Zelenskiy: Rusya füzeleri bitene kadar saldırılarını durdurmayacak

Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy başkent Kiev’in dışındaki Vışhorod kasabasına yaptığı ziyarette (AP)
Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy başkent Kiev’in dışındaki Vışhorod kasabasına yaptığı ziyarette (AP)
TT

Zelenskiy: Rusya füzeleri bitene kadar saldırılarını durdurmayacak

Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy başkent Kiev’in dışındaki Vışhorod kasabasına yaptığı ziyarette (AP)
Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy başkent Kiev’in dışındaki Vışhorod kasabasına yaptığı ziyarette (AP)

Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, Rusya’nın altyapıya daha fazla saldırı düzenleyeceğini beklentisiyle Ukraynalılara soğuk ve karanlık bir hafta daha beklemelerini tavsiye etti ve Moskova’nın füzeleri bitene kadar saldırıların durmayacağını söyledi.
Rusya, Ekim ayı başından bu yana neredeyse her hafta Ukrayna’nın enerji altyapısına büyük ölçekli füze saldırıları başlattı ve her saldırı bir öncekinden daha fazla hasara neden oldu.
Zelenskiy dün gece yaptığı bir konuşmada, bu hafta milyonları ısıtma, su ve elektrikten mahrum bırakan, şimdiye kadarki en şiddetli saldırılar olan geçen haftaki saldırılar kadar şiddetli olabilecek yeni saldırılar beklediğini söyledi.
Ukrayna Devlet Başkanı, “Teröristlerin artık yeni saldırılar planladığını anlıyoruz. Bunu kesin olarak biliyoruz. Ellerinde füze olduğu sürece maalesef durmayacaklar” dedi.
Kiev, Rusya’nın Ukrayna’nın altyapısına yönelik saldırılarının sivillere zarar vermeyi amaçladığını ve bunu bir savaş suçu haline getirdiğini vurguluyor.
Moskova, amacının sivillere zarar vermek olduğunu reddetse de, Ukrayna Rusya’nın taleplerine boyun eğmedikçe sivillerin çektikleri ıstırabın sona ermeyeceğinin altını çiziyor.
Pazar günü kar yağdı ve sıcaklıklar donma noktasında seyretti. Elektrik ve merkezi ısıtma kesildiği için Rus hava saldırıları başkent Kiev ve çevresinde milyonları etkiledi.
Şehir yetkilileri, işçilerin elektrik, su ve ısıtma kaynaklarındaki kesintiyi düzeltmeye yakın olduğunu, ancak sınırlı kullanım gerektiğini bildirdi.
Kışın yaklaşmasıyla çatışmalar yeni bir aşamaya giriyor.
Rus kuvvetlerinin kuzeydoğuda ve güneyde Dnipro Nehri’nin diğer yakasına çekilmesiyle, kara cephe hattı, birkaç ay öncesine göre yarı yarıya küçüldü. Bu da Ukrayna kuvvetlerinin yeni bir atılım gerçekleştirmek için zayıf müstahkem noktalar bulmasını zorlaştırıyor.
Kremlin, Rus güçlerinin Dnipro Nehri üzerindeki ön cephede savaşın başlarında ele geçirdiği Zaporijya Nükleer Santrali’nden çekilme planları olduğuna dair iddiaları yalanladı.
Ukrayna devlet nükleer enerji şirketi Energoatom’un Başkanı Petro Kotin Pazar günü yaptığı açıklamada, Rusya’nın Mart ayında ele geçirdiği Zaporijya Nükleer Santrali’nden çekilebileceğine dair işaretler olduğunu bildirdi.
Kotin, “İnsan çantalarını toplayıp çalabildikleri her şeyi çaldıkları izlenimine kapılıyor” dedi.
Rus askerlerinin santralden ayrılması hakkında konuşmak için henüz erken olup olmadığına dair bir soruya ise Kotin, “Henüz çok erken. Bunu şu anda görmüyoruz ama onlar ayrılmaya hazırlanıyorlar” diyerek yanıt verdi.
Kremlin sözcüsü Dmitry Peskov ise buna yanıt vererek, “Hiçbiri olmadığı ve olamayacağı için gösterge aramaya gerek yok” dedi.
Rusya, bölgeyi ilhak ettiğini ve santrali Rus Atom Enerjisi Kurumu’nun kontrolüne verdiğini iddia ediyor.
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA), nükleer bir felaketi önlemek için santral ve çevredeki askeri çalışmaların durdurulması çağrısında bulundu.
Santralin bulunduğu Enerhodar kentindeki Rus atadığı yönetim, santralin halen Rus kontrolünde olduğunu belirtti.
Yönetimin açıklamasında, “Medya sık sık Rusya’nın nükleer santralden çekilip ayrılmayı planladığına dair yalan haberler yayıyor. Bu bilgi yanlış” denildi.
Rus kuvvetlerinin bu ayın başlarında çekilmesinden bu yana elektrik ve ısınmadan mahrum kalan güneydeki Herson’un Valisi Yaroslav Yanushevich, elektrik abonelerinin yüzde 17’sinin elektriğe sahip olduğunu ve yakında diğer bölgelere de sağlanacağını bildirdi.
Ukrayna, Moskova’nın topçu ateşi avantajını etkisiz hale getirmenin yanı sıra, kısmen ön hatların gerisindeki Rus mevzilerini hedef almasını sağlayacak Batı füze sistemlerinin konuşlandırılması nedeniyle saha savaşlarında bir avantaj elde etti.
Pentagon, Boeing’in Ukrayna’ya 150 kilometre menzilli füzelere takılabilen ve daha fazla Rus hedefini menzile sokabilen küçük, ucuz hassas güdümlü bombalar tedarik etme teklifini değerlendiriyor.
Kaynaklara göre, Boeing’in Karadan Fırlatılan Küçük Çaplı Bomba (GLSDB) olarak adlandırılan önerilen sistemi, Ukrayna ve ABD’nin Doğu Avrupa’daki müttefikleri için yeni mühimmat üretimine başlamaya yönelik yaklaşık 6 plandan biri.



