عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Libya: Başbakan Dibeybe Kaddafi yandaşlarıyla ittifak arayışında mı?

Libyalı politikacılar, Dibeybe’nin Kazazife kabilesi heyetiyle görüşmesini ittifak arayışı olarak niteliyor

UBH Başbakanı Dibeybe, Kazazife heyetiyle bir araya geldi (UBH)
UBH Başbakanı Dibeybe, Kazazife heyetiyle bir araya geldi (UBH)
    Kahire / Jacqueline Zaher
TT
TT

Libya: Başbakan Dibeybe Kaddafi yandaşlarıyla ittifak arayışında mı?

UBH Başbakanı Dibeybe, Kazazife heyetiyle bir araya geldi (UBH)
UBH Başbakanı Dibeybe, Kazazife heyetiyle bir araya geldi (UBH)

Libya’da Trablus merkezli Ulusal Birlik Hükümeti (UBH) Başbakanı Abdulhamid Dibeybe’nin devrik rejimin omurgasını oluşturan Kazazife kabilesinden bir heyet ile görüşmesi Libya’da farklı tepkilere yol açtı. Öyle ki politikacılar, toplantıyı ‘Dibeybe’nin yeni müttefikler arama girişimi’ olarak nitelendirirken, bazı kesimler ise ‘Libya’daki bir kabilenin taleplerini bir başbakana sunması için yapılan sıradan bir toplantı’ olarak gördü.
Dikkatler büyük ölçüde geçen çarşamba akşamı Libya Başbakanı’nın başkent Trablus’taki karargahında gerçekleştirilen ve bir saatten kısa süren toplantıya odaklandı. Görüşme, devrik lider Muammer Kaddafi rejimini deviren Şubat 2011 devriminden sonra kabile ile üst düzey bir devlet görevlisi arasındaki ilk resmi görüşme oldu.
Libya Siyasi Diyalog Forumu üyesi Ahmed eş-Şarkasi, toplantının Muammer Kaddafi’nin doğum yeri olan Sirte şehrindeki toplumsal bileşenlerden birine kur yapma amacı taşıdığını söyledi. Şarkasi, “Dibeybe’nin hedefleri arasında, son zamanlarda siyasi düşmanlarının çoğalması ve Devlet Yüksek Konseyi Başkanı Halid el-Mişri ile kendisi arasındaki anlaşmazlık sonrasında Kaddafi’nin yandaşlarıyla, özellikle de Kaddafi’nin oğlu Seyfülislam ile koordinasyon sağlamaya çalışmak yer alıyor” dedi.
Şarku’l Avsat’a konuşan Ahmed eş-Şarkasi, “Dibeybe ve Seyfülislam Kaddafi, Şubat 2011 devriminden önce yıllarca ortak çalışmalar kapsamında bir araya geldi. Evet, her iki isim de geçen yılın sonunda yapılması planlanan cumhurbaşkanlığı seçimleri için yarıştı. Ancak her biri, cumhurbaşkanlığını kazanması durumunda birbiriyle çalışma ve destekçilerinden yararlanma olasılığını değerlendiriyordu” dedi. Şarkasi, sözlerinin devamında “Dibeybe’nin ana düşmanı Hafter’dir. Belki de Dibeybe’nin şu anda Kaddafi’nin oğlu ve destekçileri ile koordineli olarak ana hedefi, Hafter’i güneyde zayıflatmaktır” ifadelerini kullandı.
Gözlemcilere göre yıllardır ülkenin doğusu gibi askeri olarak Ulusal Ordu’nun (LUO) kontrolünde olan güneyi de son dönemde Hafter ile eski rejim yanlıları arasında siyasi nüfuz dayatması üzerinden bir çatışma alanına dönüştü.
Hafter’in oğulları ile Dibeybe’ye yakın isimler arasındaki iletişimin varlığını kabul etmesine rağmen Şarkasi, bu durumu ‘bazı acil çıkarlara ulaşmak için geçici bir ittifak’ olarak nitelendirdi. Ahmed eş-Şarkasi ayrıca, “Dibeybe, kendisine herhangi bir çıkar sağlarsa, herhangi bir zamanda bu ittifakı sürdürmemeye karar verebilir” dedi.
Silvium Araştırma ve Çalışmalar Vakfı Başkanı Libyalı Cemal Şeluf ise toplantıyı ‘siyasi bir rekabet’ ve Dibeybe’den herkese yönelik ‘Sirte halkının tamamının Hafter’e sadık olmadığını’ gösteren bir mesaj olarak nitelendirdi. Şeluf, şu anda Kazazife mahkumlarının Dibeybe tarafından serbest bırakılması ihtimalini reddederken, bu durumun Dibeybe’nin ‘Kazazife mahkumlarının çoğunun tutulduğu Misrata kentindeki askeri hapishaneleri yöneten silahlı oluşumlar üzerinde’ herhangi bir kontrole sahip olmamasından kaynaklandığını söyledi.
