İran Devrim Muhafızları: En az 300 kişi öldürüldü

İran Devrim Muhafızları Ordusu’nun (DMO) üst düzey yetkilisi, Havacılık ve Uzay Kuvvetleri Komutanı Tuğgeneral Emir Ali Hacızade, ilk kez, eylül ayının ortasından beri ülke genelinde çeşitli şekillerde devam eden protestolarda 300'den fazla kişinin öldürüldüğünü duyurdu.
İran, 22 yaşındaki Mahsa Amini'nin Tahran'da ahlak polisi tarafından gözaltına alınıp 16 Eylül'de hayatını kaybettiğinden beri protestolara sahne oluyor. Yetkililer bu protestoların Batı'nın kışkırttığı ‘isyanlar’ olduğunu söylüyorlar.
Hacızade, İran’ın yarı resmi haber ajansı Mehr tarafından yayınlanan bir video kaydında, “Ülkedeki herkes bu kadının ölümünden etkilendi. Elimde son rakamlar yok, ancak sanıyorum ki, bu olay gerçekleştiğinden beri ülkede çocuklar da dahil olmak üzere 300'den fazla insan öldü” ifadelerini kullandı.
Şarku’l Avsat’ın AFP’den aktardığı habere göre, Hacızade tarafından bildirilen ölü sayısı, göstericilerle çatışmalarda veya suikastlarda öldürülen onlarca güvenlik gücünü de içeriyor.
Öte yandan Oslo merkezli İran İnsan Hakları Örgütü (IHR) dün yayınladığı son istatistiklerde, İran güvenlik güçlerinin eylül ortasında başlayan protesto gösterilerinde uyguladıkları baskılarda, yarısından fazlası Kürt şehirleri ve Belucistan eyaletinden olmak üzere en az 448 kişiyi öldürdüğünü bildirdi. IHR’ye göre, hayatını kaybettiği teyit edilen 448 kişi arasında 29 kadının yanı sıra dokuzu kız olmak üzere 18 yaşının altında 60 çocuk bulunuyor.
IHR, yalnızca geçen hafta 12’si protestoların özellikle yoğunlaştığı Kürt nüfusunun ağırlıklı olduğu bölgelerden olmak üzere 16 kişinin güvenlik güçleri tarafından öldürüldüğünü belirtti.
Hacızade’nin açıkladığı bilanço, protestoları bastırma kampanyası başladığından beri İranlı bir yetkili tarafından açıklanan ilk istatistik sayılıyor. Bundan günler önce İran'ın kuzeybatısındaki Kürt şehri Mahabad Milletvekili Celal Mahmudzade parlamentoda yaptığı konuşmada bir bilanço açıklayarak Kürt şehirlerinde 105 kişinin öldürüldüğünü vurgulamıştı.
Şarku’l Avsat’ın AFP’den aktardığına göre IHR, en fazla ölümün Kürtlerin yaşadığı Kürdistan (batı) ve Batı Azerbaycan eyaletlerinde kaydedildiğini bildirerek Kürdistan’da 53, Batı Azerbaycan’da ise 51 kişinin öldürüldüğü açıkladı.
IHR, kurbanların çoğunun ülkenin güneydoğusundaki Beluçistan eyaletinden olduğunu söyleyerek burada eylül ayından bu yana ülkeyi kasıp kavuran protesto yürüyüşlerinde 128 kişinin hayatını kaybettiğini belirtti.
Belucistan'dan bir grup din adamı, 'baskı makinesini' durdurma çağrısı yapan bir video bildirisi yayınladı. Din adamları söz konusu videoda "Zahidan ve Haş'ta veya Kürdistan'da ve İran'ın diğer bölgelerinde insanların öldürülmesi tamamen haksızdır ve tarafımızca kınanmaktadır" ifadelerini kullandılar. Baskıcı güçlerin 30 Eylül'de Zahidan'daki Mekki Camii'ne düzenlediği ve insan hakları örgütlerine göre 90'dan fazla kişinin hayatını kaybettiği saldırının altını özellikle çizdiler.
Ülkede barışçıl protestoların vatandaşlık haklarının bir parçası olduğunu vurgulayan din adamları, “Kadın hakları dikkate alınmalı ve İranlıların sesi duyulmalı” ifadelerini kullandılar.