ABD diplomasisi Sudan'daki savaşı sona erdirmeyi başarabilecek mi?

Sudanlılar, Çad'ın Vadi Fara bölgesindeki Tin Geçici Kampı'na giderken, 3 Mayıs 2025 (AP)
Sudanlılar, Çad'ın Vadi Fara bölgesindeki Tin Geçici Kampı'na giderken, 3 Mayıs 2025 (AP)
TT

ABD diplomasisi Sudan'daki savaşı sona erdirmeyi başarabilecek mi?

Sudanlılar, Çad'ın Vadi Fara bölgesindeki Tin Geçici Kampı'na giderken, 3 Mayıs 2025 (AP)
Sudanlılar, Çad'ın Vadi Fara bölgesindeki Tin Geçici Kampı'na giderken, 3 Mayıs 2025 (AP)

Emced Ferid et-Tayyib

Sudan'daki çatışma, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio'nun 27 Haziran 2025 tarihinde Washington'da ABD ve Katar'ın himayesinde Demokratik Kongo Cumhuriyeti ile Ruanda arasında imzalanan barış anlaşmasının imza töreninde yaptığı açıklamaların ardından son günlerde hızlı bir dönüşüm geçirdi. Rubio, ABD'nin 15 Nisan 2023'te başlayan Sudan savaşıyla ilgilenmeye başlayacağını belirtti.

Bu açıklamalar, yıkıcı savaşın sona ermesi konusunda yeni bir umut doğurdu, ancak bu kez başarılı olabilmesi için önceki arabuluculuk çabalarında karşılaşılan zorlukların ciddiyetle ele alınması gerekiyor.

Rubio'nun açıklamalarının ardından, ABD Başkanı Donald Trump’ın Afrika İşleri Özel Danışmanı Masad Pauls, 2 Temmuz 2025'te, İngiltere’nin dörtlü gruptan çıkarılmasının ardından, dörtlü komitenin dışişleri bakanlarını (ABD, Suudi Arabistan, Mısır ve BAE) Washington'da bir bakanlar toplantısı düzenlemeyi planladıklarını duyurdu. Bu açıklamadan önce, 3 Haziran 2025 tarihinde ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Christopher Landau ve Pauls, bu ülkelerin büyükelçileriyle bir ön toplantı düzenlemiş, ardından 9 Temmuz Çarşamba günü ABD Başkanı Donald Trump'ın, yönetiminin Sudan ve Libya'da barışı sağlama niyetinde olduğu yönündeki açıklamaları, bu sinyallerin ciddiyetini artırmıştı.

Söz konusu adımlar, ABD yönetiminin ABD Kongresi'ne karşı Sudan dosyasında daha fazla çaba gösterme taahhüdünü gösterme girişimi olarak görülebilir. ABD Kongresi'nin Sudan meselesine daha fazla önem verilmesi yönündeki sürekli baskısına yanıt olarak atılan bu adımlar, önceki girişimlerin önündeki engellerin aşılması ve çatışmanın tarafları üzerinde etkisi olan bölgesel aktörlerin sürece dahil edilmesi koşuluyla, krizi çözmek için gerçek bir fırsat da sunabilir.