Şarku’l Avsat’a konuşan Cemal Şeluf, “Özellikle Şubat devrimine katılanlar olmak üzere Misrata oluşumlarının liderlerinin çoğu, mesele özellikle eski Halk Muhafızları Komutanı Mansur Dav gibi Kazazife sembollerinin veya istihbarat teşkilatının başı ve Kaddafi’nin damadı Abdullah es-Senusi ve İç Güvenlik Teşkilatı Başkanı Abdullah Mansur gibi genel olarak eski rejimin sembollerinin serbest bırakılmasıyla ilgiliyse, bu durumu kabul etmeyecek” şeklinde konuştu. Şeluf ayrıca, “Ancak Dibeybe, mahkemeden uzun zaman önce tahliye kararı almış, ama hakkındaki bu karar uygulanmamış olan bazı meçhul isimleri çıkarabilir” dedi.
Öte yandan Kazazife kabilesinin ‘Toplumsal Konsey’ Başkanı Muhammed Halife Nayel Kaddafi, “Toplantı, sosyal ve insani nitelikteydi” ifadelerini kullandı. Nayel Kaddafi, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada “Toplantı, on gün önce planlandı. Şubat 2011 olaylarının arka planında Kazazife mahkumlarının ve Libya hapishanelerinde tutulan diğer kabile üyelerinin dosyalarının sunulmasıyla sınırlıydı. Özellikle ilk yıllardaki ziyaret kısıtlamaları ortasında, bazı tutukluların ve çektikleri acıların arka planını sunduk” dedi.
Kazazife Konseyi heyetinin serbest bırakılması için çağrıda bulunduğu en önemli isimler hakkında ise Nayel, “Abdullah es-Senusi, Mansur ed-Dav, Abdullah Mansur, Ahmed İbrahim el-Kaddafi, Velid Dibnon’dan bahsettik. Tabi Kaddafi’nin oğullarından mı yoksa eski rejimin destekçilerinden mi olduğu bilinmeyen onlarca ismi de ele aldık” değerlendirmesinde bulundu. Nayel, “Yaklaşık beş yıl önce Yüksek Mahkeme’nin temyiz davalarını kabul etmesine rağmen haklarında idam cezası verilen ve tüm davaların mütalaaya dönmüş olması nedeniyle anılan isimler üzerinde durulmuştur” dedi.
Nayel Kaddafi, bazılarının ‘ziyaretin siyasi amaçlar için olduğu’ yönündeki iddialarını reddederken, “Kazazife kabilesi, Libya arenasındaki tüm çatışma taraflarına aynı mesafeden yaklaşıyor” diyerek, Muammer Kaddafi’nin oğulları ile şahsi temaslarının akrabalık ilişkileri çerçevesinde gerçekleştiğine dikkati çekti.
Dibeybe’nin kabile heyetinin taleplerine verdiği cevaplara ilişkin olarak ise Nayel, “Musa es-Sadr’ın 1978’de Libya’da kaybolması davasıyla bağlantılı olarak 2015 yılından bu yana Lübnan’da alıkoyulan Hannibal Muammer Kaddafi konusunu gündeme getirmemizin bir sonucu olarak Dibeybe, meseleyi inceleme, davanın yavaşlığının nedenleri bulma ve bu mahkumlardan herhangi biri hakkında verilmiş olabilecek serbest bırakma kararlarını harekete geçirme sözü verdi. Ayrıca ilgili Lübnanlı yetkililerle temaslarını yenileme ve Libya vatandaşı olduğu için Hannibal’ın durumunu takip etme sözü verdi” ifadelerini kullandı.
Aynı şekilde Libya Temsilciler Meclisi üyesi Cabullah eş-Şeybani ise “Dibeybe’nin Kazazife ile görüşmesi, kabilenin ihtiyaçlarının tespit edilmesi ve geçmiş yıllarda yaşadığı zor dönemlerin tesellisi veya telafisi bağlamında ona hizmet vermeye çalışılması çerçevesinde geldi” dedi. Şeybani, “Bu toplantının hedeflerinden biri olarak ileri sürülen ‘Dibeybe’nin eski rejim yandaşları arasında veya genel olarak kabileler arasında kendisine yeni siyasi müttefikler aradığı’ gibi iddialar, onun meşru hakkıdır” şeklinde konuştu. Şarku’l Avsat’a konuşan Şeybani, “İktidarı elde etmek veya elinde tutmak isteyen herkes, popüler ve toplumsal ağırlığı olan güçlü ve aktif partilerle ittifak arama hakkına sahiptir” dedi.
Cabullah eş-Şeybani ayrıca, “Dibeybe’nin cumhurbaşkanlığı adayı olmasının yanı sıra mevcut konumunu korumak istediği göz önüne alındığında, özellikle Temsilciler Meclisi ve Devlet Yüksek Konseyi ile mevcut rekabeti ortasında böyle bir ittifak, aslında onun yararına olabilir” açıklamasında bulundu.
Dibeybe’nin geçen yılın Eylül ayında Muhammed Kaddafi’nin oğlu Es-Saadi Kaddafi liderliğindeki eski rejimin bir dizi sembolünü ele aldığını söyleyen Şeybani, “Bu tür kararlar için uygun zamanlamayı seçme konusundaki açık yeteneği ortasında daha fazla kişiyi serbest bırakmaktan çekinmeyecek” dedi.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Bağımsız Filistin devleti projesinin aşamaları ve dönüşümleri

Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Gazze Şeridi'nin batısındaki Cibaliye Mülteci Kampı’nın batısındaki es-Saftavi mahallesinde, İsrail'in hava saldırısı sonucu hasar gören bir evi inceleyen Filistinli bir kız çocuğu, 9 Haziran 2025 (AFP)
Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Gazze Şeridi'nin batısındaki Cibaliye Mülteci Kampı’nın batısındaki es-Saftavi mahallesinde, İsrail'in hava saldırısı sonucu hasar gören bir evi inceleyen Filistinli bir kız çocuğu, 9 Haziran 2025 (AFP)
TT
TT

Bağımsız Filistin devleti projesinin aşamaları ve dönüşümleri

Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Gazze Şeridi'nin batısındaki Cibaliye Mülteci Kampı’nın batısındaki es-Saftavi mahallesinde, İsrail'in hava saldırısı sonucu hasar gören bir evi inceleyen Filistinli bir kız çocuğu, 9 Haziran 2025 (AFP)
Gazze Şeridi'nin kuzeyindeki Gazze Şeridi'nin batısındaki Cibaliye Mülteci Kampı’nın batısındaki es-Saftavi mahallesinde, İsrail'in hava saldırısı sonucu hasar gören bir evi inceleyen Filistinli bir kız çocuğu, 9 Haziran 2025 (AFP)

Macid Kayali

Filistin ulusal hareketinin 60 yıllık çağdaş tarihi boyunca, Filistin kimliği projesi, İsrail ile olan çatışmaya ilişkin Arap ve uluslararası koşulların değişmesi sonucunda Filistin siyasi düşüncesinde birçok aşama ve dönüşüm geçirdi. Bunun sonucunda Filistinli liderler, güç dengesinde İsrail lehine ciddi bir dengesizlik olduğu konusunda ikna oldular. Bunun yanında Filistinlilerin acılarını, fedakarlıklarını ve kahramanlıklarını siyasi başarılara dönüştürmelerine engel olan Arap ülkeleri ve uluslararası toplumun dayattığı birtakım kısıtlamalar ve sınırlamalar da söz konusu. Bu da Filistinlilerin hedeflerini ve çalışma biçimlerini bu kısıtlamalara ve sınırlamalara göre uyarlama gerekliliğini doğuruyor.

