عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
DÜNYA

İslamabad'ın elinde Pakistan Talibanı’na karşı hangi seçenekler var?

Pakistan ordusu, aşiret bölgelerinde askeri bir operasyon başlatmak için gerekli kaynaklara sahip değil.

Geçtiğimiz Nisan ayında Karaçi Üniversitesi önünde meydana gelen patlamanın ardından çevrede güvenliği sağlayan bir emniyet personeli (Reuters)
Geçtiğimiz Nisan ayında Karaçi Üniversitesi önünde meydana gelen patlamanın ardından çevrede güvenliği sağlayan bir emniyet personeli (Reuters)
TT
TT

İslamabad'ın elinde Pakistan Talibanı’na karşı hangi seçenekler var?

Geçtiğimiz Nisan ayında Karaçi Üniversitesi önünde meydana gelen patlamanın ardından çevrede güvenliği sağlayan bir emniyet personeli (Reuters)
Geçtiğimiz Nisan ayında Karaçi Üniversitesi önünde meydana gelen patlamanın ardından çevrede güvenliği sağlayan bir emniyet personeli (Reuters)

Pakistan, ülkenin kuzeybatısında artan terör tehlikesiyle bir kez daha karşı karşıya. Ülkenin şehirlerinde ve beldelerinde yaklaşık 6 yıldır devam eden göreceli barış ortamının ardından Pakistan Talibanı Hareketi (Tehrik-i-Taliban Pakistan / TTP), silahlı eylemlerine yeniden başladı.
İntihar saldırılarının artmasıyla terör eylemleri yeniden günlük hayatın bir parçası haline geldi. TTP ile yapılan görüşmeler başarısız oldu. Pakistan hükümeti, radikal örgüt TTP’nin artan tehdidi karşısında ne yapacağı konusunda kararsız görünüyor.
TTP, Afganistan’da iktidardaki Taliban Hareketi tarafından güçlü bir şekilde destekleniyor ve Taliban, yakın dostundan Pakistan topraklarında terör eylemleri düzenlemekten vazgeçmesini isteyecek gibi görünmüyor.
Taliban Hareketi, 2021 yılının Ağustos ayında Afganistan hapishanelerinde tutulan binlerce TTP üyesini serbest bıraktı. Bu da Pakistan hükümetini Kabil'de TTP ile görüşmeye zorladı.
Kabil'deki Taliban destekli görüşmeler başarısız oldu. TTP şimdi de Pakistanlı emniyet güçlerine ve Pakistan hükümetine karşı ülkenin her köşesinde misillemelerde bulunacağını duyurdu. Aşiret bölgelerindeki unsurlarına karşı devam eden askeri operasyonlara artık izin vermeyeceğini de sözlerine ekledi.
Pakistan topraklarında emniyet güçlerini ve hükümet kurumlarını hedef alan terör saldırıları, Pakistan hükümeti ve güvenlik güçleri için ciddi bir terör tehdidi oluşturuyor.
Pakistan’ın TTP tehdidiyle yüzleşmesi için elinde hangi seçenekler var? TTP ile görüşmelerin gelecekte başarılı olma şansı var mı yoksa Pakistan, TTP'ye karşı askeri seçeneğe mi başvuracak?
İslamabad şu anda TTP üyelerinin ve liderlerinin Afganistan'dan Pakistan'ın kuzeybatısına doğru kademeli olarak geri dönmesi sorunuyla karşı karşıya.
Pakistan’ın 2014 yılındaki askeri operasyonun ardından TTP üyelerinin ve liderlerinin çoğunun Pakistan'dan kaçarak Afganistan'ın sınır şehirlerine ve kasabalarına yerleştikleri biliniyor. Pakistan bu soruna, gelişmiş sınır güvenliği alarak bir çözüm getirdi.
Pakistanlı üst düzey bir yetkili, teröristlerin sınır ötesi hareketliliğini durdurmak için sınır çitlerinin ve sınır kontrol mekanizmalarının güçlendirilmesi gerektiğini söyledi.
