, yaklaşık 118 bin kişinin yaşadığı 30’dan fazla köy üzerindeki olumsuz etkisinin yanı sıra biyolojik çeşitlilik ile arkeolojik alanları tehdit ettiğine işaret ederek projeye karşı çıkıyor.
Baraj inşa edildiğinde, Cuburi’nin yaşadığı bölge üç milyar metreküp suyun altında kalacak.
Cuburi, “Burada doğdum ve burada büyüdüm. Başka bir yere gitmek zor. Arkamızda bıraktığımız koca bir geçmiş” dedi.
Devlete ait bir petrol rafinerisinde çalışan Cuburi’nin oğulları buğday ve narenciye ağaçları diktikleri aile arazisinde çalışıyor.
Barajın bir bütün olarak Irak’a hizmet etmesi şartıyla ulusal çıkarları kişisel çıkarların üzerinde tutmayı kabul ederek toprağını ve köyünü terk edeceğini söyleyen Cuburi, kendisi ve ailesinin geleceğini güvence altına almak için zararlarının ödenmesini talep etti.
Irak’ın halihazırda sekiz barajı var, ancak özellikle komşu Türkiye de olmak üzere nehrin yukarısındaki barajların nehir seviyelerini düşürdüğünden şikayet ediyor.
Mekhul Barajı inşaat projesi 2001 yılında Saddam Hüseyin döneminde başladı, ancak 2003 yılındaki ABD işgali ve sonraki yıllarda ülkede güvenliğin bozulması nedeniyle durduruldu.
Baraj projesindeki çalışmalar, sondaj ve zemin analizi ve Dicle Nehri’nin iki yakasını birbirine bağlayan bir köprü inşa edilerek 2021’de yeniden başladı.
Selahaddin vilayetinin Vali Yardımcısı Riad Samarai, projenin faydaları arasında 250 MW’lık bir hidroelektrik santrali ve tarım alanlarına hizmet edecek ve ülkenin gıda güvenliğine katkıda bulunacak bir sulama kanalı olduğunu söyledi.
Irak’a su depolamak için bu barajın yapılmasının kamu yararına olduğunu vurgulayan Samarai, “Baraj, nehir seviyesinin yükselmesi durumunda sel tehlikesini önleyecek” dedi.
Aynı yetkili, baraj rezervuarının bulunduğu yerde beş köyün yer aldığını söyleyerek, “Vilayetler ve ilgili bakanlıklar tarafından bölge sakinlerine yeterli zararı sağlamak ve onları yeniden yerleştirmek için bir komisyon oluşturuldu” diye ekledi.
Ancak sivil toplum kuruluşları projeye başka bir açıdan bakıyor.
Çevre grupları Save the Tigris ve Humat Dijlah tarafından hazırlanan raporda, barajın bölgedeki hayvan ve bitkileri etkileyebilecek olumsuz etkileri konusunda uyarı yapıldı.
Rapor, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO) miras listesinde yer alan Asur arkeolojik alanı da dahil olmak üzere çevre ve arkeolojik alanlara yönelik bir tehdide işaret etti.
Sivil toplum kuruluşu Liwan for Culture and Development tarafından yürütülen bir çalışma ise, barajın yapılması durumunda nüfusu 200 ile 8 bin arasında değişen 39 köyün yok olma riskini ortaya koydu.
Aynı kuruluş, baraj sularının maksimum seviyeye çıkması durumunda 67 kilometrekareden fazla tarım arazisi, mülk ve yeşilliğin yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu belirtti.
Aynı araştırmaya göre, başka bir yere satılması veya nakledilmesi gereken 61 binden fazla büyükbaş hayvan var.
Çalışma, barajın 118 bin 412 kişinin günlük yaşamını engelleyeceğini gösterdi.



Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
TT

Komutanı tarafından Gazze'ye girmeye zorlanan İsrail askeri intihar girişiminde bulundu

Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)
Geçtiğimiz nisan ayında Kudüs'teki askeri mezarlıkta bir askerin mezarına bayrak diken İsrail askeri (Reuters)

İsrail medyası, Gazze Şeridi'ne yönelik savaşın zorlukları nedeniyle sadece bir hafta içinde dört İsrail askerinin intihar ettiğini bildirdi. İsrail Kamu Yayın Kuruluşu KAN, komutanlarının sorumsuz davranışlarına karşı çıkan birlikteki arkadaşlarının uyanıklığı olmasaydı neredeyse listeye katılacak olan beşinci bir askerin hikayesini açıkladı.