Gördüğümüz üzere o dönemde Arap ülkeleri ile İsrail arasındaki ilişkiler düşmanlık veya çatışma durumundan kabul veya tanıma durumuna geçerken 1948 dosyası, yani İsrail'in kurulması ve mülteci sorununun doğuşu olan Nekbe (Büyük Felaket) dosyası hakkındaki tartışmalardan 1967 dosyasına, yani işgalin sona erdirilmesi ve sadece İsrail'in varlığı şeklindeki çatışmaya dönüştü. Aynı dönemde, iki kutuplu dünya da sona erdi. ABD, tek süper güç olarak ya da birkaç kutup arasında, uluslararası ve bölgesel olarak hakim kutup haline gelirken İsrail, Batı'nın güvenliğini ve çeşitli açılardan üstünlüğünü garanti altına alan bir ülke olarak konumlandı.

Kurtuluş projesinden devlet projesine

1967 tarihli Altı Gün Savaşı'ndan önce kurulan Filistin Ulusal Hareketi, ‘kurtuluş’ hedefiyle ortaya çıkmış ve Filistin meselesini ortadan kaldırmayı amaçlayan tüm alternatif çözümleri reddetmişti. Bu ret, ‘Filistin'in bölünmesi’ kararını (1947) reddetmeyi ve İsrail'i tanımamanın yanı sıra o dönemde Filistin siyasi düşüncesinde kurtuluş hedefi, geri dönüş hakkı, kaderini tayin hakkı ve nehirden denize kadar bağımsız bir Filistin devleti kurulmasını içeriyordu.

Burada kurtuluş hedefinin 1960'lı yılların sonlarında tarihi Filistin'de seküler bir demokratik devlet kurmak anlamına geldiğini hatırlatmak gerekir. Ancak bu anlam Filistin siyasi düşüncesinde olgunlaşmış veya yerleşmiş değildi, daha çok Filistin ulusal hareketini uluslararası alanda meşrulaştırmak için ortaya atılmıştı.

Ancak siyasi düşüncede ve Filistinlilerin ulusal seçeneklerinde niteliksel bir değişim 1974 yılında, yani ulusal hareketlerinin başlamasından yaklaşık on yıl sonra başladı. 1973 Arap–İsrail Savaşı'nın (Yom Kippur Savaşı) ve o dönemdeki Sovyetler Birliği ile ilişkilerin etkisiyle kabul edildi.

Siyasi düşüncede niteliksel değişim ve Filistinlilerin ulusal tercihleri, ulusal hareketlerinin başlamasından yaklaşık on yıl sonra, 1974 yılında başladı. O dönemde ‘On Madde’ programı kabul edildi.

Ancak bağımsız bir Filistin devleti düşüncesindeki en derin veya en keskin dönüşüm, 1993 tarihli Oslo Anlaşması'nın imzalanması ve İsrail'in şartlarına göre Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nde ulusal otoritenin kurulmasıyla gerçekleşti. Bu şartlar arasında Batı Şeria topraklarının üç bölgeye bölünmesi de vardı. İsrail ile Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) arasındaki otoriter bağımlılık ve yerleşim, sınırlar, Kudüs ve nihai çözümün niteliği gibi konuların ertelenmesi de buna dahildi. Belki de bu dönüşümü öncekinden ayıran en temel fikir, Filistin liderliğinin, nihai müzakerelerde gündeme getirilen konular hariç, herhangi bir şart koşmadan İsrail'in tanıması şartıydı. Ayrıca bu dönüşüm sadece siyasi bir öneri olarak kalırken, üçüncü dönüşüm olan Oslo Anlaşması, FKÖ'nün tüm Filistinlileri ve onların davasını temsil eden manevi veya sembolik siyasi yapı olarak kabul edildiği halde, FKÖ'nün yerine Filistin Yönetimi'nin kurulmasıyla pratik olarak hayata geçirildi.