Bazı uzmanlar da Pakistan'ın Afganistan sınırındaki şehirlerde ve kasabalarda TTP’ye ait mevzilere yönelik şiddetli hava saldırıları düzenlemesini önerdi. Ancak Pakistan ordusu, pek başarılı olamayan hava saldırıları gerçekleştirdi. Bunun geçmişte de birkaç örneği var.
TTP, geçtiğimiz hafta Pakistan genelinde emniyet güçlerini hedef almayı planladığını duyurdu. Pakistanlı emniyet güçlerinin ‘kışkırtıcı’ olarak nitelediği adımlarına yanıt olarak Pakistan hükümetine karşı ülke genelinde misilleme yapma sözü verdi.
TTP ayrıca Pakistan güvenlik güçlerinin sürekli operasyonlarına ve Pakistan istihbarat servislerinin entrikalarına karşı koyamayacağını da ilan etti. Uzmanlar, Lakki Marwat bölgesinde 26 Kasım'da başlayan son ortak güvenlik operasyonunun TTP için bardağı taşıran son damla olduğunu söylediler. Operasyon, 25 Kasım'da Lakki Marwat bölgesinde TTP’nin sorumluluğunu üstlendiği çok sayıdaki terör saldırısına yapılan bir misillemeydi.
TTP ayrıca Pakistan hükümetine bağlı kurumların Afganistan’da TTP’nin bazı liderlerinin öldürülmesine karıştığına inandığını ifade etti. TTP, bu açıklamayı yaptıktan sonraki 24 saat içinde, 30 Kasım sabahı Belucistan Polis Gücü'ne ait bir otobüse düzenlenen saldırının sorumluluğunu üstlendi.
Pakistan hükümeti, şehirlerde terör saldırıları tehdidiyle nasıl mücadele edeceği sorunuyla da karşı karşıya.
Pakistan ordusu 2014 yılındaki operasyonda doğrudan TTP tarafından kontrol edilen bölgeleri hedef almıştı. Ancak şuan için TTP tarafından kontrol edilen bir bölge yok. Uzmanlar, bu gibi durumlarda topyekun bir askeri operasyonun pek bir işe yaramayacağını düşünüyorlar. Askeri bir uzman konuya ilişkin değerlendirmesinde, “Belirli bir bölgede yoğunlaşan bir güce karşı geniş çaplı askeri operasyonlar yapılabilir, ancak TTP unsurları artık dağılmış durumda” ifadelerini kullandı.
Pakistan ordusunun şimdilik ülkenin kuzeybatı kesiminde TTP üyelerine yönelik istihbarata dayalı operasyonlarına devam etmesi bekleniyor.
Şarku’l Avsat’ın edindiği verilere göre, Pakistan ordusu ve polisi, son sekiz yılda TTP'ye karşı 30 binden fazla operasyon gerçekleştirdi. İstihbarata dayalı bu operasyonlarda Pakistan ordusu ve polisi tarafından istihbarat teşkilatlarının sağladığı bilgilere dayanarak teröristlerin saklandığı yerlere baskınlar düzenlendi.
Bunun yanında Pakistan hükümeti ve ordusu, aşiret bölgelerinde kapsamlı bir askeri operasyon başlatmak için yeterli kaynağa sahip değil.

Daha fazlasını oku

 
 
DÜNYA

Türkiye, Afrika'daki varlığını silah ve ticaretle güçlendiriyor

Türkiye, Afrika'ya çok sayıda ticari ve askeri teklifte bulunuyor (Reuters)
Türkiye, Afrika'ya çok sayıda ticari ve askeri teklifte bulunuyor (Reuters)
TT
TT

Türkiye, Afrika'daki varlığını silah ve ticaretle güçlendiriyor

Türkiye, Afrika'ya çok sayıda ticari ve askeri teklifte bulunuyor (Reuters)
Türkiye, Afrika'ya çok sayıda ticari ve askeri teklifte bulunuyor (Reuters)

Sagir el-Haydari

Fransa'nın Afrika'daki nüfuzunun gerilediği ve Rusya ve Çin gibi diğer küresel güçlerin kıtada nüfuz mücadelesine girdiği bir dönemde, Türk diplomasisi, çok sayıda silah kullanarak kaynak zengini Afrika kıtasında daha geniş kapsamlı bir varlık gösterme arayışında kararlılıkla ilerliyor.