Suudi Arabistan, bölgesel nüfuzu ve Sudan ile doğrudan komşuluğu nedeniyle savaşın sona ermesinde önemli bir rol oynuyor. Sudan, Kızıldeniz kıyısı boyunca Suudi Arabistan ile en uzun deniz sınırına sahip.

Savaşı durdurmanın yolu

Sudan dosyasını çevreleyen birçok karmaşıklık göz önüne alındığında, ABD'nin uluslararası etkisiyle Sudan krizinin çözümünde ciddi bir arabulucu olarak devreye girmesi. Ancak bunun başarısı, Suudi Arabistan ve Katar'ın müzakere sürecinin planlanması ve uygulanmasında aktif olarak yer alması gibi birçok faktöre bağlı. Bu yüzden ABD'nin arabuluculuk rolünü üstlenmesinin, Suudi Arabistan ve Katar'ın da bu sürece aktif olarak dahil olması şartıyla, Sudan'daki çatışmanın çözümü için önemli bir adım olacağına inanıyoruz.

Şarku’l Avsat’ın Al Majalla’dan aktardığı analize göre Suudi Arabistan, bölgesel nüfuzu ve Sudan ile Kızıldeniz kıyısı boyunca en uzun deniz sınırını paylaşan komşusu olması nedeniyle savaşın sona ermesinde önemli bir rol oynuyor. Bunun yanında daha önce Cidde Platformu'na ev sahipliği yaparak taraflar üzerinde doğrudan nüfuzunu da gösterdi. Ancak Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi’nin (CSIS) Eylül 2023 tarihli raporuna göre Cidde Platformu, önceki turlarında yaşanan başarısızlıkları önlemek için çeşitli yönlerden geliştirilmeli. Bunların başında, arabulucular arasındaki zayıf koordinasyonun giderilmesi ve ABD, Afrika Birliği (AfB) ve Birleşmiş Milletlerin (BM) tek başına hareket etmelerinin önlenmesi. Ayrıca, Suudi Arabistan'ın Körfez İşbirliği Konseyi (KİK), Arap Birliği (AL) ve ikili ilişkileri aracılığıyla nüfuzunu kullanarak dış müdahaleler sorununu ele alması ve Sudan'da barışın sağlanması için uluslararası, bölgesel ve Arap iradesini birleştirmesi gerekiyor.

gbhj
Beyaz Saray'da düzenlenen bakanlar toplantısında, ABD Başkanı Donald Trump (sağda) Dışişleri Bakanı Marco Rubio'nun (ortada) omzuna elini koyarken, Adalet Bakanı Pam Bondi (solda) oturuyor, 8 Temmuz 2025

Kongo konusunda ABD ile etkili bir diplomatik ortaklık kurmayı başaran Katar'ın sürece dahil edilmesi de stratejik ve hayati bir adım. Katar'ın Sudan hükümetinin geçici merkezi olan Port Sudan ile olan güçlü ilişkileri, tüm tarafları olumlu yönde etkilemek için etkili bir arabulucu olarak rolünü daha da güçlendirir.

Sudan'da barış çabalarını engelleyen en önemli engellerden biri, Hızlı Destek Kuvvetleri’nin (HDK) bazı sivil taraflarca, başta eski Başbakan Abdullah Hamduk liderliğindeki Tekaddum İttifakı olmak üzere, siyasi destek görmesidir. Bu ittifak, HDK'nın iktidara geri dönme ve yönetimi devralma hedeflerini güçlendirmede önemli bir rol oynadı.

Sudan’ın eski Başbakanı Hamduk, 2022 yılının ocak ayında istifa ettikten sonra Birleşik Arap Emirlikleri'ne (BAE) taşındı. Ardından kurduğu Tekaddum İttifakı HDK'nın siyasi söylemlerini yineleyerek ve yayarak HDK'nın hedeflerini desteklemek üzere sivil bir kalkan sağladı. Bu durum, 2024 yılının başlarında Addis Ababa'da HDK lideri Korgeneral Muhammed Hamdan Daklu (Hamideti) ile imzaladığı anlaşmada açıkça ortaya çıktı. Söz konusu anlaşma, Hükümetlerarası Kalkınma Otoritesi’nin (IGAD) Cibuti'de savaşan tarafların liderleri arasında doğrudan bir görüşme düzenleme çabalarını engelledi. Hamideti, teknik nedenlerle toplantıya katılmayacağını belirterek, Hamduk ile ortaklık anlaşmasını imzalamak için Addis Ababa'ya gitmeyi tercih etti. Bu adım, aylarca gizlenen bir ittifakın olduğunu ortaya koydu. Daha sonra HDK'ya sürekli medya ve siyasi destek şeklinde somutlaşan bu ittifak, 2023 yılının aralık ayında HDK’nın kontrolü ele geçirdiği el-Cezira eyaletinde paralel bir sivil yönetim kurulmasıyla zirveye ulaştı. Tekaddum İttifakından kişilerin bu yönetime aday gösterilmesi, bu siyasi iş birliğinin derinliğine işaret etti.

