UNHCR, yerinden edilmiş Suriyelilerin geri dönüşünün önündeki engelleri kaldıracak

Başbakan Necip Mikati başkanlığında Bakanlar Komitesi yerinden edilmiş Suriyelilerin dönüşünü görüşmek için toplantı düzenledi. (Ulusal ajans)
Başbakan Necip Mikati başkanlığında Bakanlar Komitesi yerinden edilmiş Suriyelilerin dönüşünü görüşmek için toplantı düzenledi. (Ulusal ajans)
TT

UNHCR, yerinden edilmiş Suriyelilerin geri dönüşünün önündeki engelleri kaldıracak

Başbakan Necip Mikati başkanlığında Bakanlar Komitesi yerinden edilmiş Suriyelilerin dönüşünü görüşmek için toplantı düzenledi. (Ulusal ajans)
Başbakan Necip Mikati başkanlığında Bakanlar Komitesi yerinden edilmiş Suriyelilerin dönüşünü görüşmek için toplantı düzenledi. (Ulusal ajans)

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiseri (UNHCR) Filippo Grandi, UNHCR’nin Suriye hükümetiyle birlikte ‘yıllardır Suriyelilerin geri dönmesini engelleyen ciddi engelleri kaldırmak için’  çalıştığını duyurdu. Grandi, Birleşmiş Milletler’in(BM)  ülkelerinde yerinden edilmiş Suriyelilere yardım ettiğine dikkat çekerek, Lübnan halkına doğrudan desteğin arttırıldığını ve desteğin daha da artması için üzerinde çalışılacak mevcut bir program olduğunu ifade etti.
Geri dönmek isteyen yerinden edilmiş kişilere yardım etmek, kişilerin yaşam zorlukları ve azalan iş imkanları nedeniyle kendi ülkelerine gönüllü olarak geri dönmelerinin önündeki en büyük engellerden biri oldu. Güvenlik, tutuklanma korkuları ve arananları zorunlu askerlik hizmetine götürme gibi diğer engellere ek olarak yaşam zorluğu ve azalan iş olanaklarında var olan sorunların başında geliyor.
Lübnan geçtiğimiz ay, Lübnan Genel Güvenliği tarafından hükümet koordinasyonuyla düzenlenen iki konvoyla gönüllü olarak ülkelerine dönmek isteyenler için geziler düzenlemeye başladı ve yüzlerce kişi Lübnan'ın doğusundan Suriye'ye doğru yola çıktı.
Dün Beyrut’u ziyaret eden Grandi, Başbakan Necip Mikati ve Meclis Başkanı Nebih Berri ve diğer yetkililerle bir araya geldi. Mikati ile görüşmesinin ardından, Lübnan’ın karşı karşıya olduğu muazzam zorluklara değinerek, yüz binlerce Suriyeli ve diğer mültecilere ev sahipliği yapmanın zor bir sorumluluk olduğuna değindi. UNHCR Komiseri şu açıklamalarda bulundu:
“Gelecekteki beklentileri tartıştık. Birleşmiş Milletler, Lübnan halkı ve ülkede yaşayan herkes için insani yardım da dahil olmak üzere onları desteklemeye devam edecek. Bu sürecin önemli bir yönü olan Suriye'nin gönüllü dönüşüne Lübnan'ın saygısını takdir ediyoruz. Yıllar içinde biriken ve insanların geri dönmesini engelleyen ciddi engellerin kaldırılması için de Suriye tarafı ve Suriye hükümeti ile çalışıyoruz. Biraz ilerleme kaydettik ancak insanların geri dönme kararını verme konusunda kendilerine güvenmeleri için daha yapılacak çok iş var. Cihazlarımızın çoğu insanın geri dönmek istediğini göstermeye devam ediyor. Ancak bir dizi engelin aşılması gerekiyor. Üzerinde çalışmaya devam edeceğiz. Suriye'de de birçok zorluk var ve her zaman Suriye'de erken toparlanma ihtiyacını öngören Güvenlik Konseyi kararına atıfta bulundum ve bu konuda bağışçılarla çalışmalıyız.”
Mikati de Lübnan üzerinde her düzeyde baskı oluşturan Suriyeli yerinden edilme krizinin sona erdirilmesi için uluslararası toplumun iş birliği çağrısını yineledi. Başbakanlık Ofisi açıklamasında, Mikati’nin Grandi’yi kabulü sırasında şunları söylediğini aktardı:
“Komisyon ve diğer ilgili uluslararası kuruluşlar, bu ikilemi çözmek için Lübnan hükümeti ile uzman kuruluşları aracılığıyla koordinasyon sağlamalı. Çünkü Lübnan'ın artık bu dosyanın yansımalarını kaldıracak mali, hizmetsel ve siyasi kapasitesi yok. Bu dosya Lübnan gerçeği üzerinde baskı kuran bir kart olarak kalmamalı. Bu aşamadaki öncelik, yerinden edilmiş Suriyelilerin Suriye'deki durum istikrara kavuştuktan sonra peş peşe ülkelerine geri gönderilmesidir.”
Grandi ile yerinden edilmiş Suriyeliler konusunu görüşen Berri, yerinden edilmiş Suriyelilerin yaşadığı krizin bir sonucu olarak Lübnan'ın taşıdığı yükün boyutunun çok büyük olduğunu, bunun Lübnan ve mülteciler için ciddi sonuçlara yol açabileceği konusunda uyarıda bulundu.
Bu risklerin büyüklüğünü anladığını ifade eden Grandi, “Uluslararası toplum, ülkelerinde yerinden edilmiş Suriyelilere yardım etmek için bu alandaki yardım kapasitesini artırmaya hazır” dedi.



Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
TT

Irak'ta seçimlerin boykotu iktidar koalisyonunu karıştırdı

Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)
Bağdat'ta düzenlenen Koordinasyon Çerçevesi toplantısından (X)

Eski Başbakan Haydar el-İbadi Irak'ta ‘seçim sisteminin reforme edilmesi’ çağrısında bulunurken, Koordinasyon Çerçevesi’nin Mukteda es-Sadr'ın Kasım 2025'te yapılması planlanan seçimleri boykot etme kararına karşı tavır alması bekleniyor.

El-İbadi liderliğindeki Zafer Koalisyonu, seçim sisteminin ‘yolsuzluk’ suçu işleyen kişilerin seçime katılmasını engellemesi gerektiğini bildirdi. Koalisyon tarafından bugün yapılan basın açıklamasında, “Ülkenin karşı karşıya olduğu zorluklar, özellikle de bu tarihi anda, sistemin siyasi tabanını genişletmeyi, herkesi dahil etmeyi ve seçim sürecini yolsuzluğa bulaşmış kişilerden ve manipülatörlerden korumayı gerektiriyor” denildi.

Koalisyon, ‘herhangi bir devletin çöküşünün üstesinden gelmenin, halkın çıkarlarını ve devletin varlığını koruyarak iç siyasi ve sosyal birlikle başarılabileceğini’ vurguladı. Açıklamada, “Ulusal bir reform vizyonu temelinde aday olmamak, çıkarlar nedeniyle başkalarının seçimlere katılmasına izin vermemekten temelde farklıdır” ifadesi yer aldı.

Koordinasyon Çerçevesi’nin ana bileşenlerinden biri olan el-İbadi'nin koalisyonu, Sadr'ın benzer bir açıklama yapmasından bir gün sonra seçimleri boykot ettiğini duyurdu.

 Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)Eski Irak Başbakanı Haydar el-İbadi (X)

Koordinasyon Çerçevesi'nin pozisyonu

Koordinasyon Çerçevesi, Sadr ve el-İbadi'nin kararları ve bunların bir sonraki parlamentoda Şii temsiliyeti üzerindeki etkileri konusunda hemen bir görüş bildirmedi. Bilgi sahibi kaynaklar, “Sadr ve el-İbadi'nin kararlarını ele alma konusunda Şii meclisi içinde anlaşmazlıklar var” dedi.