Türkiye, son dönemde Afrika ülkelerine Bayraktar İHA'ları gibi Türk askeri teçhizatı tedarik ederek verimli askeri ortaklıklar kurmayı başardı. Ancak iş bununla da bitmiyor, Ankara’nın, Afrika Boynuzu gibi bölgelerdeki ciddi krizlerin yatıştırılmasını sağlayan arabuluculukları da bulunuyor.

Bu çabaların bir parçası olarak geçtiğimiz günlerde düzenlenen Antalya Forumu'na, Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud başta olmak üzere çok sayıda Afrikalı yetkili katıldı. Ne var ki Ankara'nın oynamaya başladığı ileri rollere rağmen Fransa gibi diğer güçlerin yerini alıp alamayacağı belirsiz.

Stratejik ortak

Aralık 2024'te Türkiye Etiyopya ile Somali arasında arabuluculuk yapacağını duyurdu ve bu adım iki ülke arasındaki anlaşmazlıkların çözülmesiyle sonuçlandı. Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, anlaşmayı “tarihi” olarak niteledi.

Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı analize göre Türkiye, Afrika'daki diplomatik varlığını önemli ölçüde pekiştirdi. Dışişleri Bakanlığı verilerine göre, 2002 yılında 12 olan büyükelçilik sayısı, 2022 yılında 44 büyükelçilik ve konsolosluğa yükseldi. Bu arada Ankara'daki Afrika diplomatik temsilcilikleri 2008'de 10 iken 2023'te 38'e çıktı.

Siyasi araştırmacı Taha Avdetoğlu, “Türkiye, Fransa gibi diğer sömürgeci ülkelerin aksine, Afrika kıtasındaki varlığını stratejik bir ortak olarak güçlendirmeyi başardı. Coğrafi konumu ve birçok alandaki uzmanlığından yararlanarak uzun vadeli ilişkiler geliştirdi, Afrika, Türkiye'nin jeostratejik çıkarları için önemli bir derinlik haline geldi” değerlendirmesinde bulundu.

fdghyjukı
Türkiye Afrika kıtasındaki varlığını stratejik bir ortak olarak güçlendirmeyi başardı (Reuters)

Avdetoğlu sözlerine şöyle devam etti: “Türkiye'nin, askeri üs kurmuş olduğu Somali'de, enerji güvenliği ve petrol arama gibi birçok kanaldan nüfuzunu artırmaya çalıştığını da gözlemledik. Türkiye, Afrika'da nüfuzunu tesis etme konusunda zorlu meydan okumalarla karşı karşıya kaldı. Özellikle uluslararası alanda Türkiye’nin rolünden derinden rahatsız olan bir diğer büyük güç olan Fransa ile karşı karşıya geldi. Türkiye yumuşak diplomasiyle başarıya ulaştı, dolayısıyla özellikle kıtada elde edilen başarıların ışığında, Türk-Afrika ilişkilerinin Ankara'nın dış politikasında önemli bir yer tutacağına inanıyorum. Bu sadece siyasi ve ekonomik yakınlaşmayla sınırlı kalmayacak, aynı zamanda savunma sanayi gibi hassas ve önemli bir alanı da kapsayacak.”

Nitekim Türkiye, birçok Afrika ülkesine askeri teçhizat temin etti ve Bayraktar İHA'ları şu anda kıta semalarında uçuyor. Bu adımların, Fransa'nın kıtadan güçlerini ve askeri teçhizatını çekmek zorunda kalmasının neden olduğu zararı telafi etme amacı taşıdığı düşünülüyor.

Ekonomik iş birliği

Türkiye'nin Afrika'ya olan ilgisi yeni değil. Ankara, 2005 yılında Afrika Birliği'nde daimi gözlemci statüsü elde etti ve o tarihten bu yana zorlu Afrika denkleminde kendine yer edinmeye çalışıyor. Türkiye Cumhurbaşkanı, 2008'den bu yana yaklaşık 30 Afrika ülkesini ziyaret etti ve kobalt ve uranyum gibi değerli madenlere ev sahipliği yapan kaynak zengini bu ülkelere yatırımların yönlendirilmesini istedi.