Öte yandan Sudan'daki savaşa ilişkin gerçekleri çarpıtan organize bir kampanya, Sudan krizinin doğru bir şekilde analiz edilmesini engelleyen bir ‘bilgi karmaşası’ yaratılmasına katkıda bulundu. Hamduk gibi politikacıların da katkıda bulunduğu bu kampanya, Sudan ordusunu Hamas, İran destekli milisler, El Kaide ve DEAŞ gibi radikal İslamcı gruplarla ittifak halindeymiş gibi göstererek ve ‘siyasal İslam’ korkularını uyandırarak Batı'nın, özellikle de ABD'nin desteğini toplamayı amaçladı.

Bu anlatılar, HDK tarafından işlenen ve ABD tarafından 7 Ocak 2025 tarihinde resmi olarak ‘soykırım’ suçu olarak sınıflandırılan ağır ihlallere yönelik ‘terörizm’ tanımını tamamen göz ardı ediyordu.

Savaşın doğru bir şekilde analiz edilememesi, önerilen çözümlerin hatalı olmasına neden oluyor ve bu karmaşık durumu çözmek için iç veya dış siyasi çıkarları gözeten anlatıları yaymak yerine gerçekleri olduğu gibi görmek gerekiyor.

Sudan’da 2019 yılındaki halk devrimiyle düşen siyasal İslamcı rejime karşı halkın hoşnutsuzluğunun HDK'nın söylemiyle özdeşleşmesini meşrulaştırmak için kullanıldığı açıkça görülüyordu. Söz konusu ‘bilgi kaosu’ krizin karmaşıklığını derinleştirdi. Bu da HDK'nın 13 Nisan 2023 tarihinde Meravi Havaalanı ve Askeri Hava Üssü’nü kuşatmasıyla başlayan ve 15 Nisan'da patlak veren savaşan niteliği konusunda görüş birliğine varılmasını zorlaştırdı. Bu çatışmayı siyasal İslamcılara karşı bir mücadele veya Sudan'ın marjinal kesimlerine yönelik hak eşitsizliğinin giderilmesi taleplerinin bir uzantısı olarak tasvir etmek, savaşın uzamasına ve insani krizin derinleşmesine yol açtı. Savaşın doğru bir şekilde analiz edilememesi, önerilen çözümlerin hatalı olmasına neden oluyor ve bu karmaşık durumu çözmek için iç veya dış siyasi çıkarları gözeten anlatıları yaymak yerine çatışmayı anlamak ve etkili bir şekilde ele almak için gerçekleri olduğu gibi görmek gerekiyor.

cdfgthy
Başkan Donald Trump, Beyaz Saray'ın Devlet Yemek Salonu'nda bir öğle yemeği sırasında Afrikalı liderlerle konuşurken, 9 Temmuz 2025 (AP)

Sudan'daki barış çabalarında somut ilerleme sağlamak için, uluslararası toplum, ABD ve Dörtlü Komite (ABD, Suudi Arabistan, Mısır ve BAE) ile Katar'ın öncülüğünde, önceki girişimlerdeki eksikliklerin giderilmesi gerekiyor. Bunun için savaşın köklerine ilişkin gerçekleri belgelendirerek medyadaki çarpıtmalarla mücadele edilmeli.

ABD Kongresi'nin baskısıyla Washington'da düzenlenmesi planlanan dörtlü konferans, binlerce kişinin hayatına mal olan ve milyonlarca kişiyi yerinden eden savaşı sona erdirmek için tarihi bir fırsat sunabilir, ancak bunun için çatışmanın köklerine odaklanılmalı. Sudan'da istikrarı yeniden sağlayacak ve halkının onurunu koruyacak sürdürülebilir bir barış için yanlış anlatımlar düzeltilmeli.