İran İnsan Hakları Aktivistleri Ajansı (HRANA) yaptığı açıklamada, İranlı yetkililerin baskıları sırasında 60'ı çocuk olmak üzere 451 protestocunun öldürüldüğünü belirtti. Ayrıca protestolara tanık olan 157 ilde ve 143 üniversitede 18 bin 183 kişinin gözaltına aldığını bildirdi. Gözaltına alınanlar arasında Yargıtay'ın temyizde akıbetleri ile ilgili vereceği karara kadar birinci dereceden ölüm cezasına çarptırılan altı kişi var. HRANA, protestoların başladığı günden 28 Kasım akşamına kadar toplamda 60 güvenlik gücü mensubunun öldürüldüğünü kaydetti. İran yargısı, yaklaşık 40 yabancıyı tutukladığını ve 2 binden fazla kişiye suçlama yönelttiğini belirtti.
İran yargısına bağlı Mizan Haber Ajansı dün, rejim karşıtı protestolarla bağlantılı bir kişinin yargılamasının başladığını ve idam cezasıyla karşı karşıya olduğunu bildirdi.
Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Konseyi geçen hafta, İran’da uygulanan baskı kampanyasını soruşturmak için üst düzey bir bilgi toplama misyonu kurulması için oylama yaptı. İran, Konsey tarafından atılan bu adıma öfkeyle karşı çıktı.
IHR Başkanı Mahmud Emiri Mukaddem “İslam Cumhuriyeti yetkilileri, BM bilgi toplama misyonuyla işbirliği yapmaları halinde işledikleri suçların daha geniş çapta ortaya çıkacağını çok iyi biliyorlar. Bu nedenle, iş birliğine yanaşmamaları beklendik bir şey olur” ifadelerini kullandı.
Bin 100’den fazla kişi serbest
İran yargısı, Dünya Kupası turnuvaları kapsamında İran milli takımının Galler'i mağlup etmesinin ardından bin 100'den fazla kişinin serbest bırakıldığını duyurdu.
Mizan Haber Ajansı “Milli takım galibiyetinin ardından Yargı Erki Başkanı'nın talimatıyla ülkenin 20 eyaletindeki cezaevlerinden bin 156 mahkum tahliye edildi” ifadelerini kullanarak bu kişilerin arasında protesto hareketiyle bağlantılı olarak tutuklananların da olduğunu bildirdi.
Pazartesi günü Mizan Haber Ajansı yetkililerin 709 kişiyi serbest bıraktığını duyurmuştu.
Ayrıca adli makamlar dün Tahran Cumhuriyet Başsavcılığı'nın kararıyla eski milli futbol takımı kalecisi Parviz Brumend'in kefaletle serbest bırakıldığını duyurdu. Basın, 1998 Dünya Kupası'nda milli takımın kaptanı ve kalecisi olan Ahmed Rıza Abidzade'nin Brumend'in serbest kalması için aracılık ettiğini bildirdi.
Yerel basına göre Brumend, bu ayın ortasında İran başkentindeki protestolar sırasında tutuklanmıştı.
Öte yandan İran yargısı dün eski futbolcu Vurya Gafuri'nin kefaletle serbest bırakıldığını duyurdu. Gafuri milli takıma karşı hakaret ve devlet aleyhinde propaganda yapma suçlamasıyla gözaltına alınmıştı.
İranlı Kürt oyuncu yıllardır Tahran rejimini sürekli eleştiriyor. Yaptığı açıklamalar, taraftarlarca çok sevilmesine rağmen 2021 yılında İstiklal Kulübü'nden ayrılmasına neden olmuş ve görüşleri nedeniyle uzun yıllar İran milli takımına seçilememişti.
İran'da hükümete karşı yapılan mevcut protestolar sırasında Gafuri göstericileri destekledi ve İran polisinin göstericilere yönelik muamelesini vahşet olarak tanımlayarak kınadı.
İran parlamentosundan bir grup milletvekili, İran Yargı Erki Başkanı Gulam Hüseyin Muhsini Ejei’yi protestoları destekleyen ünlülerle ilgilenmeye çağırdı.
IRNA haber ajansının aktardığına göre milletvekilleri Ejei ile yaptıkları toplantıda ‘ünlülerin düşmanların senaryosunda rol üstlendiklerini ve fitne ateşini körüklediklerini’ söylediler.