Avdetoğlu şunu da söyledi: “Türkiye, ekonomik iş birliğiyle Afrika'da ilişkiler kurdu ve güçlendirdi. Son yıllarda enerji ve altyapı yatırımlarını artırarak geniş bir diplomatik rol üstlendi. Afrika ülkelerinde yeni konsolosluklar açıldı, önemli insani yardımlar sağlandı, güvenlik ve askeri iş birliği arttı. Türkiye ile Afrika arasındaki ticaret hacmi 2003 yılında 3 milyar dolar seviyesinden 2023 yılında yaklaşık 35 milyar dolara yükseldi.”

Genişleyen nüfuz

Afrika meseleleri konusunda uzman siyasi araştırmacı Muhammed Turşin ise, “Türkiye'nin Afrika'daki nüfuzu, birçok bölgesel güç gibi, giderek genişlemeye başladı. Ankara bu nüfuzu uzun yıllar boyunca burslar, yardımlar, yardım projeleri ve sivil toplumu destekleme yoluyla yumuşak diplomasiyi kullanarak oluşturdu” dedi.

Turşin, yumuşak diplomasinin Afrika'da Türkiye’nin nüfuzunu güçlendirme ve pekiştirmede başarılı olduğunu, son olarak Türkiye’nin, askeri ortaklıklardan yararlanarak Afrika ülkelerine Bayraktar gibi gelişmiş silah sistemleri tedarik etmeye başladığını sözlerine ekledi.

Turşin’e göre “Türk stratejisi askeri ve ekonomik boyutlara dayandı ve genellikle yumuşak diplomasiyi kullandı. Ankara, pek çok uluslararası güçten farklı bölgesel yönelimlere sahip ve her zaman kendi çıkarlarını ve ortaklık kurduğu ülkelerin çıkarlarını ön planda tutuyor.”

Türkiye, Fransa'nın Burkina Faso, Nijer, Mali gibi ülkelerden çekilmesinden faydalanmaya çalışarak, bu ülkelere askeri teçhizat temin etmeyi teklif etti. Bayraktar İHA'ların teslim edildiği Mali gibi bunlardan bazılarıyla anlaşmalar yapılmış durumda.

Sınırlı güç ve kapasite

Erdoğan, son döneminde ülkesinin Afrika ile ticaret hacmini 75 milyar dolara çıkarma arzusunda olduğunu dile getirdi. Ancak Rusya ve Çin gibi diğer bölgesel güçlerin de aynı şeyi yapmaya çabaladığı bir ortamda Ankara'nın bunu başarabileceği belirsiz.

Türkiye'nin Afrika'da yaklaşık 71 askeri ataşesi bulunuyor ve askeri satışları, insansız hava araçları ve diğer ekipmanlarla birlikte yaklaşık 328 milyon dolara yükseldi.

Nijeryalı siyasi araştırmacı Muhammed Aval, “Türkiye'nin gücü ve kapasitesi, Rusya gibi doğrudan çatışmalara dahil olmuş diğer ülkelerle karşılaştırıldığında sınırlı. Ancak Ankara'nın politikasının olumlu bir yönü de var; müdahalede bulunduğunda riskleri azaltması” dedi.

Aval, “Türkiye'nin ekonomik ve ticari alan ile sınırlı kalması, kendisi açısından olumlu bir nokta. Ancak askeri teçhizatını tanıtma hamlesi, ulusal güvenlikleri üzerindeki olumsuz etkilerinden zaten korkan diğer Afrika ülkelerinin öfkesini uyandırabilir” diye ekledi. “Özellikle Sahel bölgesinde yeni nesil yöneticilerin yükselişiyle birlikte Türkiye'nin Afrika'da yaşanan siyasal ve ekonomik değişimleri dikkatle ele alması gerektiğini” vurguladı.

.