Şarku’l Avsat'a konuşan kaynaklar şu ifadeleri kullandı: “Bedir Örgütü lideri Hadi el-Amiri ve Hikmet Hareketi lideri Ammar el-Hekim'in başını çektiği bazı Şii liderlerin durumu kontrol altına alma çabaları var. Yaşananlara uyum sağlamak için uzlaşmacı bir çözüm arayışının yanı sıra Sadr'a seçimlere katılması ve boykotu tersine çevirmesi için davette bulunma ve Bağımsız Yüksek Seçim Komisyonu'nu birkaç günlüğüne adaylık kapısını yeniden açmaya davet etme olasılığı da var… Koordinasyon Çerçevesi içinde farklı görüşler var, ancak Kanun Devleti Koalisyonu lideri Nuri el-Maliki'nin tutumunun Sadr'ı boykotu kırmaya ve seçimlere katılacağını açıklamaya davet etme eğiliminde olduğu dikkat çekiyor.”

Sadr, Kasım ayında yapılması planlanan parlamento seçimlerini boykot etme kararından dönmek için zorlu koşullar öne sürdü.

Sadr X platformundaki hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, “Yolsuzluk var olduğu sürece hiçbir seçime katılmayacağım. Doğruluk ancak kontrolsüz silahların teslim edilmesi, milislerin dağıtılması ve ordunun güçlendirilmesiyle tesis edilecektir” ifadelerini kullandı.

Yerel platformlarda, Sadr Hareketi liderleri ile aralarında Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani'nin de bulunduğu Şii liderler arasında seçimlere katılma amacıyla temaslar kurulduğuna dair sızıntılar dolaşıyor.

Şarku’l Avsat'a konuşan siyasi bir kaynak, ‘Sadr Hareketi ile geri dönme olasılıkları konusunda şu ana kadar görüşmelerin durmadığını’ söyledi.

Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr (Sadr Hareketi medyası)

Seçimlerin meşruiyeti

Son dönemde izlenen çeşitli göstergelere göre seçimlerin meşruiyetine ilişkin endişeler bulunuyor. Boykotun kırılgan bir bölgesel ve uluslararası ortamda diğer kesimler tarafından da tekrarlanması, özellikle silah taşıyan ya da geçmişte silah taşımış olanlar başta olmak üzere pek çok Şii gücün, İran'ın hedef alınmasının ardından ABD ve İsrail tarafından hedef alınabilecekleri korkusunu taşımaya devam ettikleri bir dönemde, siyasi sistemin meşruiyetini etkileyebilir.

Aynı bağlamda araştırmacı Seyf es-Saadi Şarku’l Avsat'a verdiği demeçte şu ifadeleri kullandı: “Irak'taki siyasi sınıf, boykot eden çoğunluğun seçimlere katılma güvenini yeniden tesis edecek olgun bir seçim sistemi sunamadı. Bunun nedeni, seçim yasasının her seçim döneminde, oy veren halkın gerekçeleri dikkate alınmaksızın, büyük geleneksel partilerin ölçülerine uyacak şekilde değiştirilmesidir… Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr ve iki eski başbakan Haydar el-İbadi ve Mustafa el-Kazımi'nin boykotu, seçimlere giden sürecin ciddiyetinin bir göstergesidir.”

Ancak es-Saadi, ‘seçim bölgesi sistemi, Sainte Lague sistemi ve benimsenen yüzde ile her seçimde sorunlara neden olan sonuç hızlandırma cihazlarına ilişkin doğru istatistiklere dayanan olgun bir yasanın çıkarılması yoluyla Irak'taki seçim sisteminde reform yapılabileceğini’ düşünüyor.