Sonuç olarak, Oslo Anlaşması Filistin ulusal hareketi için bir ‘tuzak’ ya da varoluşsal hedeflerinin bir kafesi gibiydi. Çünkü bu anlaşma Filistin’i sadece sınırlı egemenliğe sahip ve işgal altındaki bir siyasi varlık olarak sundu. FKÖ marjinalleştirilirken, Filistin devleti projesi, İsrail hükümetlerinin, özellikle de Netanyahu hükümetlerinin yarattığı gerçekler nedeniyle, herhangi bir uzlaşmada Filistin boyutunu zayıflatma, nehirden denize kadar İsrail'in hakimiyetini pekiştirme, Batı Şeria'daki yerleşim birimlerini güçlendirme ve Gazze'yi ondan ayırma doktrinini benimsemesi nedeniyle, çıkmaza girmiş ve boğulmuş durumda. Bu durum, Batı Şeria ve Gazze'deki işgal altındaki topraklarda olup bitenlerin yanında yaklaşık iki yıldır süren İsrail'in yok etme savaşını da açıklıyor.

Demokratik devlet, varoluş ve kurtuluş sonrası

Tek demokratik laik devlet fikri, Filistinlilerin siyasi düşüncesinde ulusal hareketlerinin başlangıcında değilse de 1960'lı yılların sonlarında bazı açıklamalarda, bildirilerde ve Ulusal Konsey oturumlarının bazı kararlarında ortaya çıktı. Çünkü bu hareket, İsrail'in varlığını ve İsrail toplumunu bir tür inkâr ve tanıma reddiyle ele alıyordu. Bu yönde herhangi bir yaklaşım, şüphe uyandırabilir ve Filistin halkının ulusal ve tarihi hakları pahasına İsrail'in varlığını meşrulaştırabilirdi. Bununla ilgili FKÖ’nün tüzüğünde yer alan yer alan tek paragraf, ‘Siyonist işgalin başlamasına kadar Filistin'de normal bir şekilde yaşayan Yahudiler Filistinli sayılırlar’ ifadesidir.

Ancak Filistin direnişinin güçlenmesi, 1960'lı ve 1970'li yıllara hakim olan solcu ve ilerici fikirlere açık olması, dünya kamuoyunda faaliyetlerinin genişlemesi ve davasına sempati duyulmasını sağlama ihtiyacı, Filistin siyasi düşüncesinde değişiklikler yapılmasını gerekli kıldı. Yahudilere karşı tutum, Yahudiler ile Siyonizm arasında ayrım yapma, Filistin ulusal hareketinin geleceğe ilişkin vizyonu ve Siyonist olmayan Yahudi güçlere açılma gerekliliği gibi konularda değişiklikler yapılması gerekiyordu.

8ı9o0
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, haftalık kabine toplantısında Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ile konuşurken, 7 Ocak 2025 (AP)

Bu önemli gelişme, 1969 yılında Mısır’ın başkenti Kahire’de düzenlenen Ulusal Konsey'in altıncı oturumunda alınan kararda “Filistin mücadelesinin amacı, Filistin halkını vatanına geri döndürmek ve tüm Filistin topraklarında her türlü ırk ayrımcılığı ve dini bağnazlıktan uzak, demokratik bir Filistin devleti kurmaktır” şeklinde ifade edildi. 1970 yılında yine Kahire’de düzenlenen Ulusal Konsey'in yedinci oturumunda ise bu karar, “Filistin mücadelesinin amacı, tüm vatandaşların eşit hak ve yükümlülüklerle bir arada yaşadığı bir toplum içinde Filistin'in tamamen kurtarılmasıdır” şeklinde ifade edildi. Bu ifade, 1971 tarihinde Kahire’de gerçekleşen sekizinci oturumda dikkat çekici bir şekilde şu şekilde tekrarlandı:

Filistin'in silahlı mücadelesi, Yahudilere karşı etnik veya mezhepsel bir mücadele değildir. Bu nedenle, Siyonist sömürgecilikten kurtarılmış Filistin'de kurulacak gelecekteki devlet, barış içinde yaşamak isteyenlerin eşit hak ve görevlere sahip olduğu demokratik bir Filistin devleti olacaktır.

