عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

Libya’da seçimlerin yapılması ve paralı askerler konusu Mısır’ın gündeminden düşmüyor

Şukri, Batili ile görüştü (Dışişleri Bakanlığı)
Şukri, Batili ile görüştü (Dışişleri Bakanlığı)
TT
TT

Libya’da seçimlerin yapılması ve paralı askerler konusu Mısır’ın gündeminden düşmüyor

Şukri, Batili ile görüştü (Dışişleri Bakanlığı)
Şukri, Batili ile görüştü (Dışişleri Bakanlığı)

Kahire, Libya Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih başkanlığındaki Libyalı yetkililerin yanı sıra Birleşmiş Milletler (BM) Libya Özel Temsilcisi Abdullah Batili'nin Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri ile görüşmelerine ev sahipliği yaptı.
Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmed Ebu Gayt ile Akile Salih'i bir araya getiren toplantıda, eski Birleşmiş Milletler Libya Özel Danışmanı Stephanie Williams'ın görevinden istifasının ardından çalışmaları aksayan Anayasa İzleme Komitesi'nin toplanması açısından siyasi sürecin karşılaştığı zorluklar ve krizi çözmenin yolları üzerinde duruldu.
Görüşmenin ardından Libya'da seçimlerin yapılmasının bir dizi önlem gerektirdiğini söyleyen Salih, Anayasa Komisyonu'nun görevinin bir an önce tamamlanmasını ve egemen kurumlar konusunda uzlaşma sağlanmasını umduğunu dile getirdi. BM Libya Özel Temsilcisi Batili, ‘parlamentonun diyalog komiteleri ve devlet konseyi ile anayasal istişareleri tamamlaması’ çağrısında bulundu.
Akile Salih, “Dibeybe hükümetinin temsil ettiği yürütme erkinin bir dönem belli görevleri oldu ancak bunlarda başarısız oldu. Sayın Batili'den Temsilciler Meclisi ve devletin oluşturduğu Anayasal Yönetim Komitesi’ni toplantıya davet etmesini rica ediyorum. Son dönemde bir Birleşmiş Milletler temsilcisinin yokluğu, anayasal yönetimin tamamlanmasını geciktirdi. Çünkü komitenin toplantısının BM himayesinde olması gerekiyor” dedi.
Kaynaklara göre, Salih ile Kahire'deki Libya Yüksek Devlet Konseyi Başkanı ​Halid el-Mişri arasında Batili'nin gözetiminde ‘anayasal yol’ konusunda yeni bir müzakere turunun başlayacağı öngörülüyor.
Salih ve Mişri, Kahire'de görüşeceklerini henüz duyurmadılar. Ancak iki isim, yürütme erkinin birleştirilmesi ve egemenlik makamlarının işgal edilmesi konusundaki görüşmeleri ve ertelenen cumhurbaşkanlığı ve milletvekilliği seçimlerinin anayasal dayanaklarına ilişkin görüşmeleri tamamlamayı amaçlayan bir toplantıdan bahsetti.
Buna karşılık Şukri, Birleşmiş Milletler Libya Özel Temsilcisi Abdullah Batili ile yaptığı görüşmede, "Birleşmiş Milletler'in siyasi süreci desteklemedeki en önemli rolü, anayasal yol ve yasal çerçeveler etrafında Libyalıları diyaloğa teşvik etmektir" dedi.
Mısır Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Büyükelçi Ahmed Ebu Zeyd, Şukri'nin Mısır'ın BM Libya Özel Temsilcisi’ne Libya'da istikrarı yeniden sağlama misyonunun başarısı için desteğini ifade ettiğini ve Birleşmiş Milletler'in rolünün merkeziliğini ve tarafsızlığını vurguladığını belirterek “Batili’nin süreci doğru yönetmesinin, onun Libya içindeki tarafların ve uluslararası toplumun güvenini kazanmasını sağlıyor” dedi.
Şukri “Mısır'ın, özellikle Libya Temsilciler Meclisi ile Libya Devlet Yüksek Konseyi arasındaki ‘seçimlerin anayasal temeli’ görüşmelerinin son turlarına ev sahipliği yapması, krizi çözmek için gösterdiği ve yapmaya devam ettiği sürekli çabaların devamı niteliğindedir” dedi. Ayrıca Şukri, krizi sona erdirmek ve kardeş Libya halkının hedeflerine ulaşması için bu yolu tamamlamaya ve Libya'da cumhurbaşkanlığı ve milletvekilliği seçimlerinin aynı anda yapılması gerektiğine dikkati çekti.
Zeyd, Mısır Dışişleri Bakanı’nın ‘uygulama için belirli mekanizmalar ile zaman dilimleri olmadan ve uluslararası toplum tarafından takip edilmeden mevcut anlaşmaları ve yasal siyasi haklara bağlılığı yürürlüğe koymanın mümkün olmadığını’ belirtti.
Şukri, “Bu aynı zamanda, tüm yabancı güçlerin, paralı askerlerin ve yabancı savaşçıların belirli bir zaman dilimi içinde Libya'dan çıkışına ilişkin Birleşmiş Milletler kararlarının uygulanmasını da gerektiriyor" dedi. Şukri, bu bağlamda ‘5+5’ Ortak Askeri Komitesi’nin misyonunun desteklenmesi gerektiğini söyledi.
Batili, Pazar günü Abu Dabi'de Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Devlet Bakanı Şeyh Şehbut bin Nahyan El Nahyan ile yaptığı ortak açıklamada ‘Libya siyasi partilerinin siyasi krizin üstesinden gelme mücadelesini üstlenmeleri ve seçimlerin önünü açmaları gerektiğini’ vurguladılar. Ayrıca Libya'ya destek sağlamak için çeşitli uluslararası taraflarla koordinasyon içinde olduklarını ifade ettiler.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Trump'ın Körfez ziyareti: Anlamları, beklentileri ve umutları

