Sudanlılar ülkeyi sivil yönetime geri götüren çerçeve anlaşmayı imzaladı

Hartum’daki Cumhuriyet Sarayı’nda düzenlenen imza töreninden bir kesit (Reuters)

Sudanlı sivil güçler, dün ordu liderleri ve Hızlı Destek Kuvvetleri güçleri ile sivillerin liderliğindeki güvenilir bir geçiş hükümetinin oluşumunu ve ordunun ülkedeki iktidarının bitişini öngören bir ‘çerçeve anlaşma’ imzaladı.
Sudan’ın başkenti Hartum’daki Cumhuriyet Sarayı’nda, Egemenlik Konseyi Başkanı Abdulfettah el-Burhan, Hızlı Destek Kuvvetleri Komutanı Korgeneral Muhammed Hamdan Hamideti, Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri (ÖDBG), Halk Kongresi Partisi, sendika ve meslek grupları, sivil toplum güçleri, Cuba Barış Anlaşması’na katılan silahlı hareketlerden oluşan devrimci cephe başta olmak üzere yaklaşık 50 tarafın yer aldığı imza töreni düzenlendi.
Anlaşmanın 5 maddesi sivil hükümetin kurulması, ordunun siyasetteki rolünün azaltılması, sivil Başbakan liderliğinde Güvenlik ve Savunma Konseyi kurulması, ordunun askeri sanayi dışında yatırım ve ticari iş yürütmeyi bırakması ve Maliye Bakanlığı’nın gözetimi altında askeri nitelikteki yatırımlar yapılmasını içeriyor.
Anlaşmanın imza töreni, özellikle Adalet ve Eşitlik Hareketi ile Sudan Halk Kurtuluş Hareketi’nden oluşan ‘Demokratik Blok’ olarak bilinen bir dizi askeri siyasi güç tarafından boykot edildi.
Anlaşmaya ayrıca Sudan Komünist Partisi ve Halk Direniş Komiteleri de karşı çıktı.
Söz konusu anlaşmaya göre geçiş dönemi, başbakanın atandığı andan itibaren iki yıl sürecek ve geçiş dönemi sonunda seçimler düzenlenecek.
Sivil devlet ilkesine dayanan çerçeve anlaşma, devlet başkanının ordunun başkomutanı olmasını sağlıyor.
Ayrıca yasayı ve anayasayı koruma, ülkeyi ve demokratik sistemi siyasetten uzak tutmaya kararlı olmayı gerektiren yeni bir doktrinle birleşik ve profesyonel bir ulusal ordu oluşturulacak.
Anlaşmaya göre, Hızlı Destek Kuvvetleri orduya entegrasyon sağlayacak ve idari olarak Silahlı Kuvvetler Başkomutanı olan Devlet Başkanı’na bağlı olacak.
Çerçeve anlaşma, bunların yanı sıra adalet, hesap verebilirlik ve suçsuzluk ilkesini birleştirme ve cezasızlığı önleyen geçiş adalet mekanizmaları oluşturma ve vatandaşların sivil geçiş ve yapılarını izleme ve değerlendirme konusunda demokratik katılımını sağlama sözünü içeriyor.
Gençlik, Direniş Komiteleri ve siyasi güçlerin katıldığı bir sivil yasama konseyinde hükümetin yapılarını belirleyen anlaşma, parlamentodaki sandalyelerin yüzde 40’ının kadınların temsiline ayrılması gerektiğini vurguluyor.
Anlaşma, herhangi bir karışıklığa mahal vermemek adına Genel İstihbarat Teşkilatı Başkanı’nı başbakanın atayacağını açıkça belirtiyor.
Çerçeve anlaşma, iki aşamada bir siyasi sürecin ön parçası. Bunun ilk aşaması Sudan Baro Birliği tarafından hazırlanan Taslak Geçiş Anayasası temelinde olurken, ikinci kısmı çeşitli sivil partiler ile paydaşlar ile anlaşmada yer alanlar arasında en büyük kitlesel katılım sağlamak amacıyla sivil güçler arasında tartışılıyor.
Öte yandan, dün başkent Hartum ve diğer şehirlerde çerçeve anlaşmayı reddeden binlerce kişi gösteri düzenlerken, güvenlik güçleri kalabalığı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz ve ses bombaları kullandı.
Protesto hareketine öncülük eden Direniş Komiteleri, ‘askeri otorite ile müzakere, ortaklık veya pazarlık yok’ sloganlarına bağlı kaldı ve askeri kuruluşla ortaklık olmadan ülkedeki tam sivil kuralı geri kazanmaya kararlı olduklarını vurguladı.
Protestocular, anlaşmayı imzalayan ordu liderleri ve siyasi partileri hedef alan sloganlar atarak, onları iktidardan düşürme sözü verdi.
Direniş Komiteleri daha önce çerçeve anlaşmayı tartışmak için ÖDBG koalisyonundan gelen bir daveti reddetmiş ve onu askeri liderlerle siyasi bir anlaşmaya varmak için kendisini etkisiz hale getirmeye çalışmakla suçlamıştı.
Direniş Komiteleri ayrıca, halkın ÖDBG arasında yeni bir ortaklık kurma taleplerinden tam bir feragat ile siyasi süreç hakkındaki duruşlarını ve siyasi uzlaşmaya karşı olduklarını vurguladı.