عربي English Türkçe اردو فارسى
Logo
Son Haberler
ARAP DÜNYASI

İranlı aktivistler, ahlak polisinin kaldırıldığından şüpheli

Ahlak polisinin kaldırıldığının duyurulmasına rağmen insan haklarına ilişkin talepler sürüyor. (AFP)
Ahlak polisinin kaldırıldığının duyurulmasına rağmen insan haklarına ilişkin talepler sürüyor. (AFP)
TT
TT

İranlı aktivistler, ahlak polisinin kaldırıldığından şüpheli

Ahlak polisinin kaldırıldığının duyurulmasına rağmen insan haklarına ilişkin talepler sürüyor. (AFP)
Ahlak polisinin kaldırıldığının duyurulmasına rağmen insan haklarına ilişkin talepler sürüyor. (AFP)

İran’da Mahsa Amini’nin yaşamını yitirmesi ile ülkenin tüm şehirlerinde başlayan protestoları üç aydır sürüyor. Tahran'ın ahlak polisini kaldıracağına yönelik açıklamasına yönelik ise ülke içinde ve uluslararası düzeyde farklı tepkiler mevcut.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü dün yaptığı açıklamada, ahlak polisinin kaldırıldığı açıklaması ardından İran'da kadınların statüsünde düzelmeye dair hiçbir işaretin olmadığını vurguladı. Sözcü, Reuters’ın haberine göre şu ifadeleri kullandı:
“Ne yazık ki, İranlı liderlerin kadınlara ve kız çocuklarına davranış biçimlerini iyileştirdiğine veya barışçıl protestoculara yönelik şiddete son verdiğine dair hiçbir gösterge yok. İranlı yetkililerin belirsiz veya muğlak ifadeleri hakkında yorum yapmamayı tercih ediyoruz.”
Berlin yönetimi ise dün, İran'da ahlak polisinin kaldırılmasının İranlıların temel hakları için harekete geçmesini etkilemeyeceği değerlendirmesinde bulundu. Almanya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü, basın toplantısında “İranlılar temel haklarını savunmak için sokaklara çıkıyor. Özgür ve bağımsız yaşamak istiyorlar. Bu adım atılırsa durumu hiçbir şekilde değiştirmeyecek” dedi.
Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre İsrail'de üst düzey İsrail istihbarat analisti Tuğgeneral Amit Saar dün yaptığı açıklamada, İran'ı yöneten din adamlarının haftalardır ülkeyi kasıp kavuran protestolardan muhtemelen etkilenmeyeceklerini, yıllarca iktidarda kalacaklarını öne sürdü. Gazit İstihbarat Enstitüsü’ne konuşan Saar, şu ifadeleri kullandı:
“Baskıcı İran rejimi bu protestolardan sağ çıkabilecek gibi görünüyor. Bu tür protestolarla başa çıkmak için çok ama çok güçlü araçlar teşkil etti. Ancak inanıyorum ki bu protestolar azalsa dahi arkasındaki nedenler devam edecek. İran rejiminin önümüzdeki yıllarda da sorunu olacak.”
AFP’nin haberine göre İran'daki protesto hareketini destekleyen insan hakları aktivistleri dün, yetkililerin ahlak polisinin kaldırılacağına dair resmi açıklamalarını inandırıcı bulmadıklarını bildirdiler. Aktivistler, ülkede kadınların giyimini ciddi şekilde kısıtlayan kurallarda herhangi bir değişiklik olmadığını vurguladılar.
İran İslam Cumhuriyeti Başsavcısı Muhammed Cafer Muntazeri, hafta sonu yaptığı açıklamada, ahlak polisi olarak bilinen İrşad Devriyeleri’nin kaldırıldığını duyurmuştu. Ancak Muntazeri’nin bir basın toplantısında kendisine yöneltilen bir soruya verdiği spontane yanıt gibi görünen açıklamalarının doğruluğunu sorgulayan aktivistler, ahlak polisi kaldırılsa dahi hareketin İran'ın dini sisteminin temellerinden biri olan başörtüsüyle ilgili politikasında herhangi bir değişiklik anlamına gelmeyeceğini kaydettiler.
ABD merkezli ‘Abdorrahman Boroumand Center for Human Rights’ kurumunun kurucu ortağı Roya Boroumand, ahlak polisi birimlerinin kaldırılmasının, tüm sistemde değişiklik çağrısı yapan protestocular için ‘oldukça küçük ve çok geç atılmış bir adım’ olacağını belirttiği açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
“Kadınların giyimine ilişkin tüm yasal kısıtlamalar ve vatandaşların özel hayatlarını kontrol eden yasalar kaldırılmadıkça, bu adım sadece halkla ilişkiler bağlamında kalır. Diğer kolluk kuvvetlerinin ayrımcı yasaların uygulanmasını izlemesini hiçbir şey engellemez.”
Arap Dünyası için Şimdi Demokrasi (DAWN) kuruluşundaki kıdemli İran analisti Omid Memarian’ın değerlendirmesi ise şöyle oldu:
“Ahlak polisinin sözde kaldırıldığı açıklaması, kadınların kitlesel düzeydeki sivil itaatsizliği ve başörtü ile ilgili kurallara karşı gelmeleri nedeniyle zaten anlamsız hale geldi. Başörtü zorunluluğu, İslam Cumhuriyeti'nin temel direklerinden biridir. Bu yasaların ve yapıların kaldırılması, İslam Cumhuriyeti'nin kimliğinde ve varlığında köklü bir değişiklik anlamına gelecektir.”
İran’daki muhafazakar basın ahlak polisinin kaldırıldığı duyurusunu görmezden gelirken dört reformist gazete ise konuya ön sayfalarında yer verdi. Saazandegi gazetesi “Ahlak polisinin sonu” başlıklı yazısında, “Ahlak polisinin sebep olduğu 80 günlük protestoların ardından, Başsavcılık bu birimin kaldırıldığını duyurdu” ifadelerine yer verdi. Sharg gazetesi ise “Başörtüsü zorunluluğu gibi kıyafet kurallarını gözeten devriyelerin sonu mu geliyor? Başsavcılık ahlak polisinin kaldırıldığını açıklarken, Polis Halkla İlişkiler Müdürlüğü ise böyle bir şeyi onaylamadı” ifadelerini kullandı. Gazetenin iletişime geçtiği Albay Ali Sabahi, “Bizi aradığınızı dahi unutun. Böyle bir tartışmanın zamanı değil. Polis zamanı geldiğinde bu konuyu ele alacaktır” dedi.
Arman Meli gazetesi, “Ahlak polisinin sonu mu geldi?” manşetini attı. Hammihan gazetesi, “Kadınların lehine bir değişiklik mi?” başlıklı yazısında “Başsavcılık bir bildiri yayınladı ancak başka hiçbir merci böyle bir açıklamada bulunmadı” ifadelerine başvurdu.