ABD Başkanı Donald Trump bu hafta Suudi Arabistan, BAE ve Katar'ı ziyaret edecek (AFP)
ABD Başkanı Donald Trump bu hafta Suudi Arabistan, BAE ve Katar'ı ziyaret edecek (AFP)
TT
TT

Trump'ın Körfez ziyareti: Anlamları, beklentileri ve umutları

ABD Başkanı Donald Trump bu hafta Suudi Arabistan, BAE ve Katar'ı ziyaret edecek (AFP)
ABD Başkanı Donald Trump bu hafta Suudi Arabistan, BAE ve Katar'ı ziyaret edecek (AFP)

Nebil Fehmi

ABD Başkanı Donald Trump, 13-16 Mayıs tarihleri ​​arasında Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar'ı ziyaret ederek, bu ülkelerde üst düzey yetkililer ve Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) ülkelerinin bazı liderleri ile bir araya gelecek. Bu ziyaretin, başta geleneksel yakın uluslararası stratejik müttefik İngiltere ya da Ortadoğu'daki en yakın müttefik İsrail olmak üzere, diğer ülkelerden önce bu ülkelere yapılmasının birçok anlamı var. Eski Papa Francis'in ölümü dolayısıyla Vatikan'da düzenlenen törenlere katılması dışında, bu ziyaret, Trump'ın ikinci dönemindeki ilk yurtdışı ziyareti. Bu adımın, önceliklerinin ve zamanlamasının, bazı tutumların sonuçları konusunda dikkatli olmak, sunduğu fırsatlardan ve potansiyelden yararlanıp, faydalanmak için hükümetlerimiz ve halklarımız tarafından derinlemesine ve gerçekçi bir şekilde analiz edilmesi gereken önemli anlamları bulunuyor.

Kongre gibi resmi Amerikan kurumlarının Amerikan politikalarını yönlendirmede önemli bir role sahip olduğu ve başkanın yetkilerinin mutlak olmadığı doğru olsa da Körfez ziyaretinin ilk durak olarak tamamlanması, Amerikan başkanının kişiliğinin giderek Amerikan politikalarının içerik ve biçimini etkileyeceğinin önemli ve açık bir göstergesi sayılıyor. Mevcut yönetim döneminde ABD'ye yönelik yaklaşımın belirlenmesinde bu hususun dikkate alınması gerekir. Trump'ın elle tutulur, çabuk, maddi başarı peşinde olduğunun ve bunun için sürekli baskı yaptığının farkında olmalı, buna dikkat etmeli ve bundan faydalanmalıyız.