Ulusal Konsey'in 13’üncü oturumundan itibaren, yani ‘Aşamalı Program’ın kabul edilmesinden sonra, Siyonist olmayan Yahudi güçlerle ilişkiler konusunda fikirler ortaya atılmaya başlandı. O dönemde, ‘işgal altındaki Filistin toprakları içinde ve dışında Siyonizm'e karşı mücadele eden demokratik ve ilerici Yahudi güçlerle ilişki ve koordinasyonun öneminin’ vurgulandığı bir karar alındı. 1981 yılında Suriye’nin başkenti Şam’da gerçekleşen 15’inci oturumda alınan karar şu şekilde ifade edildi:

“Ulusal Konsey, işgal altındaki vatanında Siyonizm ideolojisine ve uygulamalarına karşı çıkan demokratik ve ilerici Yahudi güçlerin oynadığı olumlu rolü vurgulamakta, FKÖ'yü halkımızın tek ve meşru temsilcisi olarak ve Filistin halkının değişmez ulusal haklarını tanımakta ve dönüş hakkı, kaderini tayin hakkı ve ulusal topraklarında bağımsız bir devlet kurma hakkı da dahil olmak üzere, Siyonizmi doktrin ve uygulama olarak benimseyen taraflarla yapılan her türlü teması kınamaktadır.”

Reddetme ve varoluşsal meşruiyet sorunu

Ancak, o dönemde Filistin ulusal kimliği fikrini güçlendiren en önemli göstergelerden biri, Filistin Ulusal Şartı'nın 24’üncü maddesinin, Filistin Ulusal Şartı'nın yerine geçen yeni şartta çıkarılmış olmasıydı. Bu madde, “Ne bir şerit ne de bir bölge, örgütün faaliyetleri sadece ulusal düzeyde, halkın katılımıyla, siyasi, örgütsel ve mali alanlarda yürütülmektedir” hükmünü içeriyordu:

Bu durum, Filistin ulusal hareketi için garip bir öneri olmakla birlikte, kendi toprakları dışında faaliyet gösteren bir ulusal hareketin meşruiyet ve varlık hakkını kazanmak için bir manevra olarak anlaşılabilir.

Aslında bu madde Filistinlilerin siyasi düşüncesinde büyük bir boşluk oluşturmuş ve kendi toprakları üzerindeki hak ve sorumluluklarından vazgeçtiklerini ifade etmiştir. Şimdi, Filistin topraklarının 1967 yılındaki işgalinden önce siyasi sistemin Filistinlilerin Batı Şeria ve Gazze Şeridi'nde kendi devletlerini kurmalarına izin verdiği bir gerçekliği hayal etmek zor olsa da böyle bir senaryo onların Arap ve uluslararası arenadaki konumlarını ve kendileri hakkındaki algılarını ne kadar etkilerdi?

İşgalden sonra Filistinlilerin toprak haklarını teyit etmek için Filistin siyasi düşüncesindeki bu boşluğu doldurmak her halükarda mümkün ve elverişli hale geldi, ancak bu çok geç ve insani, maddi ve siyasi olarak çok ağır bedellerle, Arap, uluslararası ve İsrail gerçeklerinin imkansızlığı altında gerçekleşti.

Tüm bunlardan, birçok değişimin Filistin siyasi düşüncesindeki karışıklığı yansıttığı görülebilir. Bu karışıklık, Filistin, İsrail, Arap ve uluslararası koşulların ve verilerin değişmesi sonucu Filistin'in ulusal haklarının aleyhine gelişti. Bu durum, hedefler ile gerçekler, adalet ile imkânlar, hak ile hakka sahip olma gücü arasında büyük çelişkiler olduğunu ortaya koydu.

Netanyahu-Smotrich-Ben Gvir hükümeti, siyasi ve ekonomik araçların yanı sıra yerleşim birimleri ve silah gücüyle, uzlaşmada veya bölgenin bölgesel yapısında Filistin unsurunu ortadan kaldırmaya yönelik yaklaşımını sürdürüyor.