Daha fazlasını oku

 
 
ARAP DÜNYASI

Suriye: Gürültünün ortasında hukuk devleti talepleri

Fotoğraf: SANA
Fotoğraf: SANA
TT
TT

Suriye: Gürültünün ortasında hukuk devleti talepleri

Fotoğraf: SANA
Fotoğraf: SANA

Aliya Mansur

Yeni Suriye ulusal logosunun (görsel kimlik) lansman töreni, Suriye'deki her etkinlik gibi Suriyeliler arasında geniş çaplı bir tartışmanın eşlik ettiği, etkileyici ve güzel bir etkinlikti. Suriye Devlet Başkanı Ahmed eş-Şara'nın katıldığı Halk Sarayı'ndaki görkemli törene, “Suriye Demokratik Güçleri”nin kontrolü altındaki Rakka ve Haseke hariç olmak üzere Suriye'nin çeşitli bölgelerinde aynı anda düzenlenen kutlamalar eşlik etti. Gösteriler ve sloganlar Suriye devriminden sahneleri çağrıştırdı.

Şara'nın tören sırasında yaptığı etkileyici konuşma Suriye'nin birliğinin ve çeşitliliğinin altını çizdi ama daha tören bitmeden önce Suriyeliler arasında şu tartışma başlamıştı; bu ulusal logo gerçekten Suriyeli mi yoksa başka ülkelerden “ilham mı” alındı? Bazıları bunun bir alkollü içecek şirketnin ticari logosu olduğunu söyleyecek kadar şüphelerinde ileri gittiler.

Suriye şahininin “çalıntı” olduğu suçlamaları - ki bu kesinlikle doğru değil - ve bunlara verilen karşılıklar arasında meselenin özü neredeyse kayboldu. Oysa meselenin özü şu: Nasıl bir Suriye istiyoruz? Hukuk devleti olan bir Suriye mi yoksa halkın ruh hallerinin dalgalanmalarına tabi bir Suriye mi?