Trump'ın tarihsel ve hukuki geçmişlerle ilgilenmediğini, amacının kısa vadede anlık maddi başarı olduğunu hesaba katmalıyız. Trump'tan bir süreliğine kaçınmanın, çoğu zaman onunla kişisel ve doğrudan çatışmaya girmekten kaçınmak için manevra yapmanın mümkün olduğunu hesaba katmalıyız. Bunun en son örneği, önceden yapılan hazırlıklar sonucu, Beyaz Saray'da yeni Kanada Başbakanı ile ABD Başkanı'nın aralarındaki açıklanmış görüş ayrılığına rağmen, kameralar önünde bir polemiğin yaşanmamasıydı. Ancak ABD'nin yaygın nüfuzu göz önüne alındığında, uzun yıllar boyunca ondan tamamen uzak durulabileceğini düşünmek de mantıklı değil. Bu nedenle ve Trump’ın önerilerinin birçoğunu kabul etmenin zorluğu, dümeni çıkarlarımızın lehine olacak şekilde yönlendirmek için farklı fikir ve seçenekler önermede cesur olup inisiyatif alma gerekliliği nedeniyle, pozisyonların ve olasılıkların önceden farkında, politikalarımızda akıllı ve gerçekçi olmalıyız.

Trump'ın özellikle Suudi Arabistan, BAE ve Katar'a yönelik hızlı ve öncelikli ziyaretlerinin açık anlamlarından biri de kendisinin bu ülkelerin liderleriyle ilişkilerinde kişisel olarak kendini rahat hissettiği, ABD'nin bu ülkelerle ilişkilerinde hızlı ve elle tutulur maddi ve siyasi kazanımlar gördüğüdür. Bunların ikili ve bölgesel olarak kullanılması gerekiyor. Trump'ın hızlı kararlar alınmasını ve bu ülkelerle anlaşmalar veya siyasi anlaşmalar şeklinde hızlı anlaşmalara varmayı beklediği ve arzuladığı da bilinmeli. Bu, Körfez ve Arap dünyasında dikkate alınması ve aynı zamanda kendisinden yararlanılması gereken bir husus.

Trump'ın pek çok politikası ve uygulaması konusunda çekincelerim olmakla birlikte, Körfez'e olan ilgisini ve ilk ziyaretini bu bölgeye yapmasını olumlu ve faydalı bir gelişme olarak görüyorum ve değerlendirilmesi gerektiğini düşünüyorum. Çünkü bu, dostlarının tutum ve taleplerini dikkate almadan onlardan belirli tutumlar benimsemelerini talep etmenin zor olduğuna dair kişisel kanaatini yansıtıyor.  Şarku'l Avsat'ın Independent Arabia'dan aktardığı analize göre bu noktada Barack Obama yönetiminin, doğrudan ilgili olmasına rağmen, Körfez ülkeleri de dahil olmak üzere Arap dostlarına danışmadan ve hatta onları bilgilendirmeden, İran ile nükleer program konusunda müzakereler yürüttüğünü ve bir anlaşmaya vardığını hatırlatmakta fayda var.

Ziyarette Çin ile ilişkiler, Ukrayna'daki durum ve Körfez ülkelerinin olası katkıları gibi çeşitli uluslararası konular da ele alınacak ama üç ülkeyle ABD'nin ikili ilişkileri, ABD Başkanı'nın ilgilendiği konuların başında yer alacak. Trump Körfez ülkelerinin ABD'ye yapacağı yatırımları veya özellikle silah ve yapay zekâ alanlarındaki büyük anlaşmaları duyurmak ve bunlarla övünmek istiyor. Ev sahibi Arap ülkelerinin ise bu isteğe, Trump'ın seçilmesinden bu yana ABD ile yaptıkları tüm anlaşmaları ve yatırımları hatırlatarak, ayrıca bazı yeni yatırım sözleri vererek, niyetlerini ve geleceğe yönelik hedeflerini açıklayarak karşılık vereceklerini düşünüyorum. Böylece iş birliğinin kapsamı ve maddi getirileri, Trump'ı memnun edecek ve onun bunları siyasi açıdan kişisel başarılar olarak kullanabilmesini sağlayacak şekilde daha geniş, daha kapsamlı ve daha büyük bir çerçeveye oturtulacaktır.