Muhabir Carmela Menashe, askerlerden alıntı yaparak, arkadaşlarının ‘Gazze'ye girmeyi reddettiğini, ancak komutanının onu zorladığını, bunun üzerine askerin silahın namlusunu ağzına dayadığını ve kendini vurmakla tehdit ettiğini, bunun üzerine komutanın onu hafta sonu izninden men ederek cezalandırmaya karar verdiğini’ anlattı.

dfgthy
Meslektaşlarının cenaze töreni için mezarlığa giden yaralı İsrail askerleri, 8 Temmuz 2025 (AP)

İsrailli muhabire göre, ‘asker başlangıçta kabul etti ve Gazze'ye girdi. Ancak sonra geri döndü ve tekrar dışarı çıkmak istedi; komutana orada kalamayacağını açıklamaya çalıştı. Komutan onu hafife aldı ve onu başka cezalarla tehdit etti. Birlikteki arkadaşları son anda devreye girerek intihar etmesini engelledi ve onu psikolojik destek subayıyla görüşmeye zorladı.’

Psikolojik destek subayı, askerin durumunun Gazze Şeridi'ne girmesine izin vermediğine karar vererek onu birlik dışında tedavi görmesi için göndermiş; psikolojik durumunun ciddi olduğu teşhis edilmiş ve askerin ordudan tamamen terhis edilerek tedavi altına alınmasına karar verilmiş.

Muhabir, “Askerin durumu benzersiz değil; savaş binlerce askeri travmatize ediyor. Zamanında gerekli tedaviyi görmeyenler kendilerini ciddi bir depresyon içinde buluyor ve bu da aşırı durumlarda intihara yol açabiliyor” dedi.

4 asker intihar etti

Tel Aviv medyası sadece geçen hafta dört askerin intihar ettiğini ve savaşın başladığı 7 Ekim 2023 tarihinden bu yana intihar eden asker sayısının 44'e yükseldiğini duyurdu.

İntihar eden askerlerin çoğunluğunun aktif görevdeki yedek askerler olduğunu belirten Haaretz gazetesi, İsrailli askeri kaynaklara dayandırdığı haberinde intihar eden askerlerin büyük bir kısmının savaş sırasında psikolojik durumlarını önemli ölçüde etkileyen durumlara maruz kaldıklarını aktardı.

xcvfgbh
Temmuz 2025'te Gazze Şeridi'nde öldürülen meslektaşlarının cenaze töreninde ağlayan İsrailli askerler (AFP)

Gazete, orduda aktif görevde olan İsrailli askerlerin intihar oranlarının önceki yıllara göre artış gösterdiğini doğruladı.

Kaynaklar, intiharların bazen iç raporlarda ‘çatışma dışı ölüm’ veya ‘soruşturma altındaki durumlar’ gibi muğlak etiketler altında kategorize edilmesi nedeniyle gerçek sayının daha yüksek olabileceğini tahmin ediyor.

Şarku’l Avsat’ın Haaretz'den aktardığına göre İsrail ordusu, 2024 yılının başından bu yana yaklaşık bin 600 askerin travma sonrası stres semptomlarından mustarip olduğunu kabul ediyor ve bu da yaklaşık 250 askeri ruh sağlığı nedenleriyle terhis etmesine neden oldu.

Veriler intihar eden askerlerin çoğunun geçtiğimiz mart ayında yeniden başlayan savaştan bu yana çatışmaların devam ettiği Gazze'deki çatışmalara katıldığını gösteriyor.

cdfgthy
Temmuz ayında Gazze'de öldürülen bir İsrail askerinin cenaze töreninden (EPA)

Cepheden dönen askerlerin psikolojik olarak yalnızlaştığı ve özellikle muharebe tugaylarına yeni katılanlar ile dışlanmış sosyal sınıflara mensup askerlere yeterli psikolojik bakım sağlanmadığı belirtiliyor.

Ordu, sahadan dönen askerlerle ilgili sessiz bir iç krizle karşı karşıya; bu askerler fiziksel yaralanmaların ötesinde derin psikolojik yaralar da taşıyor ve bu da bazılarının son bir kaçış olarak intiharı seçmesine neden oluyor.

Gözlemciler Gazze savaşının sadece Filistinlileri tüketmekle kalmadığını, aynı zamanda İsrail'in iç cephesinde de giderek artan bir çatlağa neden olduğunu, askerlerin karada savaşırken psikolojik kaderlerinin havada asılı kaldığını düşünüyor.