Örneğin, 1960'lı yılların sonlarında ve 1970'li yılların başlarında Filistinliler arasında hakim olan eğilimler, Filistin'in tam olarak kurtarılması dışında tüm alternatif çözümleri açıkça reddediyor, aynı zamanda ‘5 Haziran 1967 saldırısından sonra işgal altındaki topraklarda sahte bir Filistin varlığı oluşturmaya yönelik şüpheli çağrıları’ reddetmeye çağırıyordu.

Bu, İsrail devletine meşruiyet ve kalıcılık kazandırır ki bu da Filistin halkının tüm vatanı Filistin'de yaşama hakkıyla tamamen çelişir. Bunun yanında, Filistin Ulusal Konseyi'nin 1968 yılında Kahire’de yapılan dördüncü oturumunda, 5 Haziran'dan sonra işgal altındaki topraklarda İsrail'in Filistin devrimine karşı koymak için dayandığı bir Filistin Arap yönetimi oluşturuldu. Böylece, Kahire’deki 1972 tarihli 10’uncu oturumda “Filistinlilerin vatanını kurtarma davasını ortadan kaldırmayı veya bu davayı Filistin topraklarının bir kısmında Filistin devleti veya oluşumları projeleriyle çarpıtmayı amaçlayan tüm uzlaşı projelerine karşı mücadeleye devam etme” kararı alındı.

Ancak Filistinli liderliği, Oslo Anlaşması'nı imzaladı ve devletten daha az bir yapı olan Filistin Yönetimi'ni kurdu. Bu karar, Ramallah'ta düzenlenen Filistin Ulusal Konseyi’nin 1996 tarihli 21’inci oturumunda onaylandı. Daha sonra Ulusal Konsey, 2018 yılında Ramallah’ta yapılan 23’üncü ve son oturumunda bunu tekrarlayarak, daha önce kabul edilen tüm kararları gözden geçirdi. Son oturumda alınan kararda, “Halkımızın ve devletimizin İsrail ile ilişkisi, halkımız ve işgal altındaki devletimiz ile işgalci güç arasındaki çatışmaya dayalı bir ilişkidir ve bununla çelişen tüm taahhütlerin yeniden gözden geçirilmesini gerektiriyor. Doğrudan hedef, Filistin devletinin bağımsızlığıdır. Bu hedef, özerk yönetim aşamasından bağımsızlık için mücadele eden devlet aşamasına geçmeyi ve 4 Haziran 1967 sınırları içinde, başkenti Doğu Kudüs olan bağımsız bir Filistin devletinin egemenliğini somutlaştırmaya başlamayı zorunlu kılıyor” denildi.

fvghyju
Filistin Devlet Başkanı Yaser Arafat, ABD Başkanı Bill Clinton ve İsrail Başbakanı İzak Rabin, Beyaz Saray bahçesinde Oslo Barış Anlaşması'nı imzalarken, 13 Eylül 1993 (AFP)

Filistinliler, Filistin siyasi düşüncesinin tüm gerilemeleri ve gözden geçirmelerine, uluslararası toplumun ve İsrail'in güvenini kazanmak için yapılan tüm girişimlere rağmen nehirden denize kadar Filistin'in her santimetrekaresi için mücadeleye devam ediyorlar. Netanyahu- (Betzalel) Smotrich- (Itamar) Ben-Gvir hükümeti altında, siyasi ve ekonomik araçlarla, yerleşim birimleriyle ve silah gücüyle, uzlaşmada veya bölgenin bölgesel yapısında Filistinlilerin varlığını ortadan kaldırmaya yönelik yaklaşımlarını sürdürüyor.

Filistin devleti hedefi, Filistin liderliğinin gündeminde ve uluslararası gündemde meşru bir hedef olarak kalmaya devam edecek olsa da en azından öngörülebilir gelecekte bu hedef bir proje olarak kalacak.

*Bu makale Şarku’l Avsat tarafından Al Majalla dergisinden çevrilmiştir.