Görüşmelerde ayrıca, İsrail'i şaşırtan ve Umman'ın himayesinde ve arabuluculuğunda gerçekleşen, Trump’ın ilerleme sağlamayı amaçladığı İran ile müzakereler başta olmak üzere, çok sayıda bölgesel siyasi konu da ele alınacak. Trump’ın bu isteği, ilerleme sağlanabileceğinden söz eden ve bir baskı aracı olarak başarısızlığın sonuçları ve tehlikeleri konusunda uyarıda bulunan Özel Temsilci Witkoff'un açıklamalarına da yansıdı.

Yine Umman'ın arabuluculuğunda gerçekleşen ABD-Husi temasları ve Doğu Afrika kıyılarındaki durum da görüşme ve müzakere konusu olacak. Bu vesileyle Umman'ı bu çaba ve bilgeliğinden dolayı kutlamalıyız. Bu konuda da ateşkes duyurusu İsrail için bir başka tatsız sürpriz oldu. Bununla bağlantılı olarak Sudan'daki durum da gündeme gelebilir. Arap Maşrık (Levant) bölgesinin Trump'ın üç durakta da kişisel öncelikleri arasında olmasını beklemiyorum. Suriye ve Lübnan'daki durum, İran nüfuzunun geri dönmemesinin sağlanması ve İsrail ile bölgesel ilişkilerin nasıl kontrol altına alınacağı konusunda istişarelerin yapılması doğal, fakat bu noktaların çoğuna Trump'tan daha alt düzeydeki bazı Amerikalı yetkililerin değinmesi daha muhtemel. Aşırılıkçı hareketlerin güçlenme olasılığı ile Irak'taki durumun istikrarı da ele alınabilir.

Gazze'deki koşullar ve rehinelerin serbest bırakılması konusu ise ele alınacak bölgesel meselelerin başında yer alacak ve bir zirve düzeyinde olacak. Bununla olan bağlantısı ve Trump’ın ilk döneminde başarılanların üzerine yenilerini eklemeye yönelik Amerikan çabalarının bitmediği göz önüne alındığında, Filistin-İsrail barışı konusu da doğal olarak ele alınacak. Trump ve ABD'nin yeni tutumlarına ilişkin, kesin olmayan ve hatta bazıları pek olası görünmeyen çok sayıda haber sızdırıldı. Bunlar Trump’ın Netanyahu'nun davranışlarından rahatsız olduğu ve hatta bu nedenle İsrail başbakanıyla doğrudan temastan dahi kaçındığını ima ediyorlar.

İsrail'den sızan haberler arasında ise Trump'ın Filistin devletini tanıyacağını duyurması da var. Bu bizim temenni ettiğimiz bir şey ama ilk dönemindeki önerisi örtük olarak ekonomik eksenli bir Filistin devleti kurulmasını içerse de ben şimdilik böyle bir ihtimali dışlıyorum. ABD'nin Gazze'ye insani yardım sağlama ve yeniden inşa etme konusunda bir plan geliştirdiği ve bunun İsrail'in kabul etmediği siyasi sonuçlar içerdiği yönünde bilgiler de sızdırıldı. Bunlar arasında şunları sayabiliriz; ateşkes sağlanması ve savaşın sona ermesiyle birlikte İsrail'in aşamalı olarak tamamen çekilmesi, Hamas'ın Gazze'deki idari varlığını sürdürmesine onay verilmesi, yetkililerinin İsrail saldırılarından ve hedef almalarından korunması ama aynı zamanda Gazze’de kademeli bir uluslararası, Arap ve Amerikan idaresinin bulunması. Bunlar İsrail politikalarıyla çelişen ve Arap desteği ve katılım isteği gerektiren konular. BAE'nin, mevcut gergin siyasi iklim nedeniyle ABD'ye Gazze'nin yeniden inşası için mali yardımda bulunmayacağını veya Gazze’nin yönetimine katılmayacağını bildirdiğine dair doğrulanmamış haberler de var.

Üç ev sahibi ülke, çıkarlarını ve ABD ile ilişkilerini meşru bir şekilde ilerletmek için eşsiz bir fırsata sahipler ve bu fırsatın değerlendirilmesi ve kullanılması gerekiyor. Bölgesel stratejik boyutları dikkate alarak ve aynı zamanda kısa vadeli taktiksel ikili çıkarları da gözeterek, bilinçli ve sağlam bir stratejik yaklaşımla bundan yararlanılmasını umuyor ve bekliyorum.

*Bu analiz Şarkul Avsat tarından Independent Arabia'dan çevrilmiştir.