Konuya ilişkin yorumunda Anayasa Bildirgesi Taslağı Komitesi üyesi Dr. Ahmed el-Karbi, resmi logoların kabulü tartışılırken yasal temellere dayanmanın gerekliliğini vurguladı. Anayasa Bildirgesi'nin 5. maddesinde açıkça “devletin logosu kanunla belirlenir” ifadesinin yer aldığına ve hukuka dayalı bir devletin anayasal çerçevelere uygun olarak onaylanmamış bir logoya indirgenemeyeceğine işaret etti.

Suriye'deki tartışma ve çekişmenin özü bu olmak yerine, bazı Suriyeliler binlerce yıllık Suriye anıtlarına kazınmış olan Suriye şahininin kökeni ve sembolizmiyle ilgili suçlamalarda bulunmakla meşgul oldular.

Esed rejiminin devrilmesinden ve Şara'nın yönetime gelmesinden bu yana, Suriye halkı hükümetin, özellikle de Başkan Şara'nın her eylemini mutlak biçimde destekleyenler ile hükümetin yaptığı her eylemi veya açıklamayı mutlak biçimde reddedenler arasında bölündü. İki grup arasında, bir şeyleri düzeltmek amacıyla eleştirenlerin ve teşvik etmek amacıyla destekleyenlerin sesleri kayboldu.

Esed rejiminin devrilmesinden bu yana 7 ay geçti ve yeni otoritenin en belirgin özelliği Suriyelilerle ilişkilerinde şeffaf olmamak

Şarku'l Avsat'ın Al Majalla'dan aktardığı analize göre Esed rejiminin devrilmesinden bu yana yedi ay geçti ve yeni otoritenin en belirgin özelliği Suriyelilerle ilişkilerinde şeffaf olmamak. Bu da yorumlara kapıyı açıyor ve Suriye halkının doğasını ve doğruluğunu bilinmediği söylentilerin yayılmasına katkıda bulunuyor.

17 Mayıs'ta Suriye Cumhurbaşkanlığı, eski rejim tarafından işlenen ihlallerle ilgili gerçekleri ortaya çıkarmak, sorumlularından hesap sormak, mağdurlara tazminat ödemek ile görevli bir geçiş adaleti komisyonu kurulacağına dair bir kararname yayınladı. Kararname, Abdulbasıt Abdullatif'in komisyon başkanı olarak atanmasını ve duyuru tarihinden itibaren 30 günü geçmeyecek bir süre içinde bir çalışma grubu oluşturma ve iç yönetmelikler hazırlama görevini üstlenmesini öngörüyordu.

Bu kararnamenin yayınlanmasının üzerinden yaklaşık bir buçuk ay geçti, yani komisyonun kurulması için öngörülen 30 günlük süre geçti. Peki bu komisyon hangi aşamada? Cevap yok. Bu sadece şeffaflığın eksik olduğunu değil, aynı zamanda hükümetin kendi yayınladığı kararnamelere ve mevzuata, örneğin Anayasa Bildirgesi'nin 5. maddesine bağlı olmadığının da bir örneği.

İşte meselenin özü de budur: Nasıl bir Suriye istiyoruz?

Hukuk ve kurumlar devleti Suriye'nin sesi, iki grubun kopardığı gürültü arasında neredeyse duyulmuyor. Bir tarafta destekçiler var ve bunların çoğu Suriyelilerin “Aralık 2024 devrimcileri” olarak adlandırdığı, devrimin 14 yılı boyunca önemli bir rol veya sese sahip olmayan, şimdiyse hükümetin sağ tarafında yer alan kişiler. Diğer taraftaki hükümetin muhalifleri arasındaysa, hükümetin her türlü eylemini çarpıtmakla meşgul olan, çoğunluğu eski rejim kalıntısı ve solcu olan sesler bulunuyor. İkisi arasında aklın sesi kayboluyor.

Suriye'nin istikrarı sadece Suriye için değil, bölge için de bir öncelik. İstikrarlı bir Suriye, komşu ülkelerin istikrarının başlangıcıdır ve bir vatandaşlık devleti ve hukukun üstünlüğünün inşası, Suriyelilerin onlarca yıllık geleceğinin temel taşıdır. Sağlam olmayan temeller üzerine inşa edilen her yapı, özellikle Suriye'nin düşmanları hâlâ pusuda beklediğinden, çökme riski altındadır. Hukukun üstünlüğü, adalet, özgürlük, vatandaşlık ve şeffaflık, istediğimiz devleti inşa etmek için önceliklerdir.