Avustralya Savunma Sanayii Bakanı Pat Conroy bugün yaptığı açıklamada, Avustralya'nın herhangi bir çatışmaya asker gönderip göndermeme konusunda zamanı gelince karar vereceğini söyledi. Bu açıklama, ABD Savunma Bakanlığı'nın (Pentagon) müttefikinden, ABD ile Çin arasında Tayvan konusunda bir savaş çıkması durumunda oynayacağı rolü netleştirmesini istediği yönündeki bir habere yanıt niteliğindeydi.

Conroy, Avustralya Yayın Kurumu’na (Australian Broadcasting Corporation – ABC) verdiği demeçte, “Avustralya egemenliğine öncelik verir… Biz varsayımları tartışmayız” ifadelerini kullandı. Şarku’l Avsat’ın Reuters’tan aktardığına göre Conroy, “Avustralya birliklerini herhangi bir çatışmaya gönderme kararı hükümet tarafından önceden değil, o anda verilecektir” dedi.

Financial Times dün, Pentagon Savunma Politikaları Müsteşarı Elbridge Colby'nin Avustralyalı ve Japon savunma yetkililerini, ABD Tayvan'ın savunması için mutlak garantiler sunmasa da, Tayvan'la ilgili bir çatışma durumunda nasıl bir rol oynayacaklarını netleştirmeye çağırdığını bildirdi.

Colby X platformu üzerinden yaptığı açıklamada, Pentagon’un Başkan Donald Trump'ın caydırıcılığı yeniden tesis etme ve güç yoluyla barışı sağlama yönündeki ‘Önce Amerika’ politikasını uygulamaya odaklandığını ve bunun da ‘müttefikleri savunma harcamalarını ve ortak savunmamızla ilgili diğer çabaları arttırmaya teşvik etmeyi’ içerdiğini belirtti.

Çin, demokratik bir yönetime sahip olan Tayvan'ın kendi topraklarının bir parçası olduğunu söylüyor ve Tayvan'ı kontrolü altına almak için güç kullanmayı göz ardı etmiyor. Tayvan Devlet Başkanı Lai Ching-tei ise bunu reddederek adanın geleceğinin yalnızca kendi halkı tarafından belirleneceğini vurguluyor.

Avustralya ve ABD arasında 19 ülkeden 30 bin askerin katılımıyla düzenlenen en büyük ortak askeri tatbikat bugün Sidney Limanı'nda başladı.

Conroy, Avustralya'nın Çin'in özellikle nükleer ve konvansiyonel cephaneliği ile ilgili olarak askeri yığınak yapmasından duyduğu endişeyi dile getirdi. Conroy, ülkesinin Hint-Pasifik bölgesinde hiçbir ülkenin tek başına hakimiyet kurmaması için bir denge kurmaya çalıştığını söyledi.

fgthyju — *Avustralya Başbakanı Anthony Albanese'nin bugün Şanghay'da Trip.com'u ziyareti sırasında Avustralya ve Çin bayrakları (EPA)*

Conroy, Pasifik Adaları’na atıfta bulunarak şunları söyledi: “Çin bölgede bir askeri üs arayışında ve biz de bölgede tercih edilen kilit güvenlik ortağı olmak için çok çalışıyoruz. Çünkü orada bir Çin üssünün bulunmasının Avustralya'nın çıkarına olduğuna inanmıyoruz.”

Bu hafta Çin liderleriyle bir araya gelecek olan Başbakan Anthony Albanese'nin gündeminde güvenlik konusunun olması bekleniyor. Albanese, altı günlük bir ziyaret için dün Şanghay'a geldi.

ABD, Avustralya'nın başlıca güvenlik müttefiki. Avustralya yabancı üslere izin vermese de ABD ordusu, 2027'den itibaren Batı Avustralya limanında ABD Virginia sınıfı denizaltılara ev sahipliği yapacak olan Avustralya üslerindeki periyodik varlığını ve yakıt depolarını arttırıyor. Analistler bu üslerin Tayvan'la ilgili herhangi bir çatışmada ABD kuvvetlerinin desteklenmesinde kilit rol oynayacağını ifade ediyor.

İran Devrim Muhafızları: En az 300 kişi öldürüldü

İran Devrim Muhafızları Ordusu: Protestolarda 300'den fazla kişi öldürüldü