İranlı aktivistler, ahlak polisinin kaldırıldığından şüpheli

İran’da Mahsa Amini’nin yaşamını yitirmesi ile ülkenin tüm şehirlerinde başlayan protestoları üç aydır sürüyor. Tahran'ın ahlak polisini kaldıracağına yönelik açıklamasına yönelik ise ülke içinde ve uluslararası düzeyde farklı tepkiler mevcut.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü dün yaptığı açıklamada, ahlak polisinin kaldırıldığı açıklaması ardından İran'da kadınların statüsünde düzelmeye dair hiçbir işaretin olmadığını vurguladı. Sözcü, Reuters’ın haberine göre şu ifadeleri kullandı:

“Ne yazık ki, İranlı liderlerin kadınlara ve kız çocuklarına davranış biçimlerini iyileştirdiğine veya barışçıl protestoculara yönelik şiddete son verdiğine dair hiçbir gösterge yok. İranlı yetkililerin belirsiz veya muğlak ifadeleri hakkında yorum yapmamayı tercih ediyoruz.”

Berlin yönetimi ise dün, İran'da ahlak polisinin kaldırılmasının İranlıların temel hakları için harekete geçmesini etkilemeyeceği değerlendirmesinde bulundu. Almanya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, basın toplantısında “İranlılar temel haklarını savunmak için sokaklara çıkıyor. Özgür ve bağımsız yaşamak istiyorlar. Bu adım atılırsa durumu hiçbir şekilde değiştirmeyecek” dedi.

Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre İsrail'de üst düzey İsrail istihbarat analisti Tuğgeneral Amit Saar dün yaptığı açıklamada, İran'ı yöneten din adamlarının haftalardır ülkeyi kasıp kavuran protestolardan muhtemelen etkilenmeyeceklerini, yıllarca iktidarda kalacaklarını öne sürdü. Gazit İstihbarat Enstitüsü’ne konuşan Saar, şu ifadeleri kullandı:

“Baskıcı İran rejimi bu protestolardan sağ çıkabilecek gibi görünüyor. Bu tür protestolarla başa çıkmak için çok ama çok güçlü araçlar teşkil etti. Ancak inanıyorum ki bu protestolar azalsa dahi arkasındaki nedenler devam edecek. İran rejiminin önümüzdeki yıllarda da sorunu olacak.”

AFP’nin haberine göre İran'daki protesto hareketini destekleyen insan hakları aktivistleri dün, yetkililerin ahlak polisinin kaldırılacağına dair resmi açıklamalarını inandırıcı bulmadıklarını bildirdiler. Aktivistler, ülkede kadınların giyimini ciddi şekilde kısıtlayan kurallarda herhangi bir değişiklik olmadığını vurguladılar.

İran İslam Cumhuriyeti Başsavcısı Muhammed Cafer Muntazeri, hafta sonu yaptığı açıklamada, ahlak polisi olarak bilinen İrşad Devriyeleri’nin kaldırıldığını duyurmuştu. Ancak Muntazeri’nin bir basın toplantısında kendisine yöneltilen bir soruya verdiği spontane yanıt gibi görünen açıklamalarının doğruluğunu sorgulayan aktivistler, ahlak polisi kaldırılsa dahi hareketin İran'ın dini sisteminin temellerinden biri olan başörtüsüyle ilgili politikasında herhangi bir değişiklik anlamına gelmeyeceğini kaydettiler.

ABD merkezli ‘Abdorrahman Boroumand Center for Human Rights’ kurumunun kurucu ortağı Roya Boroumand, ahlak polisi birimlerinin kaldırılmasının, tüm sistemde değişiklik çağrısı yapan protestocular için ‘oldukça küçük ve çok geç atılmış bir adım’ olacağını belirttiği açıklamasında şu ifadeleri kullandı:

“Kadınların giyimine ilişkin tüm yasal kısıtlamalar ve vatandaşların özel hayatlarını kontrol eden yasalar kaldırılmadıkça, bu adım sadece halkla ilişkiler bağlamında kalır. Diğer kolluk kuvvetlerinin ayrımcı yasaların uygulanmasını izlemesini hiçbir şey engellemez.”

Arap Dünyası için Şimdi Demokrasi (DAWN) kuruluşundaki kıdemli İran analisti Omid Memarian’ın değerlendirmesi ise şöyle oldu:

“Ahlak polisinin sözde kaldırıldığı açıklaması, kadınların kitlesel düzeydeki sivil itaatsizliği ve başörtü ile ilgili kurallara karşı gelmeleri nedeniyle zaten anlamsız hale geldi. Başörtü zorunluluğu, İslam Cumhuriyeti'nin temel direklerinden biridir. Bu yasaların ve yapıların kaldırılması, İslam Cumhuriyeti'nin kimliğinde ve varlığında köklü bir değişiklik anlamına gelecektir.”

İran’daki muhafazakar basın ahlak polisinin kaldırıldığı duyurusunu görmezden gelirken dört reformist gazete ise konuya ön sayfalarında yer verdi. Saazandegi gazetesi “Ahlak polisinin sonu” başlıklı yazısında, “Ahlak polisinin sebep olduğu 80 günlük protestoların ardından, Başsavcılık bu birimin kaldırıldığını duyurdu” ifadelerine yer verdi. Sharg gazetesi ise “Başörtüsü zorunluluğu gibi kıyafet kurallarını gözeten devriyelerin sonu mu geliyor? Başsavcılık ahlak polisinin kaldırıldığını açıklarken, Polis Halkla İlişkiler Müdürlüğü ise böyle bir şeyi onaylamadı” ifadelerini kullandı. Gazetenin iletişime geçtiği Albay Ali Sabahi, “Bizi aradığınızı dahi unutun. Böyle bir tartışmanın zamanı değil. Polis zamanı geldiğinde bu konuyu ele alacaktır” dedi.

Arman Meli gazetesi, “Ahlak polisinin sonu mu geldi?” manşetini attı. Hammihan gazetesi, “Kadınların lehine bir değişiklik mi?” başlıklı yazısında “Başsavcılık bir bildiri yayınladı ancak başka hiçbir merci böyle bir açıklamada bulunmadı” ifadelerine başvurdu.